Guilherme Santos en Gabriela Thomaz, beiden 32 jaar, met hun zoontje Joaquim, 7 jaar. Het beeld van de straat waar ze wonen, in Porto Alegre (Río Grande do Sul), is geprojecteerd in de woonkamer van hun huis. Foto: Guilherme Santos via Obs-cu-ra. Gebruikt met toestemming.

Zoals veel Brazilanen werd regisseur Bruno de Alencastro, 35 jaar, tijdens de coronapandemie beperkt tot het appartement in Rio de Janeiro dat hij deelt met zijn vrouw en zijn hond.

Op een gegeven moment in begin april [pt] voelde Bruno zich ongerust. Brazilië had al meer dan 7000 gevallen van het nieuwe coronavirus [pt], volgens cijfers van de staatssecretariaten van gezondheid, en er waren meer dan 250 doden door de ziekte. Als beschermingsmaatregel raadde het Ministerie van Gezondheid de bevolking aan om beschermende mondmaskers te gebruiken.

Op 3 augustus registreerde het land 2,7 miljoen bevestigde gevallen en 94.665 doden, volgens cijfers van het Ministerie van Gezondheid [pt]. Brazilië is nog steeds het land met de op één na meeste doden door COVID-19, na de Verenigde Staten.

Bruno keek door het raam vanuit zijn huis. “Ik keek om me heen en ik voelde me schuldig omdat ik dat moment niet vastlegde. Maar hoe kon ik alles op een veilige manier vastleggen?”, vertelde hij in een Skypegesprek aan Global Voices.

Ondanks de vele ontwikkelingen in de fotografie in de laatste decennia, blijft het principe hetzelfde: een camera is niet meer dan een donkere doos met een kleine opening voor het licht [pt] waardoor het beeld kan worden vastgelegd op lichtgevoelig materiaal. Dit kan een digitale sensor zijn of fotografisch papier.

“En als ik mijn woonkamer in een camera obscura verander?” dacht Bruno. Met donker papier en plakband plakte hij het raam van de woonkamer af. Na een aantal proeven maakte hij een gat met dezelfde diameter als het rolletje plakband en daar was ze: de straat, die zo ver weg leek, was binnen in huis. Op de muur tegenover het raam was de omgekeerde projectie te zien van de bomen en het huis aan de overkant. De grenzen van de vier muren van het appartement werden overschreden.

In Brazilië vond de eerste actie van de regering met betrekking tot de pandemie [pt] plaats in februari, met de repatriëring van 34 Brazilianen die in Wuhan, China waren. Het eerste geval op Braziliaanse bodem [pt] werd bevestigd op 26 februari, in São Paolo. In maart werd de eerste coronadode in het land bevestigd: een huishoudelijk werkster [en] die in Rio de Janeiro woonde. Gouverneurs en prefecten kondigden maatregelen van sociaal isolement aan. Wie kon, ging vanuit huis werken.

Onder het gat waardoor het licht binnenkwam, plaatste Bruno zijn professionele camera. Hij riep zijn vrouw, Greyce Vargas, van 35 jaar, en zijn hond, Arnaldo. Hij legde een moment vast van de drie aan tafel in de kamer met een projectie over hen heen.

Bruno Alencastro en zijn vrouw Greyce Vargas met hun huisdier, Arnaldo, in het appartement waar ze wonen in Rio de Janeiro. Foto door Bruno Alecastro via Obs-cu-ra. Gebruikt met toestemming.

“Ik begreep dat het iets heel krachtigs was, dat er bovendien mooi uitzag. Iets dat iets op mensen kon overbrengen, door de betekenis en door het moment van isolatie dat we allemaal delen”, zei hij.

De fotograaf besloot het resultaat op zijn Instagrampagina [pt] te delen, en hij nodigde twaalf vrienden en collega's uit om hetzelfde te doen.

“We hadden consistent materiaal met dertien foto's van mensen op verschillende plekken. Ik dacht aan mensen die leven in andere omstandigheden, in de buitenwijken, in het centrum, met familie, alleen… Ik geef toe dat ik, in het begin, niet geloofde dat ze de uitnodiging zouden accepteren.”

Tot zijn verbazing accepteerde bijna iedereen de uitdaging en namen ze foto's die ze publiceerden. Toen mensen buiten zijn cirkel de foto's zagen, begonnen ze hun eigen foto's spontaan op te sturen vanuit andere plekken op de wereld.

Al snel werd Bruno in tientallen foto's per dag getagd en verscheen het project in media buiten Brazilië [en]. Zo besloot hij van ‘Ob-scu-ra’ officieel een samenwerkingsproject te maken. Daarvoor filmde en bewerkte hij een video [pt, ondertiteling en] met tips en de beste manier om je eigen camera obscura te maken.

Nu wil hij manieren zoeken om Obs-cu-ra te financieren om het project zo naar andere landen te verspreiden. Hij houdt vol:

“Ik zie een verplichting om de herinnering aan dit moment te vereeuwigen, met zijn fouten en successen, en aan dat wat er gebeurt moet je je aanpassen en het moet worden begrepen, nu en in de toekomst.”

Hij publiceert andere foto's van het project.

Sofia Wolffenbutel, 13 jaar, geportretteerd door haar vader, Ricardo, in haar kamer in het appartement waar ze woont in Florianópolis (Santa Catarina). Foto door Ricardo Wolffenbutel, via Obs-cu-ra. Gebruikt met toestemming.

Leo Savaris, 37 jaar, zit in thuisisolatie met zijn zoon en zijn vrouw, in Novo Hamburgo (Rio Grande do Sul). Op de foto laat het gezin de nieuwe routine zien, ze zijn nu altijd samen, met de projectie van de straat op de muren van de kamer. Foto door Leo Savaris, via Obs-cu-ra. Gebruikt met toestemming.

Josué Braun, muzikant en fotograaf van 36 jaar, in Feliz (Rio Grande do Sul). Foto door Josué Braun, via Obs-cu-ra. Gebruikt met toestemming.

Journalist Felipe Martini, 32 jaar, en architecte Rafaela di Giorgio, 31 jaar, thuis in Rio de Janeiro. Het stel gelastte hun bruiloft en hun verhuizing af vanwege de pandemie. Foto door Felipe Martini, via Obs-cu-ra. Gebruikt met toestemming.

In Cachoeira (Rio Grande do Sul) projecteert fotografe Eveline Medeiros het beeld van de straat boven haar holistische altaar. Foto door Eveline Medeiros via Obs-cu-ra. Gebruikt met toestemming.

Caroline Muller is fotografe en danseres in São Leopoldo (Rio Grande do Sul). Ze zit in thuisisolatie met haar vriend, een geneeskundestudent die werkt in de frontlinie tegen COVID-19. Foto door Caroline Muller via Obs-cu-ra. Gebruikt met toestemming.

In Niterói (Rio de Janeiro) legde cinemastudente Beatriz Grieco zich vast terwijl ze geïsoleerd was in haar kamer, waar ze werkt en studeert. Foto door Beatriz Grieco via Obs-cu-ra. Gebruikt met toestemming.

In Três Coroas (Rio Grande do Sul) legde fotograaf Pedro Rocha zijn kinderen vast in de patio van zijn huis. Foto door Pedro Rocha via Obs-cu-ra. Gebruikt met toestemming.