Gezicht op Kashgar in Xinjiang. “Silk Road 1992″, beeld fdecomite, onder licensie CC BY 2.0

Een in Nederland wonende Oeigoer vertelt zijn verhaal: Zijn strijd om te achterhalen wat er met zijn familie in Xinjiang gebeurde, nadat deze de vervolging van Oeigoeren door de Chinese regering in haar volle omvang heeft ondervonden.

Een plotselinge afdaling in de hel

Het verhaal dat Nejmidin met Global Voices deelde, is de geschiedenis van ontelbare Oeigoerse families. Hij werd geboren in Kashgar, een overwegend Oeigoerse stad in het zuiden van Xinjiang. Zijn grote familie was welgesteld en gerespecteerd in de regio. Zijn grootvader, Raman Idris, was een zakenman in chemische meststoffen en later in de ontwikkeling van onroerend goed. Nejmidins vader, Mamutjan Raman, was ook een welgesteld zakenman en eigenaar van een landbouwcoöperatie. 

Nejmidin groeide op in een hechte familie: Zelfs verre verwanten konden een beroep doen op hun hulp en support. Zijn familie waren gelovige Moslims die vijf keer per dag baden en jaarlijks trouw hun religieuze belasting (zakat) betaalden. Zijn grootvader maakte de pelgrimstocht naar Mekka. Dergelijke praktijken moesten echter ongemerkt plaatsvinden om  niet de de toorn van de Chinese autoriteiten op te wekken. Nejmidin herinnert eraan dat tijdens zijn schooltijd hij en z'n medeleerlingen werden gedwongen elkaar een hand te geven en plechtig te beloven niet deel te nemen aan religieuze bijeenkomsten of andere praktijken, zoals het vasten en het vrijdaggebed. Toch hadden sommige Oeigoer-families, zoals de Nejmidins, bepaalde vrijheden om hun geloof in alle rust te belijden.

Eind 2015 veranderde de situatie plotseling en dramatisch toen Nejmidin, die inmiddels in het buitenland woonde, door zijn huilende moeder werd opgebeld. Zij vertelde dat zijn vader voor een ‘politiek misdrijf’ was gearresteerd en veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf in Aksu, een stad in het zuiden van Xinjiang. Zijn jongere broer, die voor hetzelfde delict was gearresteerd, werd tot zes maanden gevangenisstraf veroordeeld in Kashgar. Zijn moeder smeekte Nejmidin voor hun eigen veiligheid vanaf nu nooit meer naar huis te bellen, omdat het verblijf van familieleden in het buitenland weleens tot een strengere observatie en ondervraging zou kunnen leiden.

Een ondoordringbare muur van stilte

Dergelijke traumatische situaties zijn binnen de Oeigoeren wijdverbreid: Ondanks een diepe angst voor het lot van de achtergeblevenen, zijn de lotgenoten toch bang dat elke poging om te communiceren hen in gevaar zou kunnen brengen. Tegelijkertijd ondergaan de Oeigoeren de druk die de Chinese regering op de landen uitoefent om Oeigoerse asielzoekers niet op te nemen. Ze ondervinden tegenslagen bij het opbouwen van een bestaan, status en soms hun veiligheid in een vreemd land.

Nejmidin vertelt over zijn ervaringen. Omdat hij niet direct met zijn familie in contact kon komen, kreeg hij de nodige informatie van mensen die in de regio onopvallend toch meer te weten kwamen. In 2018 hoorde hij dat zijn grootvader wegens religieus extremisme was aangeklaagd en in juni 2016, aan het begin van de heilige Ramadan, werd opgesloten. Volgens een bron uit Kashgar werd zijn grootvader kort na zijn opsluiting met spoed naar het ziekenhuis vervoerd, waar hij overleed. Volgens dezelfde bron werd zijn grootvader hevig afgeranseld alvorens hij stierf. Hij werd zeventig jaar. 

Nejmidin hoorde ook dat de familiebezittingen, inclusief het aanzienlijke vermogen van zijn grootvader dat hij tijdens zijn leven met zijn zaken had verdiend, door de regering in beslag waren genomen. “Dit onder het mom van omscholing en het volgen van een vakopleiding”, vertelt Nejmidin aan Global Voices. “De Chinese regering heeft mijn grootvader vermoord en zijn vermogen gestolen. Ze hebben alles in beslag genomen waar hij z'n hele leven voor heeft gewerkt, inclusief al z'n bezittingen.”

In maart 2019 ontdekte Nejmidin dat zijn vijftigjarige vader en oudoom die al in de zestig was, ook in Chinese gevangenschap waren overleden. Details over de doodsoorzaak en zelfs over de aanklachten tegen hen, heeft hij nooit kunnen achterhalen. 

Van wanhoop tot online-activisme

Wanhopig door het nieuws over zijn familie, had Nejmidin in februari 2019 talrijke telefoongesprekken met politiebureaus in Kashgar. Sommige politiebureaus namen niet op en andere hingen op. Soms werd hem geadviseerd  om persoonlijk naar Kashgar te komen om te achterhalen waar zijn familie verbleef.

Omdat hij geen vertrouwen meer had in de lokale autoriteiten, probeerde hij in contact te komen met de Chinese ambassade in Nederland. Tijdens een ongebruikelijke en wanhopige poging overhandigde hij alle informatie over zijn familie aan de ambassade. Na een week lang dagelijkse telefoongesprekken werd hem uiteindelijk door de ambassade-receptie verteld dat zijn bericht aan een bepaalde instantie was doorgegeven. Deze instantie zou vervolgens op een nog te bepalen tijdstip beslissen of zijn zaak wel of niet zou worden behandeld.

Uiteindelijk nam een andere medewerker de telefoon aan en vertelde Nejmidin dat hem niets in de weg zou worden gelegd om naar China af te reizen en persoonlijk zijn familie terug te zien. Inmiddels was er ruim een jaar verstreken sinds Nejmidin met de Chinese Ambassade contact had. Hij heeft nog steeds geen antwoord gehad, maar na verschillende profielschetsen van gevangenen die de afgelopen jaren bekend zijn geworden, is er één aspect waardoor de Chinese autoriteiten Nejmidins familie in het vizier hadden: ze waren gelovige Moslims. Er is bewijs dat aanslagen op Islamitische bezittingen en gebouwen een cruciaal onderdeel vormt bij China's enorme offensief tegen de Turkse cultuur van Xinjiang. 

Toen Oeigoeren in het buitenland, zoals Nejmidin, hun contacten als gevolg van de Chinese vervolging in hun thuisland begonnen te verliezen, werden er op video veel getuigenverklaringen op social media gepost, met een profiel van hun vermiste verwanten en waarbij om verklaringen werd gevraagd.

Nejmidin vertelde Global Voices hoe zijn toekomstperspectief in 2018 veranderde:

Na het zien van de video's besloot ik om er zelf een voor mijn eigen familie te maken, waarbij ik een beroep zou doen op de Chinese regering om hen vrij te laten. Dat was een emotioneel moment. Tijdens het opnemen van de video heb ik veel gehuild. Ik was verdrietig, omdat het in een land met een rechtspraak niet normaal is dat mensen een dergelijke video maken. In zo'n land worden mensen niet opgesloten om wie ze zijn, bijvoorbeeld omdat ze tot een andere etnische groepering behoren of praktiserend Moslim zijn.  Zij hebben geen video's nodig om te bewijzen dat ze onschuldig zijn, maar in ons geval kunnen we niet anders, omdat we wanhopig zijn en niets over onze familie vernemen.

Sinds 2018 heeft Nejemidin veel video's op een platform voor getuigenverklaringen, genaamd Uyghur pulse geplaatst. Hij weet niet of zijn pogingen tot een positief of negatief resultaat voor zijn familie zou hebben geleid. Maar in ieder geval weet de Chinese regering nu dat de slachtoffers van deze repressie niet zijn vergeten en dat hun buitenlandse verwanten nooit zullen aflaten om zich namens hen te laten horen.

In Nederland valt het Nejmidin zwaar om een nieuw leven te beginnen, zo ver weg van zijn naaste familie waar hij opgroeide. Het lot van zijn familie blijft hem enorm bezighouden: 

Steeds wanneer ik iemand moet vertellen dat mijn vader en grootvader door de Chinese regering zijn vermoord, moet ik weer huilen. Ik vind het heel erg moeilijk om te leren leven met het feit dat dit mijn familie is aangedaan……er is geen logische reden te bedenken waarom het zo is gelopen.