Alexey Navalny's opvattingen over migranten druisen in tegen zijn pro-democratie-discours

Alexey Navalny voert campagne in Irkutsk in 2017 in Centraal-Rusland. Met dank aan: Evgeny Feldman for navalny.feldman.photo, gebruikt onder CC-BY-NC licentie.
Hoewel Alexey Navalny opgekomen is als een steunfiguur voor een groot gedeelte van het liberale Russische publiek, en als symbool geldt voor oppositie tegen Vladimir Putin, is zijn imago bij Centraal-Aziaten – waarvan velen in Rusland leven als arbeidsmigrant – veel meer genuanceerd. Inderdaad, sommigen zien hem als nationalist die zich voor discriminerende uitlatingen niet verontschuldigt of ze ook niet terugneemt.
Navalny kwam opeens voor het voetlicht als whistleblower in 2010. Door zijn blog, het slimme gebruik van sociale media, en de oprichting van zijn anti-corruptie-stichting in 2011 verwierf hij bekendheid in de Russische politiek. Zijn meest recente onderzoeksdocumentaire over het paleis van Putin aan de kust van de Zwarte Zee, die uitgebracht werd op 19 januari, trok een publiek van meer dan 1oo miljoen kijkers op YouTube.
Hij betaalde een hoge prijs voor zijn onomwonden kriktiek: zowel Navalny als zijn broer werden een aantal keer gearresteerd en opgesloten. Op 20 augustus 2020 werd hij vergiftigd, maar overleefde dank zij behandeling en herstel in een Duits ziekenhuis. Volgens het onderzoeksteam Bellingcat kan de aanslag op zijn leven teruggetraceerd worden naar de Russische geheime dienst.
Ondanks zijn ontsnapping aan de dood, en in de wetenschap dat hij gevangenisstraf zou krijgen bij zijn aankomst, keerde Navalny terug naar Rusland op 17 januari. Hij werd onmiddellijk aangehouden en werd sindsdien een icoon van politieke weerstand en democratie. Hij inspireerde duizenden Russen om op 23 januari de straat op te gaan in groten getale, ongezien sinds de negentiger jaren.
Op 2 februari kreeg hij bijna drie jaar gevangenisstraf voor een vermeende schending van zijn voorwaardelijke vrijlating.
Bundeling van krachten met Russische nationalisten
Terwijl Navalny's acties van persoonlijke moed getuigen, legde hij ook verklaringen af over zijn visie op migranten uit Centraal-Azië en de Kaukasus – alsook over de status van de Krim – die niet overeenkomen met het bredere discours over mensenrechten en democratie, dat hij gebruikt om corruptie van de staat tijdens de twintigjarige onbetwiste heerschappij van Putin te bekritiseren.
Global Voices sprak met Sergey Abashin, een professor aan de Europese Universiteit in Sint-Petersburg, en toonaangevend expert op het gebied van Centraal-Azië en Centraal-Aziatische migranten in Rusland, om Navalny's visie over deze kwestie onder de loupe te nemen.
Десять лет назад политик участвовал в ежегодных «русских маршах», которые имели откровенный ксенофобский посыл. На выборах в мэры Москвы в 2013 году одним из главных пунктов выступлений Навального была тема миграции, с которой он предлагал бороться, причём его риторика изобиловала ксенофобскими выпадами против среднеазиатских и кавказских мигрантов, обвинение их в преступности, террористической угрозе, чуждости культуры.
Tien jaar geleden nam Navalny deel aan de jaarlijkse “Russische marsen” die openlijk xenofobisch waren. Tijdens de burgemeesterverkiezingen van Moskou in 2013 was één van de gespreksonderwerpen van zijn publieke optreden het thema van migratie. Hij stelde voor migratie te bestrijden, en gebruikte in zijn retoriek een salvo van xenofobische aanvallen tegen de mensen van Centraal-Azië en de Kaukasus, beschuldigde hen ervan criminelen te zijn, een terroristisch gevaar te betekenen en vreemd te zijn aan de Russische cultuur.
In een interview met Global Voices zei Rashid [naam veranderd uit veiligheidsoverwegingen], een Oezbeekse migrant die meer dan tien jaar in Moskou woont:
В России именно он был одним из тех кто вынес из маргинального, не нормального дискурса в либеральный негативное отношение к мигрантам, негатив к кавказскому региону.
Hij [Navalny] was één van die mensen in Rusland die deze eerst marginale, niet-mainstream negatieve houding aannamen tegenover migranten en de Kaukasische regio. Vervolgens nam hij het thema op in het liberale discours.
Bagatellisering van een ongemakkelijk verleden
Sinds 2016 proberen Navalny en zijn team deze verklaringen uit het verleden te ontkrachten, en vermijden ze te praten over het gevoelige thema van de migratie van Centraal-Azië en de Kaukasus naar Rusland, waarschijnlijk omdat ze zich realiseren dat dit het publieke imago zou kunnen schaden.
Toch zijn er een paar vervelende incidenten geweest. Gedurende de Russisch-Georgische oorlog in 2008, toen Rusland delen van Georgië annexeerde, drukte Navalny zijn steun uit voor de acties van Moskou en gebruikte zelfs beledigende termen tegenover Georgiërs in zijn blog posts.
In april 2017, de avond van de presidentiële verkiezingen waarvoor hij opkwam, verscheen Navalny als een gast in een online talk show van Yury Dud, één van de belangrijkste vlogging influencers in Rusland, en ontkende een nationalist te zijn.
LEES MEER over het belang en de invloed van vloggers in Rusland: Een baanbrekende documentaire over de HIV-epidemie in Rusland gaat viraal
Maar toen de moderator vroeg waarom Navalny een visasysteem voor Kazachstanen wil opleggen, terwijl hij Duitsland vraagt om een visavrijstelling voor Russen, antwoordde hij: “Ik zie dat mensen van Centraal-Aziatische landen naar Rusland komen, en daar hebben we geen belang bij”.
Economische en demografische indicatoren geven nochtans een ander beeld. Rusland verliest geleidelijk aan zijn bevolking, en migratie naar Rusland voorkomt dat de cijfers al te negatief worden. Voor de COVID-19-pandemie waren er meerdere miljoenen gastarbeiders in Rusland, meestal van Centraal-Aziatische origine. In November 2020 stond het officiële cijfer 1.8 op miljoen. Maar precieze gegevens zijn er niet, omdat veel migranten uit landen met visa-vrije toegang tot Rusland komen, en vaak illegaal werken.
Centraal-Aziatische migranten spelen zo'n belangrijke rol, in de zware industrie, bouwsector en andere diensten, dat de Russische regering in januari 2021 zelfs zo ver ging de acute nood aan migranten uit Oezbekistan and Tadzjikistan te bekrachtigen.
Als de behoefte aan gastarbeiders zo'n bekend feit is, waarom verklaarde Navalny in het verleden dan meermaals dat migranten een probleem zijn, zelfs een bedreiging? Professor Abashin legde uit:
Навальный является популистским и прагматичным политиком, идеология не является для него основным принципом и он больше ориентируется на настроения своей потенциальной российской аудитории. Если в обществе вновь появится сильный запрос на анти миграционную программу и если эта тема опять выйдет на первый план в общественных настроениях, потеснив темы Украины, Запада, ковид-19, я думаю, что Навальный способен вернуться к антимиграционной с ксенофобскими элементами риторике.
Navalny is een populist en een pragmatisch politicus. Ideologie is geen hoofdbeginsel voor hem, hij speelt veel meer in op de stemming van zijn potentiële Russische publiek. Als de Russische maatschappij zou vragen naar een anti-migratie discours, en als dit onderwerp naar de voorgrond van de publieke agenda zou verschuiven ten nadele van de kwesties van [de oorlog met] de Oekraïne, de rol van het Westen, of COVID-19, denk ik dat hij in staat zou zijn om terug te grijpen naar een anti-immigratie-retoriek met elementen van xenofobie.
Rashid deelt die mening:
Вряд ли он не понимает насколько важны мигранты для экономики России. Но он должен пользоваться поддержкой простых людей, кого можно убедить что во всем виновата нынешняя власть, которая передала мигрантам всю работу, и поэтому сейчас в России все так плохо.
Het is onwaarschijnlijk dat Navalny het belang van de migranten voor de Russische economie niet begrijpt. Maar hij heeft de steun nodig van gewone Russen, van mensen die hij kan overtuigen dat de huidige regering de schuld draagt voor alles wat verkeerd is. Diezelfde regering heeft al het werk aangeboden aan migranten, en dat is waarom alles nu fout loopt in Rusland.
Noot van de redactie: dit is het eerste gedeelte van een tweedelige analyse over de opvattingen van de Russische oppositie-politicus Alexey Navalny vanuit een Centraal-Aziatisch perspectief. Lees Deel 2 hier.
Start een discussie
Topartikelen uit de hele wereld
Vertalen voor Global Voices
Archief per maand
- maart 2021 3 artikelen
- februari 2021 14 artikelen
- januari 2021 18 artikelen
- december 2020 12 artikelen
- november 2020 13 artikelen
- oktober 2020 19 artikelen
- september 2020 16 artikelen
- augustus 2020 15 artikelen
- juli 2020 9 artikelen
- juni 2020 17 artikelen
- mei 2020 18 artikelen
- april 2020 20 artikelen
- maart 2020 9 artikelen
- februari 2020 5 artikelen
- januari 2020 7 artikelen
- december 2019 8 artikelen
- november 2019 5 artikelen
- oktober 2019 2 artikelen
- september 2019 9 artikelen
- augustus 2019 8 artikelen
- juli 2019 2 artikelen
- juni 2019 4 artikelen
- mei 2019 2 artikelen
- april 2019 5 artikelen
- maart 2019 9 artikelen
- februari 2019 2 artikelen
- januari 2019 6 artikelen
- december 2018 3 artikelen
- november 2018 6 artikelen
- oktober 2018 8 artikelen
- september 2018 4 artikelen
- augustus 2018 3 artikelen
- juli 2018 4 artikelen
- juni 2018 1 artikel
- mei 2018 1 artikel
- april 2018 2 artikelen
- maart 2018 4 artikelen
- februari 2018 9 artikelen
- januari 2018 10 artikelen
- december 2017 4 artikelen
- november 2017 4 artikelen
- oktober 2017 2 artikelen
- september 2017 8 artikelen
- augustus 2017 7 artikelen
- juli 2017 9 artikelen
- juni 2017 8 artikelen
- mei 2017 10 artikelen
- april 2017 3 artikelen
- maart 2017 9 artikelen
- februari 2017 13 artikelen
- januari 2017 12 artikelen
- december 2016 5 artikelen
- november 2016 17 artikelen
- oktober 2016 9 artikelen
- september 2016 10 artikelen
- augustus 2016 11 artikelen
- juli 2016 8 artikelen
- juni 2016 10 artikelen
- mei 2016 7 artikelen
- april 2016 10 artikelen
- maart 2016 4 artikelen
- februari 2016 9 artikelen
- januari 2016 5 artikelen
- december 2015 4 artikelen
- november 2015 6 artikelen
- oktober 2015 12 artikelen
- september 2015 12 artikelen
- augustus 2015 9 artikelen
- juli 2015 9 artikelen
- juni 2015 13 artikelen
- mei 2015 14 artikelen
- april 2015 14 artikelen
- maart 2015 22 artikelen
- februari 2015 11 artikelen
- januari 2015 19 artikelen
- december 2014 9 artikelen
- november 2014 10 artikelen
- oktober 2014 8 artikelen
- september 2014 12 artikelen
- augustus 2014 2 artikelen
- juli 2014 2 artikelen
- juni 2014 5 artikelen
- mei 2014 5 artikelen
- april 2014 4 artikelen
- maart 2014 8 artikelen
- februari 2014 8 artikelen
- januari 2014 12 artikelen
- december 2013 12 artikelen
- november 2013 24 artikelen
- oktober 2013 46 artikelen
- september 2013 18 artikelen
- augustus 2013 9 artikelen
- juli 2013 8 artikelen
- juni 2013 9 artikelen
- mei 2013 8 artikelen
- april 2013 13 artikelen
- maart 2013 9 artikelen
- februari 2013 12 artikelen
- januari 2013 17 artikelen
- december 2012 7 artikelen
- november 2012 16 artikelen
- oktober 2012 14 artikelen
- september 2012 3 artikelen
- augustus 2012 13 artikelen
- juli 2012 11 artikelen
- juni 2012 11 artikelen
- mei 2012 15 artikelen
- april 2012 18 artikelen
- maart 2012 15 artikelen
- februari 2012 18 artikelen
- januari 2012 17 artikelen
- december 2011 16 artikelen
- november 2011 15 artikelen
- oktober 2011 15 artikelen
- september 2011 19 artikelen
- augustus 2011 17 artikelen
- juli 2011 15 artikelen
- juni 2011 15 artikelen
- mei 2011 15 artikelen
- april 2011 16 artikelen
- maart 2011 26 artikelen
- februari 2011 36 artikelen
- januari 2011 37 artikelen
- december 2010 19 artikelen
- november 2010 22 artikelen
- oktober 2010 18 artikelen
- september 2010 18 artikelen
- augustus 2010 15 artikelen
- juli 2010 16 artikelen
- juni 2010 24 artikelen
- mei 2010 23 artikelen
- april 2010 24 artikelen
- maart 2010 20 artikelen
- februari 2010 16 artikelen
- januari 2010 22 artikelen
- december 2009 18 artikelen
- november 2009 18 artikelen
- oktober 2009 15 artikelen
- september 2009 19 artikelen
- augustus 2009 16 artikelen
- juli 2009 23 artikelen
- juni 2009 27 artikelen
- mei 2009 22 artikelen
- april 2009 20 artikelen
- maart 2009 23 artikelen
- februari 2009 15 artikelen
- januari 2009 9 artikelen