De Iraanse mensenrechtenactiviste Narges Mohammadi wordt gefeliciteerd met haar vrijlating uit de gevangenis, terwijl op de achtergrond andere Iraanse vrouwen gearresteerd worden. Cartoon van Assad Binakhahi, de in Duitsland wonende Iraanse striptekenaar. Met toestemming gebruikt.
Waarschuwing: dit artikel bevat beschrijvingen van martelingen die sommige lezers kunnen verontrusten.
Witte marteling [1] is een psychologische marteltechniek waarbij gevangenen gedurende lange tijd in volledig witte cellen opgesloten worden. Het doel is totale zintuiglijke ontbering en isolatie van het slachtoffer. Het is een van de martelmethoden die in Iraanse gevangenissen wordt gebruikt samen met fysieke marteling [2].
Het is ook de naam van een nieuw boek van Narges Mohammadi [3], de toonaangevende Iraanse journaliste en mensenrechtenactiviste. In “White Torture,” dat door de Zweedse uitgever Baran in het Perzisch gepubliceerd werd [4], zijn 12 interviews met vrouwelijke politieke gevangenen opgenomen samen met de persoonlijke ervaringen van de schrijfster die zelf acht en een half jaar in een Iraanse gevangenis vastzat.
De 12 geïnterviewde vrouwen zijn journalisten, leden van religieuze minderheden en politieke activisten. Hun verhalen beschrijven de erbarmelijke gesteldheid van de Iraanse gevangenissen waar rampzalige sanitaire omstandigheden en minuscule, donkere cellen heel gewoon zijn. De gevangenen wordt opzettelijk medische zorg onthouden, ze worden aan urenlange ondervragingen onderworpen, bedreigingen worden geuit aan het adres van hun familieleden en eenzame opsluiting wordt gebruikt als marteltechniek.
De in België wonende vooraanstaande Iraanse psychologe Reza Kazemzadeh, die met slachtoffers van martelingen werkt, schreef [5] het volgende over de techniek van de witte marteling:
We kunnen stellen dat fysieke marteling in het begin gebruikt wordt om de gevangene aan het praten te krijgen (om informatie te verschaffen) en dat het doel van psychologische marteling is om in de identiteit van de gevangene binnen te dringen en zijn persoonlijkheid op lange termijn te beïnvloeden.
Het boek onthult dat de 12 geïnterviewde vrouwen niet gearresteerd werden voor misdaden, maar omdat de Iraanse veiligheids- en inlichtingendiensten denken hen te kunnen gebruiken voor onderzoek. Ze oefenen zware druk op deze gevangenen uit om bekentenissen af dwingen of ze tot samenwerking te verplichten.
Dit zijn de vrouwen die Mohammadi geïnterviewd heeft: Nigara Afsharzadeh [6], Sima Kiani [7], Sedigheh Moradi [8], Atena Daemi [9], Mahvash Shahriari [10], Zahra Zahtabchi, [11]Hengameh Shahidi [12],Reyhaneh Tabatabaei [13], Mary Mohammadi [14], Nazila Nouri [15], Nazanin Zaghari-Ratcliffe [16], and Shokoofeh Yadollahi [17].
De omslag van “White Torture,” geschreven door Narges Mohammadi. Foto met permissie gebruikt.
Tegen mieren praten
In het boek vertelt Mohammadi ook over haar eigen ervaringen in de gevangenis, over de isolatiecellen en de ondervragingen. Ze licht toe dat de ondervragers over het algemeen alles al wisten, maar dat ze toch eisten dat ze officieel terugtrad uit de mensenrechtenorganisatie “Defenders of Human Rights Center” die gesticht werd door vooraanstaande Iraanse advocaten waaronder de winnares van de Nobelprijs voor de vrede Shirin Ebadi [18].
Mohammadi, die ook campagne voert tegen de doodstraf, schrijft in haar boek:
De isoleercel is niet alleen maar een cel, maar een concentratie van alles wat tijdens de gevangenschap inbreuk op ons maakt. De dokters die ongevoelig zijn voor onze pijn, het blinddoeken van de gevangenen, vieze gordijnen, dode kakkerlakken op de grond, slecht passende gevangeniskleren en het lange wachten in de verhoorkamers.
Elke gevangene reageert weer anders op dezelfde omstandigheden. Nigara Afsharzadeh [6] is een Turkmeense die in 2014 tot een vijf-jarige gevangenisstraf werd veroordeeld op verdenking van spionage. Zij legt uit hoe ze het heeft kunnen redden in haar cel door tegen mieren te praten. “Ik wilde alleen maar mijn cel met een ander levend wezen delen,” zegt ze.
Sima Kiani [7] is aanhanger van het Baha’i-geloof en vroeger ook politiek gevangene geweest. Zij zegt: “Ik werd liever ondervraagd dan alleen gelaten in mijn cel.”
De ondervragers gebruiken ook informatie over de familie of de gezondheid van de gevangenen om ze onder druk te zetten. Mahvash Shahriari [10] die ook deel uitmaakt van de Baha’i-gemeenschap en 10 jaar in de gevangenis zat, vond de bedreigingen die tegen haar man en zoon geuit werden “de moeilijkste” aspecten van de ondervragingen.
De Iraans-Britse Nazanin Zaghari-Ratcliffe [19] legt uit hoe haar in de gevangenis medische zorg werd onthouden, zelfs de haar voorgeschreven medicijnen.
In het boek wordt uitgelegd hoe de ondervragingstechnieken erop gericht zijn om van de gevangenen medewerkers te maken. Een van de ondervragers verklaarde zijn liefde aan Hangameh Shahidi die journaliste en vrouwenrechtenactiviste is en vroeg haar met hem te trouwen in ruil voor het sluiten van haar dossier. Ze wees het aanbod ruw af en zei dat ze liever haar straf uitzat dan hem ooit weer terug te zien.
Onder deze omstandigheden is het sommige van deze gevangenen toch nog gelukt om in hongerstaking te gaan om hun eigenwaarde en rechten te verdedigen.
Het is van cruciaal belang om op de hoogte te zijn van dit soort martelingen en de symptomen ervan te herkennen in het gedrag en humeur van de slachtoffers. Het is absoluut noodzakelijk dat de slachtoffers, hun families en de gemeenschap in ruimere zin de oorzaken kennen van hun vreemde gedrag in bepaalde omstandigheden en in staat zijn om op de juiste manier te reageren. Oud-gevangenen herleven regelmatig hun trauma en het lijden dat door de martelingen veroorzaakt is. Je moet niet lichtzinnig reageren op de stress die zij ervaren bij het rinkelen van een telefoon, of bij sommige geuren en geluiden. Zich daarvan bewust zijn is de eerste stap naar een geleidelijke verbetering van hun geestelijke welzijn.
Kamran Ashtary is de directeur van Arseh Sevom [21], een organisatie ter bevordering van de democratie, mensenrechten en de burgermaatschappij in Iran. Hij is zelf als tiener in een Iraanse gevangenis gemarteld en hij zegt tegen Gobal Voices:
Elke vorm van marteling kan psychologisch trauma veroorzaken. Maar het is vooral heel erg voor jonge mensen onder de 25 omdat hun hersenen nog in ontwikkeling zijn. Het wordt definitief en duurt een leven lang (…). Voor al degenen onder ons die een trauma opgelopen hebben, is het helaas onmogelijk om terug te keren tot de mensen die we daarvoor waren. We kunnen alleen manieren zoeken om de nachtmerries af te zwakken.