[1]Een eiland in de Polynesische eilandengroep Vava'u, Koninkrijk Tonga. Foto: Flickr user Brownell Chalstrom. (CC BY-NC-ND 2.0) [2]
Het Britse dagblad The Guardian heeft een boekfragment gepubliceerd [3] [en] waarin het verhaal wordt verteld van zes jongens uit Tonga [4][nl] die in 1965 schipbreuk lijden en stranden op een verlaten eiland waar ze vijftien maanden verblijven. Het artikel werd binnen vier dagen meer dan zeven miljoen keer bekeken. Sommige inwoners van Tonga, een land en eilandengroep in de Stille Oceaan, wijzen erop dat in het verhaal de stem van de Pacific ontbreekt en hoofdzakelijk is geschreven vanuit het standpunt van de Australische kapitein die de tieners heeft gered.
Het artikel [3] in The Guardian The real Lord of the Flies: what happened when six boys were shipwrecked for 15 months werd op 9 mei 2020 gepubliceerd. Het ging onmiddellijk viraal en trok de aandacht van filmmakers en leiders over de hele wereld. Het artikel is een aangepast fragment uit Rutger Bregmans boek De meeste mensen deugen: Een nieuwe geschiedenis van de mens. Deze link [5] verwijst naar een voorpublicatie van het boek [noot van de vertaler].
In zijn boek vertelt Bregman het verhaal van de Tongaanse tieners Sione, Stephen, Kolo, David, Luke en Mano die nadat hun schip door een storm werd verwoest, vijftien maanden wisten te overleven op ‘Ata, een klein, verlaten eiland in de Stille Oceaan, doordat ze op elkaar konden bouwen. Ze werden gered door de Australische kapitein Peter Warner.
Bregman vergelijkt het verhaal van de zes Tongaanse tieners met het tragische lot van de personages uit de populaire roman uit 1954 Lord of the Flies [Heer der vliegen [6] in de Nederlandse vertaling] van de Britse schrijver William Golding. In deze roman strandt een groep Engelse schooljongens na een vliegtuigcrash op een afgelegen eiland in de Stille Oceaan. Sommige van hen worden gewelddadig en dat heeft fatale gevolgen.
In de ogen van Bregman geeft het verhaal van de zes jongens uit Tonga een optimistischer beeld van de mensheid:
Het wordt tijd voor een ander verhaal. De échte Lord of the Flies is een verhaal over vriendschap en trouw en laat zien hoeveel we aankunnen als we op elkaar kunnen bouwen.
Het artikel in The Guardian werd opgepikt door de lokale pers van Tonga. Via de Matangi Tonga Online kennen we de volledige namen [7] van de zes jongens: Kolo Fekitoa, Sione Fataua, “David” Tevita Siola'a, “Stephen” Fatai Latu, Mano Totau en Luke Veikoso.
Van links naar rechts: Tevita Siola’a, Sione Fataua, Peter Warner (de schipper die de jongens heeft gered, en naamgenoot van mijn oudste oom), Luke Veikoso, onbekend, Fatai Latu, onbekend, Kolo Fekitoa, Mano Sione Filipe Totau (mijn opa) pic.twitter.com/JqFLh3T7LD [8]
— Janet. U (@jaay_net) May 11, 2020 [9]
Niet iedereen is gelukkig met het artikel dat door The Guardian werd gepubliceerd. Tijdens een radio-interview [10] met ABC Australian hekelde Meleika Gesa-Fatafehi, schrijfster en verhalenvertelster uit Tonga, de “koloniale lens” van het verhaal. Ze vindt dat er onevenredig veel aandacht wordt gevestigd op de Australische kapitein en redder van de jongens. Plaatselijke geloofsovertuigingen die kunnen verklaren waarom de jongens hebben gehandeld zoals ze hebben gehandeld, zijn buiten beschouwing gelaten. Ze ergert zich aan het feit dat een buitenlander de rechten bezit van het schipbreukverhaal over de zes Tongaanse tieners – een verhaal dat iedereen in de Tongaanse gemeenschap kent.
Meleisa Gesa-Fatafehi voegde eraan toe dat als lezers de Tongaanse geschiedenis en de gemeenschappelijk gedeelde waarden van Tonga kennen, ze zullen inzien dat de Westerse roman Lord of the Flies een inaccurate tegenhanger is voor het verhaal van de zes tienerjongens uit Tonga.
In een veel gedeelde Twitterdraad uit Meleisa Gesa-Fatafehi meer bedenkingen:
It lacked so much. It never even asks what the boys felt nor anything in detail of why they chose to do things. It lacked their perspective. It lacked the very Tongans the story was about, with the exception of Mano— VIKA MANA / MELEIKA (@endlessyarning) May 10, 2020 [11]
Zoveel werd niet verteld. Er is zelfs niet gevraagd wat de jongens voelden of doorgevraagd over waarom ze dingen op een bepaalde manier hebben gedaan. Hun standpunt, het perspectief van de Tongaanse jongens over wie dit verhaal gaat is – met uitzondering van Mano – niet weergegeven.
idk (I’m playing, I do know), but your story wasn’t what I grew up learning. It’s told from a colonial lens. It just seems out of place, especially how we are viewed as some uncontaced magical native who surprisingly have the ability to live off the land/country
— VIKA MANA / MELEIKA (@endlessyarning) May 10, 2020 [12]
idk (grapje, ik weet het wel), maar jouw verhaal is niet het verhaal dat ik op school heb geleerd. Dit verhaal is weergegeven door een koloniale lens. Het lijkt gewoon misplaatst, vooral hoe we worden neergezet als een soort magisch inheems volk zonder contact met de buitenwereld dat er wonderwel in slaagt om van het land te leven.
De Samoaanse journaliste Tahlea Aualiitia gaf ook een reactie:
As a Samoan, I had issues with the way the story of the 6 Tongans stranded on ‘Ata island was told.
I just spoke to @endlessyarning [13] about it and, when you get over the romanticising of the story it's actually WILD that a white man owns the world rights to their story of survival https://t.co/pES7E4gEda [14]— Tali Aualiitia (@taliaualiitia) May 13, 2020 [15]
Als Samoaanse had ik moeite met de wijze waarop het verhaal over de zes Tongaanse jongens die zijn gestrand op het eiland ‘Ata wordt verteld. Ik sprak er net over met @endlessyarning en, afgezien van het romantiseren van de geschiedenis, is het eigenlijk van de gekke dat een witte man de wereldrechten bezit van hun overlevingsverhaal.
https://t.co/pES7E4gEda
Op Twitter onthulde Janet. U dat haar opa een van de zes schipbreukelingen was en deed de volgende oproep aan het publiek:
All I ask is, PLEASE DO NOT SPEAK OR TALK ON BEHALF OF THE 6 BOYS if you’re not them or their immediate family or without their permission. YOU WEREN’T THERE!! so please stop. Try reaching out to them as majority of them are still alive.
— Janet. U (@jaay_net) May 13, 2020 [16]
Ik vraag jullie om ALSJEBLIEFT NIET TE SPREKEN OVER OF UIT NAAM VAN DE 6 JONGENS als je geen familie bent of zonder hun toestemming. JE WAS ER NIET BIJ!! Stop er alsjeblieft mee. Probeer met ze in contact te komen, want de meesten van hen leven nog.
Rutger Bregman reageerde op de Twitterdraad van Meleika Gesa-Fatafehi door te benadrukken dat het fragment in het artikel van The Guardian niet zijn interview met Mano en Sione bevatte.
The version is my book is twice as long. I interviewed not only Mano, but also Sione – the oldest of the six. Spoke to both of them this week, and they're really happy with everything that's happening.
— Rutger Bregman (@rcbregman) May 13, 2020 [17]
De versie in mijn boek is twee keer zo lang. Ik heb niet alleen Mano, maar ook Sione, de oudste van de zes jongens, geïnterviewd. Ik heb deze week met beide gesproken en ze zijn echt blij met alles wat er gebeurt.
Rutger Bregman vertelde ook dat hij kritisch heeft geschreven over de slavernijgeschiedenis van het eiland.
A big part of my book, also in another chapter about Easter Island, is devoted to the the horrible Pacific slave trade.
— Rutger Bregman (@rcbregman) May 13, 2020 [18]
Een groot deel van mijn boek, ook in een ander hoofdstuk over Paaseiland, is gewijd aan de afschuwelijke slavenhandel in de Stille Oceaan.
Op 13 mei 2020 publiceerde The Guardian een interview [19] met Mano. In het artikel worden uitspraken van Mano en Bregman geciteerd. Laatstgenoemde maakt duidelijk dat Peter Warner geen financieel voordeel heeft gehad van het verhaal [20] over de redding.
Meleika Gesa-Fatafehi reageerde op de uitspraak van Rutger Bregman dat het verhaal niet over racisme of kolonialisme gaat, maar over veerkracht en interraciale vriendschap:
Hey, I disagree. This story is essentially tied with slavery, racism and colonialism. You may not see it, but as a child, we get told stories about ‘Ata and those who were stolen. Those boys ended up on ‘Ata. It’s important to acknowledge that their story is 100% tied in with
— VIKA MANA / MELEIKA (@endlessyarning) May 10, 2020 [21]
Dat ben ik niet met je eens. Dit verhaal heeft wel degelijk te maken met slavernij, racisme en kolonialisme. Jij ziet het misschien niet, maar als kind, kregen we verhalen te horen over ‘Ata en degenen die hadden gestolen. Die jongens kwamen op ‘Ata terecht. Het is belangrijk om te erkennen dat hun verhaal voor 100% is verbonden [met slavernij, racisme en kolonialisme].
Ze schreef [22] een langer stuk waarin ze de punten samenvat die ze in haar Twitterdraad opwierp:
The original article could’ve done more for the six men. The story should have been told by a Tongan. The story should have been told by the men themselves and their families. This is their story, will always be their story. The article doesn’t mention how the boys felt or why they made the choices they made. It lacked their perspective. It lacked the very Tongans the story was about, with the exception of Mano. But even then, Mano was sidelined. He deserves to share his story how he would want to.
Het oorspronkelijk artikel had meer voor de zes mannen kunnen doen en had door een Tongaan moeten worden verteld. De mannen zelf en hun families hadden dit verhaal moeten vertellen. Dit is hun verhaal en het zal ook altijd hun verhaal blijven. In het artikel wordt niet gesproken over hoe de jongens zich destijds hebben gevoeld of waarom ze de keuzes maakten die ze hebben gemaakt. Hun standpunt wordt niet weergegeven. De mannen uit Tonga, waar dit verhaal over ging, zijn niet gehoord, met uitzondering van Mano. Maar zelfs Mano werd buitenspel gezet. Hij verdient het om dit verhaal op zijn manier te delen.
Gesa-Fatafehi zei in een interview met ABC Australia dat als er ooit een film wordt gemaakt over de zes tieners, zij zou adviseren om een plaatselijke crew in te huren en het verhaal ook vanuit een lokale invalshoek aan de wereld te vertellen.