Leden van de inheemse bevolking Mro met het eerste boek in de eigen taal. Toestemming voor gebruik.
Op 21 februari jongstleden was het de International dag van de Moedertaal [1] en om dat te vieren heeft een liefdadigheidsinstelling een eerste boek in de taal van de Mro gemeenschap [2] gedrukt en verspreid onder de stammen die in het grensgebied wonen tussen Myanmar, Bangladesh en India.
#/media/File:Geographic_distribution_of_Mro_People_within_Bangladesh.png)
[3]Geographic distribution of Mru People n Bangladesh. Image via Wikipedia. CC: BY-SA
De inheemse Mro bevolking woont in het district Bandaban [4] in de zuidoostelijke heuvelrug van Bangladesh. Volgens een volkstelling in 1991 telde deze bevolkingsgroep, een subgroep van de Chin, slechts 22.178 mensen. Hun taal is onderdeel van de Tibeto-Birmaanse en de Sino-Tibetaanse taalfamilie.
In het boek ‘Sprookjes uit Mro’ staan verhalen die te maken hebben met de overtuigingen, metaforen, gebruiken en de cultuur van de Mro. Het boek is ook uitgebracht in het Bengalees, zodat ook andere bevolkingsgroepen dezelfde verhalen kunnen lezen. Dit eerste in het Mro-lettertype gepubliceerde boek, geschreven door Yangan Mro, werd gratis uitgedeeld [2].
Alle talen moeten worden behouden, aldus Niaz Morshed [5] op Facebook.
ম্রো ভাষায় প্রথম ছাপানো বই !!! এটাই হচ্ছে আমাদের একুশে ফেব্রুয়ারির উদযাপন।
যে দেশের মানুষ মাতৃভাষার জন্য প্রাণ দিয়েছে, সে দেশের কিছু মানুষ মাতৃভাষা হারাচ্ছে যুগে যুগে। এগুলো সংরক্ষণের কোন কার্যকর পদক্ষেপ চোখে পড়ে না।
Het eerste boek in het Mro!!! Dit is onze manier om Ekushe February [6] (Internationale dag van de Moedertaal [1]) te vieren.
In het land waar inwoners soms moeten vechten voor het behoud van hun taal, verdwijnen sommige unieke talen uit beeld. Ik zie geen enkele poging om ze te redden.
Een vrijwilliger van de Bidyanodo Foundation overhandigt een boek aan een lid van de Mro gemeenschap. Foto gebruikt met toestemming.
De Bidyanondo Foundation [7] is een vrijwilligersorganisatie die verscheidene sectoren ondersteunt die te kampen hebben met armoede en dakloosheid, ze richten zich met name op weeskinderen. De organisatie wordt geleid door 40 functionarissen en honderden vrijwilligers en heeft 8 lokale afdelingen. Bidyanondo Publications is hun zusterorganisatie.
Global Voices sprak met de oprichter van de organisatie Kishor Kumar Das [9]:
আমাদের একাধিক আদিবাসী এতিমখানায় কয়েকশ’ শিশু থাকে। তাঁদের মাতৃভাষায় বই উপহার দিতেই কাজটি করা। আর কাজটি করতে গিয়ে প্রথম সমস্যা ছিল ম্রো ভাষায় লেখক খুঁজে বের করা। এজন্য আমরা ফেইসবুকে বিজ্ঞাপন দিই।পরে আমাদের এক স্বেচ্ছাসেবকের মাধ্যমে এই লেখককে খুঁজে পাই। আর একটা সমস্যার ছিল ফন্ট।এসব ফন্টে কাজ হয় নি কোনদিন বাংলাবাজারে(বাংলাদেশের সবচেয়ে বড় বই প্রকাশনী কেন্দ্র)।আদিবাসী শিশুদের মাতৃভাষায় বই পড়ার আনন্দ উপহার দেয়ার দৃঢ় প্রতিজ্ঞা ছিল বলেই আমরা কাজটি করতে পেরেছি।
আগামী বছর আমরা আরো কয়েকটি ভাষায় বই প্রকাশ করার পরিকল্পনা করছি।এছাড়া আমরা আদিবাসী শিশুদের জন্য ভিডিও টিউটোরিয়াল তৈরির কাজ শুরু করেছি। সেটাও মাঝপথে থেমে গেছে স্বেচ্ছাসেবকের অভাবে।
Er wonen een paar honderd inheemse kinderen in onze diverse weeshuizen. We wilden hen boeken in hun moedertaal geven. De eerste uitdaging was om een schrijver te vinden die in het Mro kon schrijven. We plaatsten een oproep op Facebook en een van onze vrijwilligers heeft de schrijver gevonden. De volgende uitdaging was om in het juiste lettertype te werken, dat nog nooit was gebruikt in Banglabazar, de grootste uitgeverij in Bangladesh. We waren echter vastbesloten om een boek voor de inheemse kinderen uit te brengen in het Mro.
Volgend jaar willen we in wat meer talen boeken uitgeven. We zijn begonnen om een video-handleiding te maken voor de inheemse kinderen, maar dat is nu gestopt wegens gebrek aan vrijwilligers.
De taalkaart van Bangladesh. Afbeelding van Wikimedia Commons.
Bangladesh is een land waar hoofdzakelijk Bangla [10] (Bengaals) wordt gesproken. Dat betreft 98% van de bevolking (163 miljoen in Bangladesh, 261 miljoen wereldwijd). Er worden echter 39 minderheidstalen [11] gesproken in Bangladesh en enkele daarvan dreigen te verdwijnen. Onderzoeker Salek Khokon, publiceerde uitkomsten van onderzoeken [12] waaruit blijkt dat twee van die talen (Kudukh en Nagori) al zijn verdwenen.
Een van de problemen is dat de bewoners in de heuvels in hun eigen taal spreken, maar in het Bangla schrijven (sommige talen zijn alleen spreektalen). Er zijn echter enkele jonge inheemse activisten die nieuwe technieken gebruiken om in de digitale wereld door te dringen [13] in hun eigen taal en lettertype.
Sinds 2014 is er een initiatief [14] om basiseducatie te verzorgen in 5 inheemse talen, maar critici beweren dat deze niet goed is geïmplementeerd.
Bangladesh heeft nu het International Mother Language Institute [15] (het Internationale Instituut voor de Moedertaal) een wettelijk erkende organisatie voor het behoud van de talen. Nu de regering aandacht heeft voor dit onderwerp en organisaties zoals Bidyanondo aandringen op publicaties in diverse talen, is er hoop dat er stappen worden ondernomen om deze talen te redden.