[1]De eerste Pride Parade in Bosnië en Herzegovina vond plaats in Sarajevo op 8 september 2019. Foto van Sanjin Buzo (@sanjinbuzo), gebruikt met toestemming.
Op zondag 8 september 2019 gonsden de straten van Sarajevo van vrolijkheid. Duizenden mensen deden mee aan de eerste Pride Parade in het land om duidelijk te maken dat mensenrechten voor iederéén gelden.
Meer lezen: Bosnia-Herzegovina to hold first ever Pride Parade in Sarajevo on September 8 [2]
In de aanloop naar de parade waren er wat zorgen [2] over mogelijk geweld door groeperingen die homofobie als politiek wapen gebruiken, maar die zorgen bleken ongegrond. Er waren de avond en ochtend voorafgaand aan de Pride Parade wel demonstraties maar die verliepen vreedzaam. De politie had langs de route van de parade de noodzakelijke voorzorgsmaatregelen getroffen en er waren geen ongeregeldheden.
Activist Sanjin Bužo verwoordt [1] het gevoel dat onder de deelnemers heerste:
Mi smo dokaz da ova drzava, kakva god da jeste, može osigurati vladavinu ljudskih prava, kad hoće, može, bilo gdje i bilo kad!
Wij vormen het bewijs dat dit land, met al zijn beperkingen, de mensenrechten kan handhaven. Als de overheid het echt wil, kan ze altijd en overal de rechten handhaven!
Bosnië en Herzegovina bestaat uit twee eenheden [3], de Federatie van Bosnië en Herzegovina en de deelrepubliek Servische Republiek; de Federatie is onderverdeeld in tien kantons. De hoogste regeringsfunctionaris van het kanton Sarajevo heeft zich aan zijn woord gehouden en heeft meegelopen in de Pride Parade.
Premijer Kantona Sarajevo @EdinForto [4] nije iznevjerio #ImaIzać [5] #ImaIzac [6] pic.twitter.com/vRHHg2cz94 [7]
— Dragan Mocevic (@DraganMocevic) September 8, 2019 [8]
Tweet 1: Ik verwacht niet echt veel van de politici. Voor hen is de verwijzing naar EU-waarden grotendeels een mix van demagogie en populisme. Maar ik hoop dat tenminste Edin Forto, Srdjan Mandic en nog wat anderen van het sociaal-democratische team (SDP, DF, NS) verschijnen en van de Servische Republiek verwacht ik alleen Boislav Borenović.
Tweet 2: De eerste minister van het kanton Sarajevo heeft zijn woord gehouden. #DoorPlease
Balkan Insight schrijft [9] dat de landelijke politici niet aanwezig waren tijdens de mars, maar dat de VS-ambassadeur voor Bosnië, Eric Nelson, zijn steun liet blijken, net als veel andere diplomaten en vertegenwoordigers van niet-gouvernementele organisaties uit Bosnië.
De deelnemers [10] aan de mars benadrukten dat zij hun verplichtingen aan het land nakomen en dat ze erop rekenen dat het land zijn verplichtingen aan hen, en alle andere burgers, nakomt.
Terwijl deze mijlpaal, de eerste #Pride [11] Parade in Sarajevo plaatsvindt, zegt Vildana van @Fondacija_CURE [12] dat instellingen in Bosnië nog altijd meer moeten doen om te garanderen dat de rechten van de LGBTQI-community worden gerespecteerd.#imaizać [13] pic.twitter.com/eZAe9021eg [14]
— Balkan Insight (@BalkanInsight) 8 september 2019 [15]
Terwijl deze mijlpaal, de eerste #Pride [11] Parade in Sarajevo plaatsvindt, zegt Vildana van @Fondacija_CURE [12] dat instellingen in Bosnië nog altijd meer moeten doen om te garanderen dat de rechten van de LGBTQI-community worden gerespecteerd.
Er was vanuit de hele regio solidariteit [16] voor de Pride Parade. Er waren bijvoorbeeld leden van pro-democratiegroepen uit de buurlanden naar Sarajevo gekomen. Deelnemers aan de parade gebruiken de hashtags #bhpovorkaponosa [17] (Pride Mars in Bosnië en Herzegovina) en #imaizac [18] ([Open the] Door, please!) om foto's en video's van het evenement te delen.
Koliko samo ponosa i srece danas u Sarajevu! @BHpovorkaponosa [19] #imaizac [20] pic.twitter.com/OZyUKc5P9A [21]
— Asja Kratovic (@kratovich) September 8, 2019 [22]
Zoveel trots en geluk in Sarajevo vandaag!
Een regenbui aan het eind van de Parade zorgde voor een regenboog boven Sarajevo. Een aantal Twitter-gebruikers maakte een foto van deze toepasselijke toevalligheid.
U Sarajevu je kiša čekala da završi šetnja. A onda smo mi čekali da se ukaže duga. Sve je bilo kao režirano. I evo je. ? photo by Nineta Popovic pic.twitter.com/L4TGyNoNaA [23]
— Damir Imamovic (@damirimamovic) September 8, 2019 [24]
In Sarajevo heeft de regen gewacht tot de mars voorbij was. En toen stonden we met z'n allen te wachten op de regenboog. Het leek wel alsof het zo geregisseerd was. Hier is hij! :-) Foto van Nineta Popović.
Terugkeren naar het normale kosmopolitische en antifascistische leven
In de tijd voordat Joegoslavië uiteenviel en er felle burgeroorlogen volgden, stond Sarajevo bekend als een stad waarin ruimte was voor veel verschillende etnische groepen en allerlei religies. De stad was een bakermat van moderniteit. De stad speelde samen met Belgrado en Zagreb een grote rol in de Joegoslavische popcultuur en stond aan de wieg van de New Wave-rockmuziek [25]. Toen de winterspelen in 1984 in Sarajevo werden gehouden, was dat een extra boost voor het kosmopolitische imago van de stad.
Maar de Bosnische Burgeroorlog [26] en het beleg van Sarajevo, van 1992 tot 1995, waren een flinke aanslag op de vooroorlogse diversiteit en seculariteit. De stad raakte verdeeld in twee sectoren, met aan de ene kant de Bosnische moslims en aan de andere kant de Servische orthodoxe christenen. Beide groepen hadden te maken met mensen die vanuit de plattelandsgebieden naar de stad trokken en die hadden een conservatievere instelling en gehoorzaamden aan de religieuze instanties die gelijke rechten voor LGBTQ+-mensen officieel afkeurden.
Toch hecht de multi-etnische stedelijke bevolking, die met name in het hart van de stad is gevestigd, nog altijd aan de kosmopolitische tradities waar Sarajevo ooit om bekend stond. Op social media wordt dit aspect van de tegendemonstraties ook genoemd.
Gledam sad fotke sa skupa “tradicionalnih porodica” u Sarajevu i kažem sebi: ako mi neko dokaže da je na skupu bilo više od 5 posto Sarajlija, uključujući onog nesretnog Zahirovića i mahalca Gljivu, odmah ću odjaviti svoj TW account..
— Almedin Šišić (@AlmedinSisic) September 7, 2019 [27]
Ik kijk naar de foto's van de ‘traditionele families’ die zich verzamelen in Sarajevo en ik zeg bij mezelf: als iemand kan aantonen dat er meer dan 5% oorspronkelijke burgers van Sarajevo bij deze manifestatie betrokken zijn, met inbegrip van de ongelukkige Zahirović en Gjiva, dan sluit ik onmiddellijk mijn Twitter-account…
Tegendemonstraties
Twee verschillende groepen organiseerden een tegendemonstratie. De eerste vond plaats op zaterdag 7 september toen enkele duizenden mensen een mars hielden voor ‘de waarden van het traditionele gezin'; ze werden online uitgebreid getrold omdat de kleuren die ze gebruikten voor hun demonstratiemateriaal erg veel leken op de kleurstellingen die de LGBTQ+-beweging wereldwijd gebruikt.
De organisatoren van de mars voor de ‘waarden van het gezin’ in Sarajevo vandaag hadden duidelijk niet door dat ze onbedoeld ballonnen uitdeelden in de kleuren van de transvlag. Perfect om morgen op used at @BHpovorkaponosa [19] tomorrow! pic.twitter.com/YEs3aHNgtv [28]
— EuroPride • EPOA (@EuroPride) September 7, 2019 [29]
De organisatoren van de mars voor de ‘waarden van het gezin’ in Sarajevo vandaag hadden duidelijk niet door dat ze onbedoeld ballonnen uitdeelden in de kleuren van de transvlag. Perfect om morgen op @BHpovorkaponosa [19] te gebruiken!
In de hele Balkan werd ook een artikel van de Kroatische satirische website New Bar gedeeld op social media. In het artikel [30] staat dat de islamitische gemeenschap aan de gelovigen heeft gevraagd om niet mee te doen aan de Pride Parade in Sarajevo omdat “de traditie luidt dat het huwelijk een verbintenis is tussen een man en een vrouw en een vrouw en een vrouw en een vrouw” – een verwijzing naar de wet in de Koran waarin polygamie wordt toegestaan..
De tweede tegendemonstratie vond op de ochtend van de Parade plaats in Ciglane, een arbeiderswijk. Volgens het onafhankelijke nieuwsportaal Buka [31] gingen enkele tientallen mensen de straat op. De demonstratie was georganiseerd door de moslimorganisatie Iskorak (“Doorbraak”); de slagzin van de organisatie is “Geloof, mensen, staat.” De deelnemers hadden borden met homofobische slagzinnen zoals ‘Wees geen flikker, behoud je waardigheid’, ‘LGBT zijn schijnheilige schoften met zieke behoeften’, ‘Houd je homoseksualiteit tussen je vier muren’ en ‘Moet ik me schamen omdat ik een man ben met een vrouw?’
Hierdoor werd de Pride Parade ook een aantrekkelijk evenement voor mensen die niet LGBTQ+ zijn, maar die gewoon doodmoe worden van politiek die is gebaseerd op etnische en religieuze verschillen. Voor veel mensen was dit een gelegenheid om antifascistische gevoelens te uiten.
Well-known Sarajevo-based singer Damir Imamovic plays the Italian anti-fascist Partisan song Bella Ciao during the closing performance at today’s first-ever Pride parade in Bosnia’s capital.#imaizać [13] pic.twitter.com/MSzBqSSj7t [32]
— Balkan Insight (@BalkanInsight) September 8, 2019 [33]
De bekende in Sarajevo wonende zanger Damir Imamovic speelt het antifascistische partizanenlied Bella Ciao tijdens het afsluitende optreden van de allereerste Pride Parade in de hoofdstad van Bosnië.