- Global Voices in het Nederlands - https://nl.globalvoices.org -

De onnoemelijk benarde situatie van gevangengenomen vrouwen in Afrika, Amerika en Azië tijdens de pandemie

Categorieën: Latijns-Amerika, Midden-Oosten & Noord-Afrika, Argentinië, Indonesië, Jamaica, Nigeria, Venezuela, Burgermedia, Mensenrechten, COVID-19

Fotocredit: Pexels [1], onder publiek domein.

Toen COVID-19 wereldwijd in gevangenissen toesloeg, kwam het virus overvolle, ongezonde en vergeten plaatsen binnen, waarin vrouwen een minderheid vormen en specifieke risico's lopen. Vrouwen vertegenwoordigen tussen de 2 en 10 procent [2] [en] van de gevangengenomen wereldbevolking, maar hun aantallen groeien sneller dan die van mannen.

Toch worden vrouwen bijna nooit weergegeven in gegevens die naar geslacht zijn uitgesplitst. Nieuwsberichten over hen zijn zeldzaam of bestaan niet. Er zijn wel meldingen geweest van COVID-19-uitbraken in gevangenissen, maar het publiek komt zelden te weten of opgesloten vrouwen deel uitmaken van de getroffen groepen.

Olivia Rope, Directeur Beleid en Internationale Belangenbehartiging van Penal Reform International, zegt [3] [en]:

Het kleinere aandeel vrouwen in de gevangenispopulaties is een van de redenen waarom strafrechtsystemen nog steeds te vaak voor mannen worden ontworpen en uitgevoerd, en vaak door mannelijke besluitvormers. Daar waar regeringen actie hebben ondernomen om COVID-19 in gevangenissen aan te pakken, hebben ook zij daarbij alleen maar aan mannen gedacht, waarbij ze veelal zijn vergeten te kijken naar de verschillende en unieke effecten op vrouwen.

Het merendeel van de vrouwen brengt jaren door in voorlopige hechtenis of in de gevangenis voor lichte vergrijpen, drugscriminaliteit op laag niveau  [4][en], zelfverdediging tegen gendergeweld  [5][es], en, afhankelijk van het land, abortus, miskramen [6] [es] of politiek activisme. 

In mei meldde [7] [en] The Marshall Project dat er 13 vrouwen in Amerikaanse gevangenissen zijn gestorven aan COVID-19, en schreef dat “[hun verhalen] ook een weerspiegeling zijn van de maar al te vaak voorkomende manieren waarop ze daar in de eerste plaats terechtkomen: drugsverslaving en geweld waarbij de mannen in hun leven een rol spelen.”

In deze afgezonderde omgevingen lopen vrouwen ook een hoger risico op seksueel misbruik en beledigingen van seksuele aard. In april bijvoorbeeld werd er in rapporten over de vermeende zelfmoorden [8] [es] van twee vrouwelijke gevangenen in twee verschillende Argentijnse provincies gewezen op institutioneel gendergeweld in het gevangenissysteem dat al ernstig [9] [es] was vóór de pandemie.

Leiders van UN Women en andere organisaties schreven [10][en] in mei:

Vrouwen lopen niet alleen het risico op besmetting met COVID-19, ze worden ook blootgesteld aan een toenemende dreiging van seksueel geweld tijdens de pandemie als gevolg van de verminderde veiligheid in gevangenissen.

Vrouwelijke gevangenen, die doorgaans minder bezoek [11] [en] krijgen dan hun mannelijke tegenhangers, kregen geen bezoek meer onder de COVID-19-beperkingen. In Jamaica zei Maria Carla Gullotta, oprichtster van een ngo die zich bezighoudt met het welzijn en de rehabilitatie van gevangenen, Stand Up for Jamaica, tegen Global Voices:

Nu, terwijl de pandemie gaande is, is er geen contact meer met hun kinderen, afgezien van een incidentele Skype-sessie.

Dit geeft vrouwen extra het gevoel geïsoleerd te zijn. Aan het begin van de pandemie in Brazilië verklaarde [12][pt] de Braziliaanse organisatie Pastoral Carcerária Nacional in een open brief:

Ouvimos relatos do quão terrível está sendo enfrentar a pandemia dentro da prisão, sem poder receber visita ou ir à escola, que fica dentro do presídio. Não basta estar presa, a mulher tem que ser oprimida, se despir de toda a sua individualidade. Agora que elas não têm atividade nenhuma, até esquecem quem são, perdem a identidade.

We hebben berichten gehoord over hoe verschrikkelijk het is om de pandemie binnen de gevangenis het hoofd te moeten bieden, zonder bezoek te kunnen ontvangen of naar de school te kunnen gaan die zich in de gevangenis bevindt. Het is kennelijk niet genoeg om in de gevangenis te zitten; de vrouw moet worden onderdrukt, en van al haar individualiteit worden ontdaan. Nu ze ook geen activiteiten meer kunnen ondernemen, vergeten ze zelfs wie ze zijn; ze verliezen hun identiteit.

In sommige omgevingen, zoals in het Midden-Oosten en Noord-Afrika (MENA) of Argentinië, betekent het gebrek aan bezoekrechten ook een gebrek aan voedsel, medicijnen, kleding, menstruatie- en hygiëneproducten. Volgens mensenrechtenorganisaties vormen deze bezoeken een cruciale levenslijn [13] [en] voor vrouwen die hierop vertrouwen om aan essentiële spullen te komen. Pastoral Carcerária wees er onlangs op [14] [pt] dat het bezoekverbod weinig verschil maakt bij het tegenhouden van COVID-19 in de Braziliaanse gevangenissen en dat het verbod het moeilijk maakt om martelingen in de gevangenissen te monitoren.

In Venezuela was bijvoorbeeld in 2018 al 80 procent [15] [es] van de opgesloten mensen afhankelijk van familiebezoeken om aan voedsel en essentiële producten te komen terwijl ze leden aan ondervoeding. Verslagen van 2019 laten zien dat veel gevangengenomen vrouwen het slachtoffer zijn van seksueel geweld of voedsel krijgen in ruil voor seks met gevangenispersoneel [16] [es]. Er is tijdens de lockdown van de afgelopen maanden bijna geen berichtgeving geweest over de specifieke situatie van gevangengenomen vrouwen, afgezien van enkele rapporten over bepaalde gebeurtenissen, zoals hongerstakingen [17] [es] en sterfte door ondervoeding [18] [es].

In juli bracht de ngo Observatorio Venezolano de Prisiones [Venezolaans Observatorium van Gevangenissen] de zaak van 107 gedetineerden in een politiebureau [19] [es] onder de aandacht, die de rechtbanken “smeekten” open te gaan om hun gerechtelijke procedures, die al vier maanden waren gesloten als gevolg van COVID-19-lockdowns, te hervatten.

View this post on Instagram

‪107 mujeres detenidas en la comisaría Eduardo Ramón Vizcaino en San Félix claman por celeridad en los procesos judiciales, pues ya cumplen 4 meses sin ser atendidas por los tribunales del estado #Bolivar ‬ [20]

A post shared by Oveprisiones [21] (@oveprisiones) on

107 gevangenen roepen op tot snelle procedures. 107 vrouwen die worden vastgehouden in het Eduardo Ramón Vizcaino-politiebureau in San Félix eisen snellere gerechtelijke procedures, aangezien ze al 4 maanden hebben uitgezeten zonder dat hun zaak in behandeling wordt genomen door de staatsrechtbanken van de deelstaat #Bolivar.

Zoals de video hierboven laat zien, zijn gevangenissen en politiebureaus vaak overvol, waardoor het risico op besmetting toeneemt. Volgens het International Drug Policy Consortium [22] [en] houdt Thailand ongeveer 125.000 mensen boven zijn gebruikelijke capaciteit vast, de grootste gevangenis van Cambodja houdt vijf keer meer mensen vast dan zijn maximale capaciteit, en de overbevolking in de Filipijnse gevangenissen steeg in maart dit jaar naar 534%.

Terwijl Latijns Amerika [23] [en] ook een aantal van de meest overvolle gevangenissen ter wereld heeft, zijn Europese landen [24] [en] en de Verenigde Staten — de laatste heeft de hoogste opsluitingspercentages [25] [en] in de wereld — ook gemarkeerd wegens overbevolking. In Amerikaanse detentiecentra voor immigranten hebben klokkenluidersrapporten over wijdverbreide medische verwaarlozing met betrekking tot COVID-19, en gedwongen baarmoederverwijderingen bij vrouwen de krantenkoppen [26] [en] gehaald.

De Nigeriaanse regering probeerde de Nigeriaanse gevangenissen te ontlasten om de mogelijke impact van COVID-19 te minimaliseren en liet [27] [en] in mei “laagrisicogevangenen” en andere groepen vrij. Uit rapporten [28] [en] blijkt echter dat op de 2.600 gevangenen slechts één vrouw profiteerde van het regeringsprogramma.

Vrijlatingen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika zijn ook inconsistent geweest. Hoewel duizenden [29] [fr] gedetineerden de afgelopen maanden voorwaardelijk zijn vrijgelaten, bleven degenen die als politieke gevangenen werden beschouwd achter de tralies zitten [30] [en]. Afgelopen juli werden twee Egyptische vrouwen veroordeeld [31] [en] tot twee jaar gevangenisstraf wegens “het schenden van gezinswaarden” op TikTok. In Saoedi-Arabië [32] [en] wordt de feministische activiste Loujain al-Hathloul, die campagne voerde tegen het rijverbod voor vrouwen, nog steeds vastgehouden met weinig tot geen contact [33] [en] met de buitenwereld.

In Brazilië negeren de rechtbanken nog altijd een maatregel die het Hooggerechtshof in 2018 heeft genomen, waardoor meer dan 3000 moeders [34] [pt] en zwangere vrouwen geen huisarrest krijgen, maar nog steeds in de gevangenis zitten. De Intercept onthulde [35] [pt] hoe alledaags seksisme zwaar weegt bij de beslissingen van de rechters. De meerderheid van de vrouwen die in Brazilië gevangen zitten, heeft misdaden zonder geweld gepleegd; volgens gegevens van Infopen Mulher [36] [pt] is 62 procent van de vrouwen in de Braziliaanse gevangenissen zwart en 74 procent is moeder.

Temidden van deze ontberingen streeft een aantal lokale onafhankelijke media ernaar verhalen over gevangengenomen vrouwen bekend te maken. In Indonesië heeft het vooruitstrevende tijdschrift Magdalene [37] [en] [ind] vrouwelijke gevangenen opgeleid om achter de tralies verhalen [38] [en] [ind] te schrijven en te publiceren, zodat ze kunnen delen wat ze doen, denken en hopen.