In Noord-Afrika en het Midden-Oosten gaat de strijd tegen het coronavirus hand in hand met een verschijningsverbod van de gedrukte pers

Een man leest de krant in Marokko, 11 januari 2010. Foto: Martijn Munneke, CC BY 2.0

Lees Global Voice's special over de wereldwijde impact van COVID-19 [en].

In de context van de “oorlog” tegen het COVID-19-virus legt een aantal regeringen in het Midden-Oosten “tot nader order” [fr] de gedrukte pers een verschijningsverbod op.

In de regio Noord-Afrika en het Midden-Oosten (ANMO) was het met de mediasector en met name de pers, al slecht gesteld. Zoals overal zorgen dalende jaaromzetten, digitalisering, inhoud van slechte kwaliteit en een systeem van coöptatie door autoriteiten voor een terugloop van het aantal gedrukte dagbladen en een daling van het aantal lezers. 

De COVID-19-epidemie is een nieuwe klap voor journalisten van de gedrukte pers. Geconfronteerd met de vele regeringen in de regio die de distributie van gedrukte kranten hebben stilgelegd, wordt de gedrukte pers een stil slachtoffer van het virus.

17 maart 2020: in Jordanië schorste de Raad van Ministers de publicatie van alle kranten omdat ze “bijdragen aan de verspreiding van de pandemie.”

22 maart 2020: in Oman heeft het Supreme Committee on Covid-19 een verordening [ar] uitgegeven tot het verbod van het drukken en verspreiden van alle kranten, tijdschriften en andere publicaties. In Marokko heeft het Ministerie van Cultuur, Jeugd en Sport iedere publicatie en distributie van papieren edities opgeschort, [ar] omdat “een groot aantal burgers journalistiek van de gedrukte media dagelijks raadpleegt, wat bijdraagt aan de verspreiding van het virus en een verbod noodzakelijk maakt om de gezondheid van de bevolking te beschermen.”

23 maart 2020: in Jemen vaardigde de internationaal erkende Hadi-regering een decreet [ar] uit waarmee het drukken van kranten wordt opgeschort als preventieve maatregel tegen de verspreiding van het COVID-19-virus.

24 maart 2020: in de Verenigde Arabische Emiraten heeft de Nationale Raad voor de Media de distributie stilgelegd van alle gedrukte kranten en tijdschriften.

De reeks verboden in de hele regio tegen gedrukte dagbladen destabiliseert een toch al kwetsbare industrie verder en veroorzaakt een vacuüm in de informatiestroom.

Voor journalisten die nu al worstelen met onzekere arbeidsomstandigheden, kondigen deze  sluitingen rampzalige financiële gevolgen of zelfs ontslagen aan.

De Jordaanse Vakbond voor Journalisten heeft een dringend beroep [ar] gedaan op de regering om de sector te steunen en journalisten te redden. ‘Honderden journalisten en drukkers hebben geen inkomen en dreigen hun baan te verliezen,’ aldus de vakbond. ‘De regering moet passende maatregelen treffen waardoor er weer gedrukte nieuwsbladen kunnen worden uitgegeven.’  

El-Abdi, een verkoper die boeken en kranten verkoopt in Rabat, Marokko, 17 mei 2017. Foto: Zackariaouad via CC BY-SA 4.0.

Voor lezers hebben deze maatregelen een negatieve impact op het recht op informatie. Het verbod in Jemen bijvoorbeeld heeft zelfs een nog grotere impact, omdat het internetgebruik laag blijft, amper 25% in 2019 [e] en het vooral jonge stedelijke inwoners betreft. Je kunt je afvragen of het lezerspubliek van de gedrukte media zich tot online media zal wenden en hoe. Wie zal deze leegte opvullen? Het antwoord op deze vragen is onduidelijk.

Toegang tot hoogwaardige, feitelijke en betrouwbare informatie is essentieel, vooral in tijden van crisis waarin mensen zich tot de media wenden om de situatie te begrijpen en voor praktische informatie. Toch, proberen de meeste regeringen in de regio – die oude autoritaire praktijken voortzetten – vooral de vrijheid van meningsuiting te controleren en te beperken.

In werkelijkheid is er geen enkel bewijs of correlatie tussen de verspreiding van gedrukte kranten en de verspreiding van het virus. Het bleek veilig om pakketten, inclusief kranten, te ontvangen, zelfs uit regio's die een groot aantal gevallen van COVID-19 meldden.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO):

De kans dat een geïnfecteerd persoon commerciële goederen besmet, is klein en het risico dat het COVID-19-virus wordt opgelopen via een pakket dat is verplaatst, vervoerd en is blootgesteld aan verschillende omstandigheden en temperaturen, is ook klein.

Daarom zijn besluiten om gedrukte media te stoppen mogelijk genomen vanuit politieke motieven en niet gebaseerd op wetenschappelijk bewijs.

Andere landen die zijn getroffen door de COVID-19-pandemie hebben voor een andere aanpak gekozen. Zelfs in Italië, epicentrum van de crisis met een dodencijfer van bijna 20.000 [en] en quarantaineregels die strikt moeten worden nageleefd, worden nog steeds kranten gedrukt en uitgegeven.

In Frankrijk, dat ook hard getroffen is door het virus, worden krantenkiosken gerekend tot [fr] de “vitale bedrijven” en mogen open blijven. Diverse sectoren, gemeenten, distributeurs en bezorgbedrijven hebben hun krachten gebundeld om de beschikbaarheid van gedrukte kranten voor het publiek te garanderen.

In het Verenigd Koninkrijk verloren het gratis dagblad Metro en de papieren versie van de Evening Standard, die op grote schaal worden verspreid onder forensen op metrostations, door de lockdown een groot deel van hun publiek . Deze nieuwsbladen worden nu in supermarkten en huis-aan-huis verspreid [en].  

Dit zijn een paar voorbeelden van gezamenlijke inspanningen om het publiek op de hoogte te houden. De vrije informatiestroom blijft behouden en draagt bij aan het opbouwen van veerkracht tijdens een crisis.

Het Midden-Oosten heeft deze aanpak nog niet overgenomen.

Hun reactie op grote uitdagingen zoals het COVID-19-virus is een herhaald scenario van repressie en controle. Mensenrechten en vrijheid van meningsuiting worden met voeten getreden zonder noemenswaardige tegenstand of protest.

Terwijl in Irak, demonstranten de lockdown trotseren [en] en botsen met de politie tijdens protesten tegen de moorden op activisten van de oppositie, werden politieke bewegingen en demonstraties in Algerije en Libanon [en] gedwarsboomd door het invoeren van sociale distantie en het verbod op samenscholingen.

Een Algerijnse activist, die anoniem wil blijven, vertelde Global Voices:

Dit hadden ze niet kunnen dromen. Dit virus is een zegen voor de autoriteiten. Het gaf hen het excuus om onze bijeenkomsten en demonstraties voor verandering te verbieden, iets dat we in andere omstandigheden nooit zouden hebben geaccepteerd.

Dat de gedrukte pers nu in sommige landen is verdwenen, wil nog niet zeggen dat hij nooit weer zal verschijnen. Er is geen tijdslimiet of indicatie voor wanneer en of er in kiosken ooit weer papieren kranten zullen liggen. Zal in landen zoals Jordanië, Jemen of Marokko de simpele daad van het kopen van een gedrukte krant of tijdschrift een herinnering uit lang vervlogen tijden worden? 

Start een discussie

Auteurs graag inloggen »

Regels

  • Alle reacties worden beoordeeld door een moderator. Verzend je reactie maar één keer, anders kan deze als spam worden gemarkeerd.
  • Wees respectvol tegen elkaar. Reacties met hatelijke opmerkingen, obsceniteiten en persoonlijke aanvallen worden niet goedgekeurd.