Na een hete zomer vol protesten discussieert Duitsland over haar rol bij klimaatverandering

Demonstranten tijdens de Wereldwijde Klimaatstaking op 20 september 2019 in Berlijn, Foto Maxim Edwards, toestemmng voor publicatie.

Mir ist's zu warm! Het is te warm voor mij!

Deze slogan was er één van honderden te midden van een zee aan spandoeken, vlaggen en plakkaten tijdens een optocht door de dierentuin in het centrum van Berlijn naar de Bundestag, het Duitse parlement. Op een provisorisch podium voor de Brandenburger Tor, pakte Carola Rackete, de Duitse scheepskapitein die was gearresteerd nadat ze zonder toestemming een reddingsboot met vluchtelingen in een Italiaanse haven had aangelegd, de microfoon.

Volgens schattingen wachtten meer dan 10.000 mensen op haar toespraak; bijna 1,4 miljoen demonstranten hadden zich volgens de organisatoren die dag in Berlijn verzameld. Een bijna tastbaar gevoel van solidariteit om zich voor het gezamenlijke doel in te zetten, had zich van de menigte meester gemaakt.

Het decor was Berlijn ‘s bijdrage aan de Wereldwijde Klimaatstaking op 20 september 2019. Het was echter niet het eerste protest dat was geïnitieerd door Fridays for Future, een beweging die was opgezet door de 15-jarige Zweedse milieu-activist Greta Thunberg. Op 15 maart en 24 mei 2019 werden ook al wereldwijde klimaatstakingen gehouden. Bijna 1,8 miljoen mensen uit meer dan 125 landen namen hieraan deel.

De demonstratiedatum was niet willekeurig gekozen, want op 20 september zou het klimaatkabinet van de Duitse regering een besluit nemen over de toekomstige milieumaatregelen. De voorbereidingen voor de komende VN-klimaattop in New York City waren al volop in gang gezet. Volgens de website ‘Fridays for Future’ werd er die dag in tenminste 575 Duitse dorpen en steden gedemonstreerd.

Veel mensen uit heel Duitsland deelden via social media hun indrukken over de protesten met elkaar.

In Freiburg verzamelden demonstranten zich om hun stem te laten horen:

Geluid aan!

En David Croyé gaf een video-impressie van het massale protest bij de Brandenburger Tor in Berlijn:

#Klimaatstaking bij de Brandenburger Tor in Berlijn. Duidelijke boodschap aan de politiek!

De eisen van de demonstranten in het bijzonder en de beweging in het algemeen zijn duidelijk: naleving van de klimaatdoelen die in het Klimaatakkoord van Parijs, een wereldwijde klimaatovereenkomst, zijn vastgelegd. Sinds deze zomer vol demonstraties wordt in Duitsland volop gediscussieerd of de regering haar beloftes serieus neemt.

In december 2015 was Duitsland een van de 195 landen die het Klimaatakkoord van Parijs ondertekenden. Het belangrijkste doel was om de globale opwarming van de aarde tot minder dan 2 graden Celsius te reduceren teneinde de anders catastrofale gevolgen zoveel mogelijk te beperken of tegen te gaan. De ondertekenaars kwamen ook overeen om elke vijf jaar hun vooruitgang en praktijkgerichte benadering van het probleem te evalueren. Dit om hun inspanningen te intensiveren en – waar nodig – de doelen stringenter te implementeren.

In de loop van 2018 werd duidelijk dat Duitsland niet de vereiste klimaatdoelen tot 2020 zou kunnen halen. Onder de deelnemende landen staat Duitsland op plaats 27 van de Klimaat Index (CCPI), waarbij de vooruitgang van de deelnemers aan het Klimaatakkoord van Parijs wordt gemeten. De afgelopen jaren is het niet helemaal gelukt de uitstoot aan kooldioxide te reduceren. Volgens Statista was Duitsland in 2016 verantwoordelijk voor 2,23 procent van de wereldwijde CO² emissie, ondanks dat het land ongeveer 1 procent van de wereldbevolking uitmaakt. Bovenaan de ranglijst staat China met 28,21 procent.

Ook voor andere sectoren zijn de vooruitzichten niet veel beter. Een voorbeeld is het vliegverkeer, het meest milieuvervuilende transportmiddel, waarbij het aantal passagiers in Duitsland toenam van ongeveer 136.000 in 2004 tot bijna 220.000 in 2018. Een schatting door de Duitse Kraftfahrtbundesamt heeft uitgewezen dat in Duitsland ongeveer 47.1 miljoen geregistreerde auto's rondrijden, in een land met bijna 83 miljoen inwoners. De voedingsmiddelenindustrie in het land wordt eveneens gedomineerd door zinloze verspilling en excessief gedrag. In Duitsland wordt jaarlijks ongeveer twaalf miljoen ton aan voedsel verspild, gelijk aan ongeveer 75 kilo per verbruiker.

‘Red het klimaat en vecht tegen de gevolgen van migratie’, is de tekst op een campagneposter van de conservatieve beweging Freie Wähler voor de EU-verkiezingen 2019 in Berlijn. Foto (c) Maxim Edwards, toestemming voor publicatie.

Hoe moet het nu verder met Duitsland, nu de al zeer gematigde klimaatdoelen nog meer politiek onhaalbaar zijn en verder naar beneden zijn bijgesteld?

Er zijn tekenen dat de frustratie over dit fiasco slecht is voor de politiek en het kiezersgedrag zou kunnen beïnvloeden. Een van de belangrijkste politieke gebeurtenissen dit jaar was de groeiende aanhang voor de groene partijen tijdens de Europese en lokale verkiezingen. Belangrijk is te weten dat dit de eerste verkiezingen waren die sinds de ‘Vluchtelingencrisis’ in 2015/2016 in Europa werden gehouden. Door deze ontwikkelingen waren politieke analisten bang dat de aanhang van de rechts-extremistische partijen hier enorm van zou kunnen profiteren. En dit is ook gebeurd: vooral de AfD kreeg aanzienlijk meer stemmen tijdens verschillende verkiezingen in het afgelopen jaar.

De partij Bündnis 90 / Die Grünen kreeg 20,5 procent van alle Duitse stemmen bij de Europese verkiezingen in 2019, tegen 10,7 procent in 2014.

Maar ambitieuze, tegendraadse politieke bewegingen kunnen zich snel aanpassen. In ieder geval zijn er tekenen dat in Duitsland en elders in Europa, de rechts-nationalisten gebruikmaken van de groeiende zorgen onder de bevolking over de klimaatverandering, waardoor deze beweging veel steun krijgt voor haar anti-migratie politiek.

Op dit moment is het wachten op het definitieve besluit van de Duitse regering over de gevolgen van de klimaatmaatregelen. Er lopen al verschillende aanklachten tegen de aanpak door de overheid van de klimaatcrisis en de nog te nemen maatregelen. Op 31 oktober volgde de eerste uitspraak: de eisende partijen – drie bio-boeren en Greenpeace – verloren hun zaak op grond van het feit dat de regering een intentieverklaring had afgegeven en geen rechtsgeldige verplichting was aangegaan. Toch lieten de rechters de mogelijkheid open om hoger beroep aan te tekenen, zodat er via de achterdeur misschien toch nog een uitspraak ten gunste van de boeren en Greenpeace uit zou kunnen komen.

Recent, en ondanks de toenemende kritiek op het afwijzen van schone energie, zoals windenergie, gaf de regering wel het groene licht voor het opstarten van de kolencentrale Datteln 4 omstreeks zomer 2020. Dit besluit was een grote teleurstelling voor de klimaatactivisten, die beklemtoonden dat juist Duitsland als industrieland een speciale verantwoordelijkheid draagt met betrekking tot klimaatverandering. Deze recente ontwikkelingen roepen bij veel klimaatactivisten de vraag op of Angela Merkel haar uitspraak tijdens de VN-klimaattop in New York: “Wij leven allen op slechts één aarde”, nog serieus neemt.

Maar gezien de wereldwijde consensus dat de tijd ‘op’ is om de dramatische toename van de klimaatverandering een halt toe te roepen, rijst de vraag hoe lang Duitsland het zich nog kan veroorloven om te wachten totdat de regering haar woorden in daden omzet?

Start een discussie

Auteurs graag inloggen »

Regels

  • Alle reacties worden beoordeeld door een moderator. Verzend je reactie maar één keer, anders kan deze als spam worden gemarkeerd.
  • Wees respectvol tegen elkaar. Reacties met hatelijke opmerkingen, obsceniteiten en persoonlijke aanvallen worden niet goedgekeurd.