Leden van het Good Neighbor Program. Foto met toestemming voor publicatie, ook op Instagram [1].
Julieta, een negentigjarige vrouw uit de Venezolaanse hoofdstad Caracas, doet elke keer een vreugdedansje wanneer Vicente haar een voedselpakket komt brengen. Deze week werd ze verblijd met kaas, rijst, vooraf bereid varkensvlees, soep, brood en andere etenswaren. Met haar kregen 400 andere ‘abuelitos’, het Spaanse woord voor grootouders en ouderen in Venezuela, hun wekelijkse voedselpakketten uitgereikt door het Good Neighbor Program (Plan Buen Vecino) [2].
Een abuelita (oudere vrouw of grootmoeder) is lid van het Good Neighbor Program. Foto met toestemming voor publicatie, ook op Instagram [3].
Om de verspreiding van het coronavirus onder controle te krijgen, kondigde de regering op 16 maart 2020 social distancing maatregelen [4]af. Maar helaas zijn er sindsdien nieuwe problemen bijgekomen. Hoe komen de meest kwetsbare mensen aan voedsel, omdat ze bang zijn om de deur uit te gaan en niemand bereid is ze te helpen of als ze niet over de nodige middelen beschikken om er aan te komen?
Twee dagen nadat de maatregelen in Caracas van kracht werden, nam een aantal burgers het initiatief tot het opzetten van het Good Neighbor Program, een netwerk van vrijwillgers met als doel om eenzame ouderen voedsel te verstrekken. In Venezuela zijn er organisaties en massamedia die met het begrip ‘eenzaamheid’ of ‘orfandad‘ oudere mensen bedoelen waarvan de families door de Venezolaanse sociaal-politieke en humanitaire crisis worden gedwongen om te migreren en door de overheid in de steek zijn gelaten. Volgens de Niet-Gouvernementele Organisatie (NGO) Convite in Venezuela, werden bijna een miljoen ouderen [5]gedwongen achtergelaten door de migratie van hun families.
Yuraima Mercado, lid van het logistieke team van het Good Neighbor Program, vertelde Global Voices dat door de maatregelen op het gebied van sociale isolatie sommige restaurants moesten sluiten, waardoor er heel veel voedsel is overgebleven dat niet meer kan worden gebruikt. De oprichter van het Good Neighbor Program, Verónica Gómez, die contacten heeft met veel restauranteigenaren, heeft daarom een project opgezet waardoor het overgebleven voedsel naar de ouderen kan gaan.
Nadat Gómez haar programma had opgezet, sloten Mercado en Valentina García zich bij haar aan. Andere vrienden en bekenden hebben haar geholpen bij het inpakken en distribueren van de voedselpakketten met hun eigen transportmiddelen en het ter beschikking stellen van keukengerei en -apparatuur.
Onder hen is Vicente Velutini, die verantwoordelijk is voor het verzamelen en distribueren van de giften. Hij organiseert ook het logistieke voedseltransport, waarbij hij er op let zoveel mogelijk brandstof te besparen, omdat hier in Venezuela momenteel een enorm tekort aan is. [6]
Vicente sprak met Global Voices over de impact van het Good Neighbor Program in een land als Venezuela:
No podemos curar la pobreza, pero sí podemos poner un granito de arena y ayudar a la gente que más lo necesita, que en el país es mucha. Por ahora, nosotros nos dedicamos a un pequeño grupo: los “abuelitos” más necesitados.
Aan de armoede kunnen we niets doen, maar we kunnen wel het leed van de mensen enigszins verzachten, en dat is in dit land al een grote stap vooruit. Op dit moment richten we ons op een kleine groep mensen, namelijk de meest kansarmen, de ‘abuelitos’.
Het project, een initiatief van Verónica, kan nu een beroep doen op zeven bezorgers, drie mensen in de keuken en vijf logistieke medewerkers, allemaal vrijwilligers. Ze maken allen deel uit van een ‘netwerk’, vertelt Vicente.
Een ‘abuelito‘ (oudere man of grootvader) is lid van het Good Neighbor Program. Foto met toestemming voor publicatie, ook op Instagram [7].
In het begin bestonden de voedselpakketten nog uit een lunch en de levering was afhankelijk van voedselgiften van een paar restaurants. Nu bevatten de pakketten tien of meer producten en vijf kant en klaar maaltijden, dankzij de donaties van verschillende bedrijven en maatschappelijke organisaties. Mercado vertelt dat het Good Neighbor Program onlangs is overgegaan op het verstrekken van voedselpakketten aan 100 ‘abuelitos’ per dag en 400 in een week.
We zijn nu zo hard gegroeid dat ‘het programma 100% bestaansrecht’ heeft, zegt Mercado. Het is de bedoeling om medio mei wekelijks 1000 maaltijden te bezorgen. Velutini denkt dat voor het Good Neighbor Program ‘gestage groei, snel reageren op nieuwe marktomstandigheden en het inspelen op veranderingen’ de belangrijkste instrumenten zijn voor verdere groei. Een ander belangrijk instrument is het gebruik maken van social media, dat op grote schaal wordt toegepast als een alternatieve informatiebron in Venezuela. [8]
Velutini denkt dat het Good Neighbor Program op social media een ‘sneeuwbaleffect’ teweeg heeft gebracht. Hij herinnert er aan hoe leden van het programma op social media aanvankelijk hebben opgeroepen om te doneren, maar de huidige gebruikers van het medium bieden al spontaan hun voedselproducten aan. Dankzij de onderlinge samenwerking tussen de leden, hun toewijding, de Venezolaanse maatschappelijke betrokkenheid en het gebruik van nieuwe technologieën, werd het programma gerealiseerd. Een complete ‘coproductie’, zoals Mercado het benoemt.
Er werd hard gewerkt en we wilden dit laten blijken door 40 antibacteriële gels aan alleenstaande ouderen via @planbuenvecino uit te reiken. #leatherheart2020 [9]#Covid_19 [10] pic.twitter.com/jFy1XjVcYh [11] – leatherheart (@leatherheartfun) April 16, 2020 [12]
Hoewel een spontaan burgerinitiatief, volgen de leden van het Programma toch zorgvuldig de vooraf afgesproken procedures om aan de doelstellingen te voldoen. De leden horen vaak van buren over eenzame ouderen en beoordelen de situatie, alvorens ze in de database worden opgenomen. Vervolgens wordt de ouderen iets verteld over het programma en afgesproken hoe de maaltijdbezorging wordt georganiseerd. Wanneer ouderen nog familie hebben of als ze iemand kennen die kan helpen en voedsel voor ze kan kopen, komen ze niet voor het Programma in aanmerking.
Er is voor een nog andere benadering gekozen, waarbij bewoners in een wooneenheid met voornamelijk ouderen verantwoordelijk worden gemaakt voor de uitgifte van de voedselpakketten, zodat er meer mensen van het Programma gebruik kunnen maken en taken worden verdeeld. Velutini vertelt ook dat de voedselpakketten onder strikt hygiënische omstandigheden door een deskundige op het gebied van bioveiligheid worden bereid, waarbij voldoende afstand houden, handen wassen en het zorgvuldig inpakken van het voedsel met gebruik van handschoenen en gezichtsmaskers essentieel is.
Mercado en Velutini hopen dat het Good Neighbor Program de ouderen tijdens de COVID-19 pandemie een beter leven zal bezorgen en door andere regio in het land wordt overgenomen.
Velutini eindigt zijn verhaal met een gevoel van hoop en veerkracht:
De cada tragedia y cada caos pueden surgir maravillas.
Uit tragiek en chaos kunnen wonderen ontstaan.
Te midden van een ongekende wereldwijde gezondheidscrisis, samen met de ergste humanitaire crisis [13] die het land ooit heeft gekend, is het toch voor 400 Venezolaanse ‘abuelitos‘ miraculeus dat ze een beroep kunnen doen op het Good Neighbor Program.