Het COVID-19-virus treft ook inheemse migrantenvrouwen uit Venezuela

Een jongetje en zijn familie in een van de drie tenten van UNICEF in Rumichaca, Equador, aan de Colombiaanse zijde van de grens met Venezuela. Foto: Unicef Ecuador/Flickr, onder CC-licentie.
Lees Global Voices’ special over de wereldwijde impact van het COVID-19-virus.
Er is al veel gesproken over de Venezolaanse migrantencrisis en het toenemend aantal Venezolanen dat te voet het land ontvlucht [es – alle links tenzij anders aangegeven], maar we weten nog weinig van de situatie van inheemse migranten, waarvan het grootste deel behoort de inheemse volkeren van de Wayúu, Warao, Yukpa en Pemón.
In Venezuela zijn door de zogenoemde complexe humanitaire noodsituatie sinds 2015 meer dan 4.7 miljoen Venezolanen uit hun land verdreven. De gedwongen migratie wordt door het Hoge Commissariaat van de Verenigde Naties voor Vluchtelingen (UNHCR) de grootste exodus van deze regio uit de recente geschiedenis genoemd.
Alsof dat nog niet genoeg is, zijn vanwege de COVID-19-pandemie de grenzen tussen Venezuela, Brazilië en Colombia vanaf half maart gesloten, wat de situatie van inheemse migranten nog verslechtert. Omdat ze grensposten zoals die van Cúcuta in Colombia niet kunnen passeren op zoek naar medicijnen, voedsel en andere eerste levensbehoeften, is het gebruik van sluipwegen en illegale grensoverschrijdingen – wat nog meer gevaren met zich meebrengt – toegenomen.
Hoewel van deze miljoenen migranten de inheemse vrouwen slechts een klein percentage uitmaakt, waarschuwt de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) [en] dat ze behoren tot een van de meest kwetsbare groepen, omdat ze tegelijk inheems, migrant en vrouw zijn.
Volgens het Colombiaans ministerie van Volksgezondheid is op de grens tussen Colombia en Venezuela bij twee inheemse leden van het Yukpa-volk het COVID-19-virus gediagnosticeerd. Volgens een verslag van de lokale krant LaFm zijn ten noorden van Santander bijna 174 inwoners van de regio – waaronder zwangere inheemse vrouwen en kinderen – als preventieve maatregel in quarantaine geplaatst.
Ook al zeggen de Colombiaanse autoriteiten actief te zoeken naar patiënten met symptomen van de ziekte om verspreiding van het virus te voorkomen, zien ze zich geconfronteerd met moeilijkheden. De totaal verarmde Yukpa, die zich in ongeveer vijftien steden van Colombia ophouden, zijn een semi-nomadisch volk, waardoor een effectieve quarantaine wordt bemoeilijkt.
Inheemse migranten zijn gedwongen hun voorouderlijke gebieden in Venezuela te verlaten door honger, ziekten, geweld en bedreigingen in verband met de exploitatie van hun leefgebied en hulpbronnen, volgens onderzoek van de UNHCR en het Venezolaanse educatie- en actieprogramma voor de Mensenrechten (Provea).
Eligio Tejerina, leider van het inheemse Warao-volk, dat nu in Boa Vista verblijft, vertelde aan de UNHCR:
Decidimos venir a Brasil porque nuestros hijos estaban muriendo de hambre. Ellos lloraban por el hambre. Solo comían una vez al día, por la noche. Únicamente una pequeña porción.
We besloten naar Brazilië te gaan, omdat onze kinderen honger leden. Ze huilden van de honger. Ze aten slechts één keer per dag, ‘s avonds. En dan nog maar een heel klein beetje.
Volgens de Mensenrechtencommissie van Guajira heeft de massale migratie van inheemse bevolkingsgroepen geleid tot het uiteenvallen van families en gemeenschappen. Het veroorzaakt een gevoel van leegte en eenzaamheid dat moeilijk te accepteren is gezien de collectieve organisatie die kenmerkend is voor deze gemeenschappen.
Johanna Reina, medewerker van UNCHR in Colombia zegt:
Se enfrentan a desafíos de pérdida de identidad, incluyendo su idioma, y un dramático deterioro de sus estructuras organizacionales.
Ze worden geconfronteerd met het verlies van hun identiteit, waaronder hun taal, en een dramatische verslechtering van hun organisatiestructuren.
Andere belemmeringen die volgens de UNHCR moeten worden overwonnen, zijn de taalbarrières – veel inheemse vrouwen spreken alleen hun moedertaal en zijn afhankelijk van tweetalige inheemse mannen om te communiceren – en het gebrek aan identiteitsdocumenten, waardoor ze geen toegang hebben tot openbare centra voor maatschappelijk welzijn.
De weg van de inheemse vrouwen
Volgens de Federación Fraternidad Humanitaria Internacional, worden migrantenvrouwen tijdens hun reis onderworpen aan belemmeringen, diefstal en misbruik door autoriteiten en gewapende groepen. Als ze aankomen in de grenssteden van Colombia en Brazilië zijn ze angstig, vermoeid, hongerig en wanhopig op zoek naar hulp. Bij aankomst vertellen ze dat ze in Venezuela tragedies moesten doorstaan zoals het verlies van hun kinderen omdat ze geen toegang tot zorg hadden en geen hygiëneproducten en levensmiddelen voor de eerste levensbehoeften konden vinden, volgens een rapport van de IOM.
Tientallen vrouwen hebben kleine kinderen bij zich of zijn zwanger, een situatie die hun kwetsbaarheid nog versterkt. Human Rights Watch meldt dat de migranten tijdens hun lange tocht van minimaal dertien dagen gemiddeld zestien uur per dag hebben gelopen.

‘s Nachts komen moeders en kinderen bij elkaar in een van de tenten van UNICEF in Rumichaca, Equador, aan de Colombiaanse zijde van de grens. Foto: Unicef Ecuador/Flickr, onder CC-licentie.
Ook als de inheemse vrouwen hun bestemming hebben bereikt is het gevaar nog niet geweken. IOM en Provea maakten melding van bezorgdheid en ongemak van sommige autoriteiten en de gastbevolking over de aanwezigheid van inheemse Venezolanen, waardoor er brandhaarden van vreemdelingenhaat en geweld ontstonden.
De twee organisaties waarschuwen ook dat inheemse migranten het slachtoffer zijn van armoede, uitbuiting op het werk en worden bedreigd met terugkeer naar Venezuela waarbij de wettelijke normen niet worden gerespecteerd. Omdat ze tot een etnische en taalkundige minderheid behoren, lopen ze een groter risico te worden onderworpen aan prostitutie en kindermisbruik, en gezien de nabijheid van opvangcentra aan netwerken van mensensmokkel.
Daarbij komen de moeilijkheden van voor de migratiecrisis. Historisch gezien is in de gastlanden de relatie met inheemse volkeren complex, vooral vanwege aanhoudende stereotypen, waarvan de oorsprong teruggaat tot systematisch assimilatiebeleid, aldus de IOM.
De VN-Mensenrechtenraad beveelt daarom aan [en] dat autoriteiten vreemdelingenhaat en racisme tegen migrantenvrouwen bestraffen en een aanpak van gendergelijkheid bevorderen. De IOM stelt voor om bij de aandacht die aan inheemse migrantenvrouwen wordt geschonken, rekening te houden met hun situatie als etnische, taalkundige en seksuele minderheid.
De inheemse volken genieten fundamentele rechten zoals het recht op een leven zonder discriminatie en geweld, en het recht op vrij verkeer en hulp.
Ze genieten bovendien specifieke rechten die verband houden met hun binationale (bijvoorbeeld de Venezolaanse en Colombiaanse) inheemse identiteit, zoals het recht op gelijke behandeling, het recht op non-assimilatie en het recht op land en op autonomie.
Ondanks de moeilijkheden, vertelden inheemse migranten in 2018 aan UNHCR dat hun situatie in Brazilië en Colombia beter is dan voorheen in Venezuela, omdat ze dankzij de coördinatie tussen overheden en instanties in hun basisbehoeften kunnen voorzien. Meer dan 100.000 inheemse families in Colombia zullen echter met nieuwe gevaren worden geconfronteerd in het licht van de COVID-19-pandemie.
This story is part of Global Voices’ special coverage of COVID-19 and offers a view on the pandemic from the perspective of our global community of contributors. Alle artikelen
Categorieën

Start een discussie
This story is part of Global Voices’ special coverage of COVID-19 and offers a view on the pandemic from the perspective of our global community of contributors. Alle artikelen
Topartikelen uit de hele wereld
Vertalen voor Global Voices
Archief per maand
- maart 2021 3 artikelen
- februari 2021 14 artikelen
- januari 2021 18 artikelen
- december 2020 12 artikelen
- november 2020 13 artikelen
- oktober 2020 19 artikelen
- september 2020 16 artikelen
- augustus 2020 15 artikelen
- juli 2020 9 artikelen
- juni 2020 17 artikelen
- mei 2020 18 artikelen
- april 2020 20 artikelen
- maart 2020 9 artikelen
- februari 2020 5 artikelen
- januari 2020 7 artikelen
- december 2019 8 artikelen
- november 2019 5 artikelen
- oktober 2019 2 artikelen
- september 2019 9 artikelen
- augustus 2019 8 artikelen
- juli 2019 2 artikelen
- juni 2019 4 artikelen
- mei 2019 2 artikelen
- april 2019 5 artikelen
- maart 2019 9 artikelen
- februari 2019 2 artikelen
- januari 2019 6 artikelen
- december 2018 3 artikelen
- november 2018 6 artikelen
- oktober 2018 8 artikelen
- september 2018 4 artikelen
- augustus 2018 3 artikelen
- juli 2018 4 artikelen
- juni 2018 1 artikel
- mei 2018 1 artikel
- april 2018 2 artikelen
- maart 2018 4 artikelen
- februari 2018 9 artikelen
- januari 2018 10 artikelen
- december 2017 4 artikelen
- november 2017 4 artikelen
- oktober 2017 2 artikelen
- september 2017 8 artikelen
- augustus 2017 7 artikelen
- juli 2017 9 artikelen
- juni 2017 8 artikelen
- mei 2017 10 artikelen
- april 2017 3 artikelen
- maart 2017 9 artikelen
- februari 2017 13 artikelen
- januari 2017 12 artikelen
- december 2016 5 artikelen
- november 2016 17 artikelen
- oktober 2016 9 artikelen
- september 2016 10 artikelen
- augustus 2016 11 artikelen
- juli 2016 8 artikelen
- juni 2016 10 artikelen
- mei 2016 7 artikelen
- april 2016 10 artikelen
- maart 2016 4 artikelen
- februari 2016 9 artikelen
- januari 2016 5 artikelen
- december 2015 4 artikelen
- november 2015 6 artikelen
- oktober 2015 12 artikelen
- september 2015 12 artikelen
- augustus 2015 9 artikelen
- juli 2015 9 artikelen
- juni 2015 13 artikelen
- mei 2015 14 artikelen
- april 2015 14 artikelen
- maart 2015 22 artikelen
- februari 2015 11 artikelen
- januari 2015 19 artikelen
- december 2014 9 artikelen
- november 2014 10 artikelen
- oktober 2014 8 artikelen
- september 2014 12 artikelen
- augustus 2014 2 artikelen
- juli 2014 2 artikelen
- juni 2014 5 artikelen
- mei 2014 5 artikelen
- april 2014 4 artikelen
- maart 2014 8 artikelen
- februari 2014 8 artikelen
- januari 2014 12 artikelen
- december 2013 12 artikelen
- november 2013 24 artikelen
- oktober 2013 46 artikelen
- september 2013 18 artikelen
- augustus 2013 9 artikelen
- juli 2013 8 artikelen
- juni 2013 9 artikelen
- mei 2013 8 artikelen
- april 2013 13 artikelen
- maart 2013 9 artikelen
- februari 2013 12 artikelen
- januari 2013 17 artikelen
- december 2012 7 artikelen
- november 2012 16 artikelen
- oktober 2012 14 artikelen
- september 2012 3 artikelen
- augustus 2012 13 artikelen
- juli 2012 11 artikelen
- juni 2012 11 artikelen
- mei 2012 15 artikelen
- april 2012 18 artikelen
- maart 2012 15 artikelen
- februari 2012 18 artikelen
- januari 2012 17 artikelen
- december 2011 16 artikelen
- november 2011 15 artikelen
- oktober 2011 15 artikelen
- september 2011 19 artikelen
- augustus 2011 17 artikelen
- juli 2011 15 artikelen
- juni 2011 15 artikelen
- mei 2011 15 artikelen
- april 2011 16 artikelen
- maart 2011 26 artikelen
- februari 2011 36 artikelen
- januari 2011 37 artikelen
- december 2010 19 artikelen
- november 2010 22 artikelen
- oktober 2010 18 artikelen
- september 2010 18 artikelen
- augustus 2010 15 artikelen
- juli 2010 16 artikelen
- juni 2010 24 artikelen
- mei 2010 23 artikelen
- april 2010 24 artikelen
- maart 2010 20 artikelen
- februari 2010 16 artikelen
- januari 2010 22 artikelen
- december 2009 18 artikelen
- november 2009 18 artikelen
- oktober 2009 15 artikelen
- september 2009 19 artikelen
- augustus 2009 16 artikelen
- juli 2009 23 artikelen
- juni 2009 27 artikelen
- mei 2009 22 artikelen
- april 2009 20 artikelen
- maart 2009 23 artikelen
- februari 2009 15 artikelen
- januari 2009 9 artikelen