- Global Voices in het Nederlands - https://nl.globalvoices.org -

Een roman over een Mexicaanse familie die emigreert naar de VS komt onder vuur te liggen

Categorieën: Mexico, Verenigde Staten, Burgermedia, Digitaal activisme, Etniciteit & ras, Kunst & cultuur, Laatste nieuws, Media & journalistiek, Migratie & immigratie, Taal, Vrijheid van meningsuiting

Collage van Melissa Vida van Twitterberichten en de omslag van Jeanine Cummins’ “American Dirt”, beeld uit het Twitteraccount van de auteur @jeaninecummins

Het nieuwe boek van Jeanine Cummins “American Dirt” (“Wie Omkijkt”) heeft de woede opgewekt van Mexicaanse, Chicano en Latinx [1] [en – alle links] gemeenschappen op Twitter. Ze beweren dat het verhaal zich baseert op armoedeporno en dat het een thema waarmee duizenden Mexicanen uitermate bekend zijn, nl. migratie, verkeerd voorstelt.

De roman vertelt het verhaal van Lydia, een Mexicaanse moeder die het geweld in Mexico ontvlucht en met haar zoon naar de Verenigde Staten trekt. Het boek werd geprezen door bekende schrijvers als Stephen King [2] en Sandra Cisneros [3], door literatuurcritici en ook door Oprah Winfrey, die de roman selecteerde voor haar beroemde boekenclub. Het boek verscheen in het Engels bij Flatiron Books, dat het naar verluidt [4] aankocht voor een contract van zeven cijfers, en het werd al vertaald in het Spaans [5], het Bulgaars [6] en het Nederlands. Een filmadaptatie [7] wordt naar men zegt overwogen.

Cummins legt in het nawoord [8] uit waarom ze dit boek schreef; ze erkent hierin ook dat “iemand bruiner dan ik [9]” het boek had moeten schrijven.

Wij beschouwen [migranten] in het slechtste geval als een invasie van criminelen die ons geld opslokken, en, in het beste geval als een hulpeloze, armoedige en anonieme bruine massa die smekend om hulp op onze drempel staat. Zelden denken we aan hen als gewone medemensen.

Cummins is geen Mexicaanse en heeft zich in 2015 geïdentificeerd als blanke [10], in haar Twitterprofiel schrijft ze nu dat ze “Ierse/Puerto Ricaanse/Mens [11]” is en een grootmoeder uit Puerto Rico heeft.

Op Twitter circuleren hevige verwijten als zou het boek ongevoelig en oppervlakkig zijn en de Latijns-Amerikaanse gemeenschappen in de Verenigde Staten verkeerd voorstellen.

Gerenommeerd auteur Julissa Arce Raya zegt:

#Americandirt [12] is nu een @oprahsbookclub [13] selectie. Als Mexicaanse immigrant zonder papieren kan ik met zekerheid zeggen dat dit boek een nefaste, stereotyperende, kwetsende voorstelling is van onze ervaringen. Luister alsjeblief naar ons als we jullie vertellen: dit is geen goed boek.

Een Guatemalteeks-Mexicaans-Amerikaanse twitteraar die zich Polemist noemt, betreurt de sensatiezucht waarmee het boek de pijn van immigranten beschrijft.

Wanneer je #AmericanDirt [15] gaat lezen, weet dan dat het in de lijn ligt van een lange traditie van sensationalisering van de levens en ervaringen van immigranten. Je humaniseert mensen niet door ze voor te stellen als versleten stijlfiguren en “opwindende attracties”.

Veel mensen retweetten een recensie [17] van auteur Myriam Gurba die verscheen in het academische tijdschrift Tropics of Meta. De recensie was oorspronkelijk bedoeld voor een feministische uitgave die het artikel echter weerhield omdat men vond dat Gurba niet bekend genoeg was om “zoiets ‘negatiefs’ te schrijven”.

In haar artikel zegt Gurba dat “de cursief gedrukte Spaanse woorden als ‘carajo’, ‘mijo’, en ‘amigo’ het proza vervuilen, ze hebben hetzelfde effect als tacosauzen die je in de winkel koopt”. Ook vindt ze dat Lydia's verhaal ongeloofwaardig is omdat haar personage voortdurend verrast lijkt door het geweld dat Mexico geselt.

Dat Lydia zo geschokt is door de dagelijkse realiteit van haar eigen land, een realiteit waarmee ik erg vertrouwd ben als Chicana uit el norte, wekt de indruk dat Lydia misschien geen …  geloofwaardige Mexicaanse is. Ze ziet haar eigen land eigenlijk door de ogen van een hauteine Amerikaanse toerist.

Verder bekritiseert Gurba het feit dat nergens in de roman een politieke oorzaak voor migratie wordt gegeven, en deelt ze boektitels van Latinx auteurs [18] op haar Twitteraccount.

Volgens Esmeralda Bermudez, een Salvadoriaans-Amerikaanse journaliste voor de Los Angeles Times, ligt de kern van het probleem in de ongelijkheid van de Amerikaanse uitgeverswereld, waar de meerderheid van de Noord-Amerikaanse journalisten blank is.

Je hoeft geen Latino of immigrant te zijn om over immigranten te schrijven. Ik heb blanke mentors gehad die ik respecteer omdat ze er hard aan gewerkt hebben voorbij hun beperkingen te kijken om de gemeenschap te begrijpen. Het probleem is het feit dat de boekenarena wordt geregeerd door blanke schrijvers, agentschappen, critici en bewakers van de gevestigde orde.

Verder zegt ze dat omwille van die ongelijkheid verhalen geschreven door Latijns-Amerikanen over hun eigen ervaringen vergeten worden en zelden op een boekenschap te vinden zijn.

In een industrie waar Latino's maar een klein percentage uitmaken, worden onze verhalen vaak geweigerd, ingekrompen, gemanipuleerd, verkeerd begrepen, gestolen, aangepast, ontsmet, herverpakt voor makkelijke consumptie door een blank publiek. En bovenal wordt onze verhalen de mond gesnoerd – ze zijn onzichtbaar.

Toen Esmeralda Bermudez’ Twitterdiscussie goed op gang kwam, heeft Jeanine Cummins haar blijkbaar geblokkeerd [21], hetgeen de indruk wekt dat de auteur niet open staat voor een dialoog met de gemeenschap die door haar boek gekrenkt is.

Wat de zaak nog erger maakt, is het feit dat Flatiron Books een lanceringsparty voor “American Dirt” voorbereidde waarin de gasttafel versierd was met nepprikkeldraad, een verwijzing naar de boekomslag, maar ook naar de muren die de VS en Mexico scheiden. Illustrator John Picacio noemde het stuk “Mexploitatie”:

Vertaling tweet hierboven: “Ik heb veel Mexicanx deze post zien delen, maar ik heb de indruk dat het nog niet genoeg is. Foto van de lanceringsreceptie door Flatiron Books, compleet met het met nepprikkeldraad versierde middenstuk. Pijn en verdriet als modemerk. Walgelijk.”

Het lijkt erop dat de kritiek op het boek nog lang niet verstomd is.