Beatriz Gomes Dias spreekt voor het Portugese parlement. Screenshot van YouTube/bloconoparlamento

Bij de lokale verkiezingen in Lissabon van 2021, die naar verwachting einde september, begin oktober zullen plaatsvinden, maakt lerares Beatriz Gomes Dias kans om als eerste vrouw van Afrikaanse afkomst [pt] aan het hoofd te staan van de Portugese hoofdstad, als haar coalitie een meerderheid wint in de gemeenteraad.

Dias is verkozen als afgevaardigde van het Portugese parlement voor het Linkse Blok [en] in 2019, en één van slechts drie donkere vrouwen in het huidige parlement. Ze vertegenwoordigt de stad Lissabon al sinds 2018. In maart 2021 ging ze akkoord om op de lijst van kandidaten van het Linkse Blok te verschijnen voor de lokale verkiezingen van de stad.

Dias, geboren in Dakar, Senegal in 1971, is van Guineese afkomst en woont in Lissabon sinds haar vierde levensjaar. Ze studeerde af in biologie aan de Universiteit van Coimbra en behaalde een master in wetenschapscommunicatie aan de faculteit van sociale en menswetenschappen aan de Universidade Nova de Lisboa (Nieuwe Universiteit van Lissabon).  Ze werkt als lerares aan een middelbare school en als anti-racisme activiste.

Ze is lid van de organisatie SOS Racism en oprichtster van Djass [pt] (Association of People of African Descent), een organisatie die voorop liep [pt], destijds in 2017, om het Monument ter ere van slachtoffers van slavernij [en] te laten oprichten.

Bij de aankondiging van haar kandidatuur zei [pt] Dias:

Acredito que é possível construir uma outra Lisboa. Uma cidade mais habitável, mais inclusiva, mais solidária, menos desigual e com mais memória. Uma Lisboa com coragem e determinação para enfrentar a crise social que vivemos, a emergência climática, o racismo e todas as discriminações. Uma cidade que não esteja ao serviço dos interesses de alguns, mas que seja verdadeiramente a cidade de todos e todas.

Ik geloof in de opbouw van een ander Lissabon. Een meer leefbare stad, meer inclusief, meer coöperatief, minder ongelijk en met een beter begrip voor het verleden. Een Lissabon met de moed en vastberadenheid om de sociale crisis die we doormaken, het urgente klimaatprobleem, racisme en alle vormen van discriminatie aan te pakken. Een stad die niet alleen de belangen van enkelen vertegenwoordigt, maar die echt de stad van iedereen is.

Veel netizens, waaroner Marlene dos Santos, verklaarden [pt] hun steun voor Dias:

Os jovens ficariam sem dúvida muito bem representados caso fosse eleita. A grave crise climática, o racismo e xenofobia são, sem sombra de dúvidas, problemas sérios num futuro próximo (infelizmente), os quais os jovens terão de enfrentar.

Jongeren zouden ongetwijfeld goed vertegenwoordigd zijn als zij verkozen zou worden. De ernstige klimaatcrisis, racisme en xenofobie zijn zonder enige twijfel (jammer genoeg) ernstige problemen die jonge mensen in de nabije toekomst zullen moeten aanpakken.

Génio Eugénio deelde die mening, en schreef op één van de posts [pt] van de kandidaat:

Beatriz, quando eu olho pra ti com bastante orgulho, faz me dizer a todas as crianças que “não importa de onde vens, acredita que os teus sonhos sempre serão validos” .

Obrigado por nos fazer sentir representados.

Beatriz, ik kijk met trots naar jou, en zeg tegen alle kinderen “waar je ook vandaan komt, geloof in de waarde van je dromen”. Bedankt dat je ons het gevoel geeft vertegenwoordigd te zijn.

Racistische aanvallen

Maar Dias werd al het slachtoffer van racistische aanvallen, waaronder doodsbedreigingen [pt], sinds haar verkiezing in 2019.

In augustus 2020 ontving ze — samen met twee andere vrouwelijke politici, Mariana Mortágua [en] en Joacine Katar Moreira [en](zij is ook donker) — een anonieme email met een “48-uur-deadline” om “af te treden van politieke functies en het Portugese grondgebied te verlaten”. Als zij dat niet zouden doen “om de veiligheid van het Portugese volk te garanderen”, zo dreigde de email, zou hun families kwaad berokkend worden.

De email werd ook verzonden aan personen met verbindingen tot sociale en linkse bewegingen, zoals Mamadou Ba, directeur van de vereniging SOS Racismo [pt], Vasco Santos van de Alternatieve Socialistische Beweging (MAS), Jonathan Costa en Rita Osório van het Anti-Fascistische Eenheidsfront, vakbondslid Danilo Moreira en Melissa Rodrigues van het Anti-Racisme-centrum van Porto.

President Marcelo Rebelo de Sousa veroordeelde [pt] de bedreigingen tegen de drie politici en de activisten: 

É tão condenável uma atuação racista que tenha contornos criminosos contra deputados como contra qualquer cidadão português.

Een racistische daad met crimineel karakter tegen politici is even verwerpelijk als tegen eender welke andere Portugese burger.

De president van het Parlement van de Republiek, Ferro Rodrigues, sprak [pt] ook over de zaak met het nieuwsagentschap Agência Lusa, en benadrukte de ernst van de poging tot intimidatie:

A tentativa de intimidar deputados e ativistas políticos reveste-se de gravidade suficiente para que, enquanto Presidente da Assembleia da República, não possa (nem queira) deixar de a condenar, manifestando também todo o meu apoio aos visados. 

De poging tot intimidatie van leden van het parlement en politieke activisten is zo ernstig dat ik, als President van het Parlement van de Republiek, niet anders kan (en niet anders zou willen) dan ze te veroordelen, en ik spreek mijn volledige steun uit voor de betrokkenen.

In een podcast [pt] van 26 maart vertelde Dias over de racistische boodschappen die ze op social media ontvangt sinds ze verkozen werd:

Combato o discurso de ódio que me é dirigido através da apresentação de políticas públicas contra a exclusão e a discriminação das pessoas negras. Nós somos as herdeiras das combatentes pela libertação, em prol de uma causa coletiva.

Ik bestrijd de haatdragende taal tegen mij door overheidsmaatregelen tegen uitsluiting en discriminatie van zwarte mensen voor te stellen. Wij zijn de nakomelingen van de vrijheidsstrijders, en vechten voor een gemeenschappelijk doel.

Portugal ainda não se reconciliou verdadeiramente com a sua própria história. Este episódio e tantos outros demonstram até à exaustão quem enquanto o país não for capaz de abordar simultaneamente a grande epopeia dos descobrimentos e os horrores associados da colonização e da escravatura será difícil senão impossível evitar estes racismos primários.

Portugal heeft zijn eigen geschiedenis nog niet verwerkt. Deze en zo vele andere voorvallen tonen duidelijk aan dat, zo lang het land niet in staat is om zowel het grote epos van de ontdekkingsreizen als de gruwelen van de kolonisatie en slavernij destijds onder ogen te zien, zal het moeilijk zijn – zoniet onmogelijk – om dit primitieve racisme te vermijden.

Behalve Dias zijn de enige andere zwarte vrouwelijke leden van het Portugese parlement haar Portugees-Guinese landgenote Joacine Katar Moreira, en Romualda Fernandes, afkomstig uit Guinee-Bissau.

Tijdens de verkiezingen van oktober 2019 zei [pt] Moreira dat de verkiezing van vrouwelijke leden voor het parlement “niet alleen als een prestatie, maar als een fundamenteel instrument” gezien moet worden als bijdrage “tot versterking van de democratie en de republikeinse idealen van vrijheid, gelijkheid en broederschap.”