Siwa Mgoboza, Les Etres D’Africadia IV, Epson inktjet foto op natuurpapier, 59.4cm X 42cm
Siwa Mgoboza, 26 jaar, multidisciplinair visueel kunstenaar, geboren in Zuid-Afrika, is een van de meest dynamische aanstormende kunstenaars in de Afrikaanse kunstscène.
Siwa groeide op in Peru en Polen en keerde op achttienjarige leeftijd terug naar Zuid-Afrika om, met als hoofdvak schilderen, te studeren aan de Michaelis School of Fine Art in Kaapstad. Hij studeerde af in 2015 en is sindsdien werkzaam als kunstenaar.
Siwa's werk is regelmatig geëxposeerd op kunstbeurzen en in galerieën, waaronder de 1-54 African Contemporary Art Fair in Marokko, de Parijse Loft Gallery [1][en] en galerieën in Londen en New York.
In een interview met Global Voices sprak hij over het gebruik van Shweshwe [2] [nl] (bedrukt en geverfd katoen dat veel wordt gebruikt voor traditionele Zuid-Afrikaanse kleding) in zijn laatste werk, zijn relatie met de kunstacademie en werken als kunstenaar in Zuid-Afrika.
Hieronder volgen fragmenten uit dit interview:
Les Etres D'Africadia IV Pajarina Fantina. Fotodruk. 59.4 x 42 & 180 x 144 cm. Ed of 10 + 3AP (1)
Omid Memarian: Wat was jouw denkproces tijdens het werken met Shweshwe?
De reden dat ik met textiel begon te werken was dat ik iets wilde maken dat authentiek, realistisch en persoonlijk zou aanvoelen. Ik ging naar mezelf en naar mijn cultuur kijken. Iets waarmee ik niet echt was geconfronteerd in de tijd dat ik opgroeide in het buitenland. Ik ben op mijn achttiende naar Zuid-Afrika teruggekeerd. Ik had geen idee wat het werkelijk betekent om zwart of Afrikaan te zijn en, om het nog ingewikkelder te maken, om homo te zijn in Afrika. Het werk werd imaginair, een ruimte waar ik vreedzaam kon existeren.
Zuid-Afrika staat bekend als een land dat is verenigd in zijn diversiteit, maar in werkelijkheid is dat niet het geval. Er waren veel conflicten en er was verdeeldheid. Mijn werk werd een manier om over de dingen te praten die ik dagelijks meemaakte zonder dat het somber werd. Waar ik vooral van geniet is de genegenheid en verering die mensen voor het werk hebben.
OM: Je kunstwerken zijn zeer fantasierijk, interpretatief, kleurrijk en heel anders dan wat je op de kunstacademie is geleerd. Wat heeft je geïnspireerd om je huidige artistieke richting in te slaan? En hoe heeft je opleiding hieraan bijgedragen?
SM: Ik kreeg lessen die me in verschillende richtingen duwden. Ik had medestudenten die me hebben geholpen. Voor mij was het een manier om te bevragen wat het precies betekende om mij te zijn.
De opleiding was teleurstellend. Ik dacht, omdat ik aan een kunstacademie in Afrika studeerde, dat ik iets zou leren over de Afrikaanse kunstgeschiedenis en kunstenaars van het Afrikaanse continent, maar daar was geen sprake van. Ik leerde hetzelfde als wat ik in het buitenland had geleerd: over Westerse kunstenaars. Ik weet niet of je van de beweging FeesMustFall [De collegegelden moeten omlaag] hebt gehoord. Deze beweging is in Zuid-Afrika begonnen en ging voornamelijk over het curriculum en de manier waarop wij les kregen. Voor mij was dat aanleiding om buiten de school om te studeren en zelf, onafhankelijk, te gaan lezen om mezelf en wat ons werd geleerd te dekoloniseren. Want het curriculum was niet specifiek Afrikaans. Tijdens mijn laatste jaar, toen ik bezig was met een bepaald kunstwerk, besteedde ik al mijn tijd aan het ter discussie stellen van alles wat mij was geleerd.
THE DEPARTMENT OF AFROCORRECTIONAL SERVICES IV 2016 Gicléedruk op Hahnemuhle Photorag 90 x 70 cm oplage van 6
OM: Hoe hebben de moeilijkheden met het curriculum van jouw kunstacademie en het gebrek aan representatie jouw werk beïnvloed?
SM: Ten eerste werk ik met Afrikaanse referenties, maar ik gebruik ook Westerse referenties omdat mensen dat werk kennen en omdat ze onmiddellijk herkenbaar en iconisch zijn. Daardoor ben ik in staat om een andere betekenislaag toe te voegen waardoor het werk universeel wordt. Daarom zit er zoveel spanning in mijn werk. Het is bijna als het maken van een collage. Ik probeer al die verschillende dingen te nemen die ik bij me draag. Ik voeg ze samen en deel een verhaal.
OM: Welke rol speelt optimisme in jouw werk?
SM: Optimisme heb ik nodig omdat ik anders de hele tijd depressief zou zijn. Dan zou ik nooit op de trein stappen om jou te ontmoeten en in gesprek gaan met mensen zoals jij. Om iets van de positieve kant te bekijken is, op zichzelf, een vorm van verzet. Mijn generatie in Zuid-Afrika heeft besloten de taak op zich te nemen om zelf dingen te veranderen tijdens ons leven. Wij willen inclusieve ruimtes zien die werkelijk zijn verbonden in de diversiteit waarover Zuid-Afrika spreekt.
OM: In de afgelopen jaren is er serieus aandacht geschonken aan Afrikaanse kunst. Wat is daarover jouw mening?
SM: Dat is fantastisch, want daar is het ambacht, de vakkennis en de kwaliteit van het werk. Ons werk werd minder gewaardeerd. Galerieën keken niet naar Afrika als de volgende opwindende plek voor kunst. In de afgelopen jaren hebben we geprobeerd om een identiteit vast te leggen. Niet alleen Afrikanen in Afrika, maar iedereen is momenteel op zoek naar die authenticiteit.
The Ticking Bomb. (uit The Ancestor Series). 2016. Three Cats shweshwe, tule, knipsels uit tijdschriften op papier. 40 x 40cm.
OM: Denk je dat deze ontluikende Afrikaanse kunst er altijd geweest is en nu pas wordt herontdekt? Of is er een renaissance, een explosie van Afrikaanse expressie die we nu pas te zien krijgen en nog niet eerder hebben gezien?
Ik denk dat het een beetje van beide is. Ze voeden elkaar. Kunstenaars zoals El Anatsui, die al tientallen jaren werkzaam zijn. En om je een voorbeeld te geven van een Zuid-Afrikaanse kunstenaar, een kunstenaar zoals William Kentridge, die geloof ik ongeveer in dezelfde tijd werkte. De mate waarin ze succes hadden verschilt. Kentridge wordt vereerd en dat heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat hij een witte man is. Voor hem worden deuren geopend die voor een zwarte kunstenaar gesloten zouden blijven. Bovendien zijn er de jongere kunstenaars die in de afgelopen twintig jaar kunst hebben geproduceerd, vooral toen er een einde kwam aan de apartheid in Zuid-Afrika en vrijheid van expressie meer algemeen werd geaccepteerd. Mensen dachten ‘ik ga uitdrukking geven aan wat er daadwerkelijk in Zuid-Afrika gebeurt en het kan me niet schelen wat er gebeurt, want we hebben nu deze constitutie die me beschermt. Ik heb nu vrijheid van spreken en kan mezelf uitdrukken in een kunstvorm die de maatschappij en de mensen om me heen geen schade berokkent.’
OM: Dergelijke vormen zien we ook verschijnen in Afrikaanse kunst op kunstbeurzen in Europa en Amerika, zoals het fotograferen van een persoon met een exotische achtergrond. Is dat inspiratie of kopiëren?
SM: Geïnspireerd, ja, en ook beïnvloed omdat ik denk dat niemand in een vacuüm werkt. Daarom kun je het altijd aan iets relateren. Dat is het mooie van kunstgeschiedenis; je kunt chronologisch terugkeren en naar een geschiedenis kijken door alleen te letten op bijvoorbeeld de plaats waar beeldelementen zijn afgebeeld. De invloed. De gedeelde ideeën. Het is vanwege al deze verschillen en overeenkomsten waar we allemaal doorheen gaan in deze wereld. Soms, is er verwarring en zeggen mensen: ‘Ach, alles is hetzelfde in Afrika.’ Omdat blijkbaar de hele wereld een enkel verhaal over Afrika heeft.
Chimamanda Ngozi Adichie [3][en], de Nigeriaanse schrijfster, noemt dat het gevaar van “a single story” [een enkel verhaal]. Dus, als je iets ziet en dat is het enige dat je je hele leven is geleerd, dan wordt dat jouw werkelijkheid. Je begint het te geloven. Je kunt je niets anders voorstellen. Dat is het probleem dat de wereld heeft met Afrika. Ze zien slechts één verhaal.