Hoe de regering van Azerbeidzjan mazen in het net van Facebook misbruikte – jarenlang

Foto van Alex Haney, Unsplash. https://unsplash.com/photos/AGqzy-Uj3s4

Een reeks recente rapporten van de Britse krant The Guardian onthulde dat ambtenaren van Azerbeidzjan systematisch mazen in het net op Facebook misbruikten om fake engagement te creëren.

Het onderzoek dat zich concentreerde op 25 verschillende landen toonde aan dat Facebook ernstig misbruik van het platform tolereerde in kleine of niet-Westerse landen, omdat onderwerpen die internationale aandacht trekken, of de Verenigde Staten en zijn vijanden betreffen, zoals Rusland en Iran, voorrang kregen.

Het rapport van The Guardian volgt op het lekken van een interne memo door voormalig Facebook data-analiste Sophie Zhang, waarin ze concrete voorbeelden aanhaalt over hoe het bedrijf “wereldleiders en politici herhaaldelijk toeliet het platform te gebruiken om het publiek te misleiden of tegenstanders te intimideren, ondanks op de hoogte gebracht te zijn van bewijzen van het wangedrag”.

Zhang werd wegens prestatieredenen ontslagen in september 2020. Op haar laatste dag publiceerde ze de memo intern, waarna die opgepikt werd en voor het eerst uitgebracht door BuzzFeed News.

Eén van de voorbeelden die Zhang in haar memo beschreef was Azerbeidzjan, waar, zo zegt ze, de regerende partij Yeni Azərbaycan “duizenden onechte middelen (…) gebruikte om de oppositie massaal te intimideren” in 2019.

De Azerbeidzjaanse actoren gebruikten volgens de memo en het follow-up onderzoek als belangrijkste achterdeur het feit dat Facebook, alhoewel het het aantal profielen van een individuele gebruiker beperkt, geen vergelijkbare restrictie van pagina's oplegt. Dat betekent dat één persoon duizenden pagina's kan beheren, waar hetzelfde soort van acties kan optreden als bij persoonlijke profielen, zoals “liking”, delen en commentaar geven.

“(…) De personen achter deze activiteit (…) maakten hoofdzakelijk gebruik van authentieke accounts om pagina's te creëren die ontworpen werden zoals echte gebruikersprofielen – met valse namen en foto's – om commentaar te geven en de populariteit van specifieke pro-regering inhoud artificieel op te peppen.

Zhang zegt dat Facebook – ondanks waarschuwingen – het geval van Azerbeidzjan pas een jaar later bekeek, in oktober 2020, toen het aankondigde 589 profielen, 7,665 pagina's, en 437 accounts die verband hielden met de regerende partij of haar jeugdafdeling, op Instagram te verwijderen. Volgens Facebook maakten de accounts inbreuk op het beleid van Facebook in verband met “gecoördineerd onecht gedrag”.

Toch blijft het probleem tot op de dag van vandaag bestaan volgens recente berichten van Azerbaijan Internet Watch, een platform dat informatiecontrole in Azerbeidzjan documenteert.

In februari 2021 postte Meydan TV, een onafhankelijke nieuws website, gebaseerd in Berlijn, een vacature voor een programma, gericht op Azerbeidjaanse content creators, om thematische mediabijdragen te produceren over culturele en politieke kwesties in het land.

De post kreeg honderden negatieve commentaren; bij nader inzien bleek dat ze meestal verschenen op pagina's die zich voordeden als echte mensen.

Op 24 maart postte Mikroskop Media, een ander overzees online nieuwsplatform over Azerbeidzjan, op zijn Facebook pagina een infografiek met data over het uitrollen van het COVID-19-vaccin in Azerbeidzjan. De post kreeg meer dan 1.600 commentaren, meestal negatief. Eens te meer bleek bij nader inzien dat de meesten afkomstig waren van onechte pagina's.

Het meest recente rapport van Facebook over onecht gedrag werd uitgegeven in maart 2021; Azerbeidzjan werd niet genoemd op de lijst van landen waar onechte netwerken verwijderd waren.

De regering van Azerbeidzjan misbruikt al heel lang sociale media-platforms, vooral Facebook, om critici in binnen-en buitenland aan te vallen.

In de aanloop naar een referendum in 2016, geboycot door oppositiegroepen, werd een live-uitzending van Azadliq Radio (Radio Free Europe/de service van Radio Liberty in Azerbaijan) en Meydan TV zwaar gespamd in een gecoördineerde actie waarvan later bleek dat ze verbonden was met de regerende partij.

De laatste jaren werden tientallen politieke activisten en media platforms via hun Facebook pagina's en profielen doelwit van hacken. Vorige maand werd een groep vrouwelijke activisten aangevallen door middel van een serie van gelekte intieme video's en foto's. Zowel Facebook als Telegram werden gebruikt om de inhoud te verspreiden.

Volgens ranglijsten en indexen, jaarlijks gepubliceerd door internationale mensenrechten- en mediavrijheidsorganisaties, is de staat van dienst wat betreft mensenrechten en vrijheid van meningsuiting van Azerbeidzjan bedenkelijk. De World Press Freedom Index 2021  van Reporters Without Borders rangschikte het land op de 168ste van 180 plaatsen. Freedom House classificeert Azerbeidzjan als een “geconsolideerd autoritair regime.”

Een groot gedeelte van de onafhankelijke media en burgerbevolking werd sinds 2014 het zwijgen opgelegd, toen de regering het repressief apparaat drastisch opschroefde in reactie op massa-demonstraties die in de jaren daarvoor plaatsvonden. Sociale mediaplatforms zijn één van de weinige mogelijkheden die voor de activisten overblijven om nieuws te brengen, en voor het publiek om geïnformeerd te blijven.

Terwijl Facebook het misschien erg druk heeft om belangrijke zaken van intimidatie, desinformatie en onecht gedrag op te lossen, heeft het platform ondertussen wel invloed op de echte levens van mensen in landen zoals Azerbeidzjan.

Nota van de redactie: de auteur van dit bericht is de stichter van Azerbaijan Internet Watch. Ze werd ook geïnterviewd door The Guardian voor haar onderzoek over Facebook.

Start een discussie

Auteurs graag inloggen »

Regels

  • Alle reacties worden beoordeeld door een moderator. Verzend je reactie maar één keer, anders kan deze als spam worden gemarkeerd.
  • Wees respectvol tegen elkaar. Reacties met hatelijke opmerkingen, obsceniteiten en persoonlijke aanvallen worden niet goedgekeurd.