Om 13 uur Zweedse tijd op 10 oktober 2019 werden de laureaten van de Nobelprijs Literatuur 2018 en 2019 bekendgemaakt [en – alle links]. Na een gênant schandaal van seksueel misbruik besloot de Zweedse Academie de prijs van 2018 uit te stellen, en zo kwam er een alternatieve prijs voor dat jaar. Die prijs kreeg de titel Nieuwe Academieprijs Literatuur, en werd overhandigd aan de Guadeloupse auteur van historische fictie Maryse Condé , vooral bekend voor haar roman Segu.
Met een beentje voor in de race waren de verwachtingen in de Caraïben hooggespannen en werden Condés kansen hoog ingeschat, 1 op 5:
Wie wordt de nieuwe laureaat Literatuur van 2019? #Nobelprijs Literatuur #Nobelprijs2019 #Nobelprijs #Nobel pic.twitter.com/GMoLxb9iLm
— Ameer Shahul (@ameershahul)10 Oktober 2019
Wie wordt de nieuwe laureaat Literatuur van 2019? #Nobelprijs Literatuur #Nobelprijs2019 #Nobelprijs #Nobel
Slechts 14 vrouwen wonnen ooit de @Nobelprijs Literatuur, tegenover 113 mannen. Slechts één laureate – wijlen Toni Morrison – is een kleurlinge. Laten we er vandaag twee van maken! World Editions voor #MaryseCondé! #NobelPrize #NobelPrize2019 pic.twitter.com/TAxUQku8or
— World Editions (@WorldEdBooks) 10 Oktober 2019
Slechts 14 vrouwen wonnen ooit de @Nobelprijs Literatuur, tegenover 113 mannen. Slechts één laureate – wijlen Toni Morrison – is een kleurlinge. Laten we er vandaag twee van maken! World Editions voor #MaryseCondé! #NobelPrize #NobelPrize2019
Voorspellingen voor de Nobelprijs komen zelden uit en vandaag kreeg de Oostenrijker Peter Handke de prijs tegen alle verwachtingen in. De Poolse Olga Tokarczuk ontving de Nobelprijs 2018 voor ” de narratieve verbeelding die ze gebruikt om het oversteken van grenzen als levensvorm” weer te geven.
Er waren tot dusver twee laureaten van de Nobelprijs Literatuur in de Caraïben – de dichter Derek Walcott (St. Lucia) in 1992, en V.S. Naipaul (Trinidad en Tobago) in 2001 – of drie als je de dichter Saint-John Perse erbij telt, die, net zoals Condé, geboren is in Gaudeloupe, maar die – ook zoals Condé – de Franse nationaliteit had omdat Guadeloupe de status van Frans overzees gebied heeft. Perse won de Nobelprijs in 1960. De regio koesterde grote hoop dat Condé dit jaar de meest begeerde literaire prijs ter wereld zou binnenhalen.
Condés romans verdiepen zich in tijdloze onderwerpen als ras, gender en cultuur die Afrika en zijn enorme diaspora verbinden; ze zijn allemaal gesitueerd in een historische context zoals de Heksenprocessen van Salem en de constructie van het Panamakanaal. Politiek en feminisme spelen een belangrijke rol in haar verhalen, haar latere werk evenwel is eerder autobiografisch.
Als kind besloot Condé schrijver te worden na het lezen van Emily Brontës Wuthering Heights, en later bracht ze hulde aan dat boek met Bovenwindse Hoogten, een historische roman gesitueerd in Guadeloupe, waarin ras en culturele verschillen fungeren als sterke verdelende krachten – onderwerpen die vandaag veel gebruikers van sociale media in toenemende mate relevant vinden, en waarvoor Condé ook erkend had moeten worden:
#MaryseCondé had erkend moeten worden door de #NobelPrize2019 om de wereld te tonen dat haar prijs van belang was, en niet een Europese witte man die genocide minimaliseert. Proficiat @OlgaTokarczuk & @FitzcarraldoEds voor de wijsheid vertalingen van haar boeken te publiceren! #SupportIndiePresses
— Wendy Whidden (@WendyWhidden) 10 oktober 2019
#MaryseCondé had erkend moeten worden door de #NobelPrize2019 om de wereld te tonen dat haar prijs van belang was, en niet een Europese witte man die genocide minimaliseert. Proficiat @OlgaTokarczuk & @FitzcarraldoEds voor de wijsheid vertalingen van haar boeken te publiceren! #SupportIndiePresses
Condé heeft nog heel wat andere prijzen in de wacht gesleept. Ze is niet alleen de allereerste die de Nieuwe Academieprijs kreeg, ze won ook Le Grand Prix Litteraire de la Femme (1986), Le Prix de L’Académie Francaise (1988) en Le Prix Carbet de la Caraibe (1997). De Franse regering benoemde haar bovendien tot Commandeur de l'Ordre des Arts et des Lettres.
Voor sommige van haar fans zijn die prijzen echter niet genoeg om de wonde te verzachten dat ze niet gekozen is voor de Nobelprijs Literatuur. Op facebook betreurde Arnel Asonto:
Zo teleurstellend en wat […] zwakke keuzes […]
Ik verwachtte dat Maryse Condé uit Guadeloupe de literatuurprijs zou winnen maar toch is de toewijzing nog steeds ‘Eurocentrisch’ en insulair …
Ze hadden verandering beloofd niettegenstaande het schandaleuze fiasco vorig jaar …
Jij had het moeten worden, #MaryseConde! #NobelPrize2019 https://t.co/0tcXN7PT69
— World Editions (@WorldEdBooks) 10 Oktober 2019
Jij had het moeten worden, #MaryseConde! #NobelPrize2019
Maryse Condé, een experte Franstalige literatuur, is momenteel professor emeritus Frans aan de Columbia Universiteit, waar haar literaire archief zich bevindt.