- Global Voices in het Nederlands - https://nl.globalvoices.org -

Nieuwe oproep tot vrijlating van Koerdische dichter İlhan Sami Çomak, die 26 jaar in Turkije gevangen zit

Categorieën: Midden-Oosten & Noord-Afrika, Turkije, Burgermedia, Censorship, Kunst & cultuur, Literatuur, Mensenrechten, Vrijheid van meningsuiting

İlhan Sami Çomak. Foto: İpek Özel. Gebruikt met toestemming.

Turkije heeft zoveel politieke gevangenen (op dit moment zitten er 70.000 [1] [en] studenten in de gevangenis) dat er gemakkelijk mensenrechtenmoeheid kan optreden als er over het land wordt bericht. Toch is er onlangs opnieuw actie gevoerd om aandacht te vragen voor een van de langst zittende politieke gevangenen van Turkije, de Koerdische dichter İlhan Sami Çomak.

Een van Turkije's langst zittende politieke gevangenen

İlhan Sami Çomak heeft 26 jaar in een Turkse gevangenis gezeten – vier jaar langer dan Nâzım Hikmet  [2][nl], een van Turkije's beroemdste dichters. Çomak (geboren in 1973) studeerde geografie aan de universiteit van Istanbul toen hij in 1994 werd gearresteerd. Volgens een brief [3] [en] die onlangs werd gepubliceerd in het Britse dagblad The Guardian:

Hij werd beschuldigd een bosbrand te hebben aangestoken en vanwege betrokkenheid met de verboden Koerdische Arbeiderspartij PKK. Hij ontkent beide aanklachten en zegt dat zijn bekentenissen onder marteling zijn afgedwongen.

Nurcan Baysal, een Koerdische journaliste uit de stad Diyarbakır (Amed in het Koerdisch), vertelde Global Voices dat Çomak is veroordeeld door de Turkse staatsveiligheidsrechtbank (Devlet Güvenlik Mahkemeleri in het Turks). Toen hij in 1994 terecht stond, werd het proces geleid door een militaire rechter. Tijdens het conflict [4] [en] van de Turkse staat met de Koerdische Arbeiderspartij PKK [5] [nl] in de jaren negentig, behandelden deze militaire rechtbanken zaken van personen die als gevaar voor de nationale veiligheid werden beschouwd en legden meestal zware gevangenisstraffen op.

Zijn levenslange gevangenisstraf werd in 2013 opnieuw opgelegd en in 2016 nogmaals, wat betekent dat hij in 2024 vrij zou moeten worden gelaten. Op de vraag van het Turkse gerechtshof wat hij ter verdediging wilde aanvoeren, antwoordde hij  [6][tr]: “Ik ga niets zeggen omdat jullie niet eerlijk zijn.”

De zaak Çomak wordt op dit moment onder de aandacht gebracht door de Noorse afdeling van de schrijversorganisatie PEN International [7] [nl], die in februari 2020 een sensibiliseringscampagne organiseerde in het Poetry Cafe in Londen. Er werd een brief gestuurd aan The Guardian en de Brits-Hongaarse schrijver George Szirtes [8] [en] publiceerde een artikel in The Guardian [3] [nl] over de zaak Çomak.

De Britse dichteres en vertaalster Caroline Stockford van de Noorse afdeling van PEN International sprak met Global Voices en vertelde dat ze momenteel bezig is met het vertalen van de gedichten van İlhan Sami Çomak. Ze hoopt een uitgever te vinden voor de Engelse vertaling. Intussen is de Noorse afdeling van PEN International ook bezig met het organiseren van een actie in Noorwegen met een openbaar evenement dat in de zomer zal plaatsvinden.

Stockford hoopt op een ontmoeting met de Turkse ambassadeur om over de zaak te spreken en een deskundig juridisch advies te krijgen over deze zaak om in te dienen bij de Turkse staatsrechtbank. In een verklaring, gaf Stockford commentaar op de zaak:

Ilhan is onschuldig. Hij is de vergeten zaak. Ilhan is een zachtaardige man die vogelveren verzameld en de poëzie van de natuur beschrijft, de wereld buiten, over volkstradities en het lijden van degenen die onterecht gevangen zitten, mannen waarmee hij meer dan 27 jaar contact heeft. Wij vragen de ministers van Buitenlandse Zaken van Engeland en Europa om in deze zaak te bemiddelen, om aandacht te vragen voor deze onrechtvaardige zaak en de vrijlating van İlhan Çomak te eisen.

Een bericht uit de gevangenis

Global Voices sprak ook met İpek Özel, die Çomak geregeld een bezoek brengt in de gevangenis. Ze vertelde dat Çomak de buitenwereld wil laten weten dat hij onschuldig is aan het misdrijf waarvoor hij is veroordeeld. Ze zegt dat hij geen kans op een eerlijk proces heeft gehad, zelfs nadat het Europese Hof voor de Rechten van de Mens zijn veroordeling onwettig [9] [fr] had verklaard. Ze voegt eraan toe:

De tweede keer was er geen militaire rechter aan het gerechtshof, maar er heerste wel de mentaliteit van het militaire hof en de militaire rechter. Ze luisterden helemaal niet naar hem, naar zijn advocaten en naar de getuigen. Het was een waardeloze hoorzitting, zelfs de aanklager zat tijdens het proces openlijk op zijn computer een website over de verkoop van horloges te bekijken. Wij konden dat vanaf de publieke tribune zien.

Özel voegde daar aan toe dat Çomak graag wil dat mensen zijn gedichten lezen en dat ze worden gedeeld. Dat helpt hem om zijn stem te laten horen vanuit de gevangenis.

In zijn gedichten [10] [en] spreekt hij alleen over liefde en onschuld en over het leven in al zijn schoonheid. Hij denkt dat als hij als dichter wordt gelezen en begrepen, zijn stem grenzen en gevangenismuren zal overschrijden en niet te stoppen zijn. Dit zal hem zijn vrijheid geven, zelfs al is zijn lichaam nog in de gevangenis. Zijn verzen, gedachten, gevoelens en ideologie zullen onafhankelijk zijn. Als je Ilhan wilt schrijven in de gevangenis, dan is dit zijn adres: İlhan Çomak, Silivri L Tipi Cezaevi, F9 Alt Silivri Istanbul, Turkey.

In zijn gedicht ‘Life is seeing the flight of a butterfly’, zegt Çomak tegen de lezer: ‘De kleuren van mijn hart kunnen niet gekooid worden.’ Met zijn poëzie maakt hij een krachtig statement. De kracht van zijn verbeelding is groter dan de macht van de Turkse staat om hem in de gevangenis opgesloten te houden. Dit is wat hij zegt over zijn leven en hoopvolle verwachtingen. In zijn eigen woorden:

De tevredenheid van mijn kinderjaren en mijn verbeelding maakten dat ik mijn hele leven gelukkig ben geweest. Met het verlies van die vrede, verdween ook het geluk. Het enige dat me nog rest is de kracht van mijn verbeelding … Ik heb natuurlijk veel goede redenen om poëzie te schrijven. Maar ik zou willen benadrukken dat ik op zoek ben naar het leven dat mij is ontstolen. Ik ben op zoek naar mijn verloren geluk en tevredenheid. Ik was een leuk en lief kind. Ik mis en houd echt van het kleine kind dat ik ooit was. Daarom schrijf ik gedichten. Voor hem.