De Franse politie arresteert Félicien Kabuga, de vermoedelijke financier van de volkerenmoord op de Tutsi's in Rwanda

Monument ter nagedachtenis aan de genocide in Rwanda. Foto The Advocacy Project, gebruikt met toestemming CC BY-NC-SA 2.0 

Na 26 jaar op de vlucht werd Félicien Kabuga, verdacht van genocide in Rwanda, op 16 mei 2020 in een Parijse voorstad gearresteerd en overgebracht naar het Rwanda Tribunaal, een internationaal tribunaal onder auspiciën van de Verenigde Naties.

84 jaar oud, was Félicien Kabuga jarenlang een van ‘s werelds meest gezochte mensen op de vlucht. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten loofde 5 miljoen dollar uit voor inlichtingen die tot zijn arrestatie zouden kunnen leiden. Na jarenlang in verschillende landen verstoppertje spelen met de politie, om de vele aanklachten tegen hem te omzeilen, werd hij uiteindelijk op 16 mei 2020 in de Parijse voorstad Asnières-sur-Seine gearresteerd.

Hij wilde in Frankrijk worden berecht, maar het Franse gerechtshof besliste om hem op 3 juni naar het International Residual Mechanism for Criminal Tribunals (IRMCT) in Tanzania over te brengen. Kabuga wordt beschuldigd voor het financieren van de genocide die in 1994 in Rwanda plaatsvond, waarbij in 100 dagen de extremistische Hutu-groepering bijna 1 miljoen mensen vermoordde, vrijwel allemaal Tutsi's.

Het Internationale Rwanda Tribunaal (ICTR) klaagde Kabuga in 1997 aan voor zeven delicten, waaronder genocide, medeplichtigheid aan genocide, directe en publieke aanzet tot het plegen van genocide, alsmede begane misdaden tussen 6 april en 17 juli 1994 in Oeganda.

Samenvatting van de aanklachten tegen Kabuga door journalist Moutiou:

Il est accusé d’avoir créé les Interahamwe (“ceux qui combattent ensemble”), des milices hutu considérés par l’ONU comme les principaux bras armés du génocide de 1994 qui fit 800 000 morts.

Visé par un mandat d’arrêt international, Félicien Kabuga présidait la Radio-télévision libre des mille collines (RTLM), qui diffusa des appels aux meurtres des Tutsi après l’assassinat de l’ancien président Juvénal Habyarimana. Il dirigeait également le Fonds de défense nationale (FDN) qui collectait « des fonds » destinés à financer la logistique et les armes des miliciens et aurait « ordonné aux employés de sa société (…) d’importer un nombre impressionnant de machettes au Rwanda en 1993 », avant de les faire distribuer en avril 1994 aux Interahamwe.

Hij werd beschuldigd voor het organiseren van de Interaham (‘zij die samen vechten’), een Hutu militaire organisatie die door de Verenigde Naties wordt gezien als hoofdverantwoordelijk voor de genocide in 1994, waarbij 800.000 mensen werden vermoord.

De door een Internationaal Hof bevolen arrestatie van de gezochte Félicien Kabuga, voorheen eigenaar van de radiozender Radio Télévision Libre des Mille Collines (RTLM), deed na de moord op de voormalige president Juvenal Habyarimana een oproep om alle Tutsi's uit te moorden. Hij leidde ook het National Defense Fund (FDN), een organisatie voor het ‘werven’ van gelden om de logistiek en de wapens van de militia te financieren. Bovendien zou hij in 1993 medewerkers van zijn bedrijf opdracht hebben gegeven om grote hoeveelheden machettes naar Rwanda te importeren, om ze in april 1994 onder de Interahamwe uit te delen.

De RTLM speelde een hoofdrol bij de volkerenmoord. Sandra Ngoga, analyticus bij de Universiteit van Sherbrooke, verklaarde:

Ensuite, durant les 100 jours qui suivirent, elle [RTLM] incitera quotidiennement la population hutu à faire son travail, terme qui faisait référence au massacre des Tutsis. Par ailleurs, les animateurs de cette Radio ont joué un grand rôle dans le déroulement du génocide, car ces derniers signalaient aux citoyens le nom et la localisation des victimes tutsi et incitaient la population à effectuer rapidement son travail.On estime que la RTLM a contribué à la mort d'un grand nombre de personnes.

Peu après le génocide, plusieurs journalistes qui travaillaient pour la Radio ont été accusés de complicité de génocide et de crimes contre l'humanité.

Tijdens de 100 dagen durende genocide werden de Hutu's door het RTLM aangespoord om ‘hun werk af te maken’, een veelgebruikte term tijdens de massamoord op de Tutsi's. Bovendien speelden de presentatoren van het radiostation een cruciale rol in de genocide, omdat ze de burgerbevolking informeerden over de namen en verblijfplaatsen van de Tutsi's. Bovendien moedigden ze de bevolking aan om snel ‘hun werk te doen’. De RTLM wordt ervan verdacht een grote rol te hebben gespeeld bij de massale moordpartijen.

Kort na de genocide werden verschillende journalisten die voor het radiostation werkten, beschuldigd van medeplichtigheid aan genocide en misdaden tegen de menselijkheid.

Tijdens de lockdown, als reactie op de COVID-19 pandemie in Frankrijk, kwam de voortvluchtige Kabuga in beeld. Eric Emeraux, hoofd van Frankrijk's Central Office for Combating Crimes Against Humanity (OCLCH) verklaart:

La traque a commencé depuis un an lors d’une réunion à La Haye sous l’égide du Mécanisme. Les membres de sa famille sont alors placés sous surveillance par les polices belge, britannique et française, selon les pays où ils résident. L’attention des services français se porte sur un appartement où se rendent souvent des membres de la famille de Kabuga. La surveillance électronique leur permet de constater que, sur 365 jours, il y a toujours un enfant de Kabuga (il en a eu onze) présent dans cet appartement. On avait de bonnes raisons et de gros faisceaux d’indices qui nous permettaient de penser qu’il était derrière, mais jusqu’à ce qu’on ait poussé la porte de sa chambre, on n’était pas sûr. On aurait eu des certitudes si on l’avait vu sortir. Il était très discret. Et il était confiné. Il vivait sous une fausse identité avec un passeport d’un pays africain… Il a eu 28 alias quand même, en 26 ans.

De jacht op Kabuga begon een jaar geleden tijdens een vergadering onder auspiciën van het IRMCT, het Internationale Restmechanisme voor Straftribunalen in Den Haag. Daar werd zijn familie door de Belgische, Britse en Franse politie in hun respectievelijke landen van herkomst onder toezicht geplaatst. De Franse politie was vooral geïnteresseerd in een appartement dat vaak door leden van Kabuga's familie werd bezocht. Dankzij de inzet van elektronische bewakingsmethoden kon worden getraceerd dat in een tijdsbestek van 365 dagen een kind van Kabuga ( hij had er elf), zich regelmatig in het appartement ophield. We hadden een bijna sluitend bewijs en gegronde redenen om aan te nemen dat hij zich daar bevond. Maar totdat wij de deur van zijn slaapkamer hadden geforceerd, waren wij nog niet helemaal zeker van onze zaak. Alleen als we hem de woning hadden zien verlaten, zouden we honderd procent zekerheid hebben gehad, maar hij was zeer voorzichtig en had zichzelf opgesloten. Hij leefde onder een valse identiteit met een Afrikaans paspoort. In 26 jaar nam hij 28 schuilnamen aan.

Werd Kabuga beschermd?

Hoewel veel activisten blij waren met de arrestatie van Kabuga, vragen sommigen zich toch af hoe hij meer dan een kwart eeuw uit handen van justitie kon blijven. Alain Gauthier, voorzitter van de Collective of Civil Parties for Rwanda CPCR ( Collectief van Civiele Partijen voor Rwanda), uit in een Franstalige publicatie zijn twijfels over een mogelijke betrokkenheid op Frans grondgebied waar Kabuga ongestoord van zou kunnen hebben geprofiteerd.

Volgens een door het persbureau Agence France-Presse gepubliceerd bericht zou de Rwanda Community Association of France (CRF) inmiddels justitie in de Parijse voorstad Nanterre hebben opgeroepen te onderzoeken of en van wie Kabuga 25 jaar hulp van buitenaf zou kunnen hebben gehad.

Veel activisten en journalisten op het gebied van de mensenrechten werd op Twitter dezelfde vraag gesteld:

Ida Sawyer, plaatsvervangend directeur voor Afrika bij Human Rights Watch, benadrukt:

#Rwanda: De dood van Augustin Bizimana, het vermoedelijke meesterbrein achter de genocide, werd slechts enkele dagen na de arrestatie in Frankrijk van Félicien Kabuga bevestigd. Tegen deze achtergrond moeten we onze inspanningen om Protais Mpiranya, de laatste nog belangrijke voortvluchtige, voor het gerecht te brengen, intensiveren.

Nadia Kabalira:

Het Parijse Hof van Beroep gelast de overbrenging van #FélicienKabuga to @unirmct. Het is zeker dat hij het proces zal manipuleren en in beroep gaat. De ironie wil dat het Hof van Beroep de hoogste gerechtelijke en morele autoriteit is en uitgerekend hier zal Kabuga zich voor zijn misdaden moeten verantwoorden.

LUCHA, een maatschappelijke en mensenrechtenorganisatie in de Democratische Republiek Congo:

Verdacht van en gezocht voor genocide en misdaden tegen de menselijkheid, woonde Kabuga in Frankrijk met een Congolees paspoort!

Nicolas Berrod, een jonge journalist voor het Franse dagblad Le Parisien schrijft:

Een buurman van de ‘financier van de Rwanda-genocide’, Félicien Kabuga, in Asnières-sur-Seine: “Het is te gek om waar te zijn. Ik kan het nog steeds niet bevatten. Het voelt alsof Hitler of Klaus Barbie mijn buren zijn.”

“Er zal recht worden gedaan,” zegt Laurent Larcher, journalist bij het Franse dagblad La Croix en auteur van het boek ‘Rwanda, ils parlent – Témoignages pour l'histoire’ (Rwanda, gesprekken en historische getuigenissen). Hij noteert:

Het recht zal zijn loop nemen en misdaad wordt bestraft. De verantwoordelijken zullen zich nog in het aanzicht van hun kinderen voor hun keuzes, daden en misdaden moeten verantwoorden.

Start een discussie

Auteurs graag inloggen »

Regels

  • Alle reacties worden beoordeeld door een moderator. Verzend je reactie maar één keer, anders kan deze als spam worden gemarkeerd.
  • Wees respectvol tegen elkaar. Reacties met hatelijke opmerkingen, obsceniteiten en persoonlijke aanvallen worden niet goedgekeurd.