[1]COVID-19-pandemie wereldkaart. Afbeelding van Wikimedia (CC: AT-SA)
Het volgende bericht is geschreven door Dr. Fu Kingwah, buitengewoon hoogleraar aan het Centrum voor Journalisme en Mediastudies van de Universiteit van Hong Kong (JMSC), en voorzitter van de projecten voor censuurcontrole Weiboscope en Wechatscope. Het bericht verscheen oorspronkelijk [2] in het “Meedan's Misinfodemic Report” op 28 Juli 2020. Een geredigeerde versie wordt opnieuw gepubliceerd door Global Voices met de toelating van Dr. Fu en het Meedan's misinfodemic team.
De strategie van China om COVID-19-narratieven onder controle te houden is een globale zorg geworden nu het coronavirus tot begin augustus wereldwijd meer dan 700.000 levens geëist heeft. De oorsprong van het virus is een erg conroversië kwestie geworden in de internationale diplomatie en zal ongetwijfeld verdere impact hebben op de wereldpolitiek.
Op 12 maart 2020 publiceerde Zhao Lijian, de afgevaardigde directeur van China's ministerie van buitenlandse zaken, een ongewone tweet. Daarin werd beweerd [3] dat het leger van de Verenigde Staten COVID-19 naar China gebracht had, toen dat land in oktober 2019 deelnam aan de Militaire Olympische Spelen. De bewering, of zelfs complottheorie, werd niet gestaafd met enig bewijs. Het bericht verspreidde zich als een lopend vuurtje en ontwikkelde zich tot globale desinformatie.
Een paar dagen later bereikten desinformatie-boodschappen de mobiele telefoons en sociale media van individuele Amerikaanse burgers. Eén post luidde : “De Trump-administratie staat op het punt een algehele lock-down uit te roepen”, later door het Witte Huis als nep verklaard. Ambtenaren van de Amerikaanse inlichtendienst, die met de New York Times praatten op voorwaarde van anonimiteit, schreven de boodschappen [4] toe aan Chinese agenten, en beoordeelden de taktiek als “tot nog toe ongekend”.
Weiboscope, een censuurbewakingsproject dat het Chinese sociale platform Weibo volgt om desinformatie, misinformatie en censuur na te gaan, kon observeren hoe de Chinese regering al van bij het begin van de uitbraak controle uitoefent over COVID-19-narratieven in China zelf .
Op 31 december 2019 in de namiddag verscheen een post “Wuhan pneumonie kan niet als SARS beschouwd worden. Wuhan heeft het enige viruslaboratorium in het land en is ook een virologisch laboratorium van wereldklasse. Er zijn manieren om met het virus om te gaan. Als Wuhan er niet achter kan komen, kan niemand het.” Binnen een uur werd het bericht verwijderd.
Het bericht vermeldde zowel de SARS [5]-achtige eigenschappen van het virus, daarbij een hoge infectiegraad suggererend, en het Wuhan-laboratorium als oorsprong van het virus. Gebaseerd op onze kennis over het censuursysteem van de regering, schijnen deze beide aspecten bijgedragen te hebben aan de beslissing om de post van het sociale platform te verwijderen.
Volgens Weiboscope-gegevens verschenen er op dat moment op sociale media al speculaties dat een nieuw soort longontsteking verband hield met een SARS-achtige ziekte. De oogarts Dr. Li Wenliang [6], die de toen nog mysterieuze ziekte leerde kennen in een ziekenhuis, had een boodschap gestuurd op de populaire Chinese particuliere berichtenapp WeChat om andere artsen te waarschuwen voor de onbekende ziekte. Wenliang werd toen, samen met nog zes anderen, door de locale autoriteiten beschuldigd van verstoring van de openbare orde. Later stierf hij aan de ziekte die bekend zou worden onder de naam COVID-19.
Op 31 december 2019, de dag dat de post verwijderd werd van Weibo, en kort na de waarschuwing van Wenliang, verklaarde [7] de Chinese regering dat de “virale longontstekingsgevallen” “geen duidelijk patroon van overdracht van mens op mens” vertoonden en dat ze “voorkomen konden worden en controleerbaar” waren. Ze informeerde ook de Wereldgezondheidsorganisatie en de Verenigde Staten over deze conclusies.
Minder dan een maand later, op 20 januari, maakte de centrale Chinese regering de COVID-19 epidemie bekend bij het grote publiek. Een groep van toonaangevende Chinese virologen verscheen [8] in een programma van de staatstelevisie en bevestigde dat het virus van mens op mens overdraagbaar is.
De censuur op de berichten in verband met het virus eind december en begin januari heeft mogelijk ontelbare Chinese burgers nietsvermoedend aan een infectierisico blootgesteld [9], en hen de mogelijkheid ontnomen vroege waarschuwingen over de zeer besmettelijke ziekte te ontvangen via de media en sociale platforms. De censuur en het onder controle houden van informatie heeft ongetwijfeld ook een algemene reactie van de bevolking om tijdig de nodige maatregelen te nemen, vertraagd.
Hoe controleert China de informatie?
Internet en digitale technologie hebben een diepgaande invloed gehad op de vorming van China's sociale, economische en politieke domeinen. Alhoewel het internet zoals bekend dient als facilitator van burgeractivisme, wordt ook de repressieve macht van de staat aanzienlijk bevorderd [10] door middel van digitale technologieën.
Chinese autoriteiten hechten erg veel belang aan het concept van cybersoevereiniteit, wat meteen ook uitgebreid wordt naar het begrip cyberveiligheid, als rechtvaardiging om bepaalde internetactiviteiten die beschouwd worden als een potentiële bedreiging voor de stabiliteit van de staat te controleren.
Het uitgebreide en gesofisticeerde filtersysteem van de Chinese regering, in combinatie met het digitale bestuurskader, wordt meestal beschreven als de “Great Firewall”. De strikte maatregelen resulteren in een Chinees intranet, eerder dan een internet, waarbij gevoelige privé- en publieke communicatie gefilterd worden, en toegang tot buitenlandse sites zoals Facebook, Twitter en Youtube geblokkeerd worden.
Chinese burgers kunnen niet anders dan beroep doen op locale media, meestal in handen van de staat, om informatie over COVID-19 te verkrijgen. Internationale media of buitenlandse sociale mediasites zijn niet toegankelijk, en posts die buitenlandse mediarapporten verspreiden, worden ook gecensureerd. Zo toont ons systeem een bericht van 18 Januari met een screen shot van een coronavirus-bericht getiteld “Vier nieuwe bevestigde gevallen in Wuhan; naar schatting meer dan 1.700 gevallen”, van een expert van de in Hong Kong gevestigde outlet van Radio and Television Hong Kong, dat gecensureerd werd. Een ander Weibo-bericht getiteld “Express: verdachte gevallen van onbekende pneumonie gevonden in Zuid-Korea”, dat gehyperlinked was met een verhaal van het Yonhap-nieuwsagentschap van 8 januari 2020, bleek ook gecensureerd.
De cyberveiligheidswet van China, gecombineerd met het beleid om domeinen te registreren met echte namen, legt de ruimte voor vrije internetexpressie aan banden en maakt anonimiteit zo goed als onmogelijk.
Verder wordt de sociale controle nog meer aangescherpt door bewakingstechnologieën zoals bewakingscamera's, gezichtsherkenning en het traceren van de identiteit. Deze worden uitgebreid gebruikt [11] om de autoriteiten toe te laten de maatregelen van zelf-quarantaine tijdens de corona-uitbraak te controleren.
Om te vermijden de zogenaamde “rode lijn” [12] te overschrijden (een vaak onzichtbare, onbekende maatstaf) die censuur van de inhoud zou kunnen uitlokken, en om schorsing en beëindiging van gebruikersaccounts [13], of politieonderzoek en zelfs gevangenisstraf [14] te voorkomen, zijn Chinese burgers overgegaan tot zelf-censuur.
Opvallend is dat de “rode lijn” ondoorgrondelijk is, en grenzen grotendeels onbekend: Lifestyle “clickbait”-artikels werden geblokkeerd [15], rap-muziek verboden [16], televisiedrama's afgekeurd [17], en videospeldiensten gestopt [18]. Drie Chinese vrijwilligers werden aangehouden [19] door de politie omdat ze gecensureerd COVID-19-materiaal geüpload hadden op Github.
Impact buiten de grenzen van China
Met de opkomst van de Chinese economie en groeiende globale invloed heeft China zijn informatiesystemen en cyberoorlogscapaciteiten gemoderniseerd. Voor de tweede grootste economie ter wereld is de informatietechnologie niet alleen een sleutel tot economische groei en vitale functies in de maatschappij, maar ook voor nationale veiligheid.
China bedrijft nu het meest gesofisticeerde online censuursysteem ter wereld, met meer dan 854 miljoen online burgers binnen de invloedsfeer (CNNIC 2019 rapport [20]). Afgezien van traditionele oorlogsmethoden op land, zee en in de lucht, is cyberspace een alom erkend domein van oorlogsvoering geworden [21] voor de Chinese regering.
Nu China zich toenemend engageert in de wereld werd de strijd om controle van het narratief over de Chinese communistische partij en het land uitgebreid tot de globale publieke opinie, [22] in een ambitieus extern propagandaproject, en het internet is één van de gevechtszones.
Naast traditionele vormen van propagandavoering via Chinese staatsmedia zijn er nu georganiseerde en gecoöordineerde inspanningen [23] om online invloedcampages te voeren over onderwerpen van algemeen belang en interesse voor de Chinese regering, zoals de detentie van Uyghurs in Xinjiang, de Taiwanese presidentverkiezingen en de meer recente protesten in Hong Kong.
Op het moment van schrijven is de COVID-19 pandemie nog in ontwikkeling, en de toestand verandert dagelijks, maar het ziet er naar uit dat de wereld er na COVID-19 anders zal uitzien. Verwacht wordt dat de relatie van China met de wereld toenemend bitter en controversieel zal zijn.
De strategie van China om informatie te controleren, en de gevolgen daarvan, heeft geleid tot wereldwijde bezorgdheid. De Amerikaanse staat Missouri heeft China aangeklaagd [24] voor zijn economische verliezen en verlangt compensatie van het Aziatische land op grond van nalatigheid en gebrek aan transparantie om het virus in te dammen in Wuhan.
De controle die China uitoefent op het COVID-19-verhaal dient als oproep tot bewustwording over de impact van censuur in één land op de rest van de wereld. Maar hoe precies de verdere COVID-19-ontwikkeling de diplomatieke relaties van China met de wereld zal veranderen, blijft een open vraag.