[1]Foto via het Instagram-account van activist Kalpona Akter. Toestemming voor gebruik
In April 2013 vielen 1.134 doden [2] toen een textielfabriek [3] in het gebouw Rana Plaza in Savar instortte. De tragedie in Bangladesh bracht het gebrek aan veiligheid in de textielindustrie in Bangladesh aan het licht. De textielindustrie is de grootste werkgever en belangrijkste bedrijfstak van het land [4], en heeft onder meer hele grote Amerikaanse en Europese kledingmerken als klant. In de nasleep tekenden meer dan 180 internationale detailhandelaren [5], importeurs en lokale en mondiale vakbonden een vijfjarig contract om de veiligheid in textielfabrieken in Bangladesh veilig te stellen.
Sindsdien zijn in Bangladesh door ‘Het Akkoord Brand en Veiligheid in Gebouwen’ (the Accord on Fire and Building Safety), bekend als ‘Het Akkoord’, inspecties uitgevoerd [6] in ruim 1.620 textielfabrieken. Verder is gewaarborgd dat veiligheidsrapporten en verbeterplannen openbaar worden gemaakt en zijn veiligheidstrainingen gegeven aan textielarbeiders.
Nu probeert men in Bangladesh deze groep het land uit te werken en de controle op de activiteiten over te dragen aan de overheidsinstantie Remediation Co-Ordination Cell [7] (RCC) opgericht in 2017.
Minister van Handel Tofail Ahmed deelde [8]de pers in juni 2018 mee: “Bangladesh is inmiddels in staat om te zorgen voor de veiligheid en goede arbeidsomstandigheden binnen de confectie-industrie.” Hij voegde daaraan toe: “Er zijn nog geen ongelukken gebeurd na het onverwachte incident in Rana Plaza. Vanaf heden zal de Remediation Co-Ordination Cell [7] (RCC) deze zaken regelmatig volgen.”
De RCC werd opgericht in samenwerking met [9] overheidsinstanties en bonden van fabriekseigenaren. Er zijn geen afgevaardigden van arbeidersbonden bij betrokken. Veel van laatstgenoemde bonden zijn van mening dat de RCC niet genoeg capaciteit heeft [10] om inspecties uit te voeren en verbeteringen aan te brengen in de hele textielindustrie in Bangladesh, die volgens een onderzoek [11]tot wel 8.000 fabrieken kan omvatten, als de kleine ondernemingen en onderaannemers worden meegeteld.
In de afgelopen jaren hebben veel fabriekseigenaren geklaagd [12] dat door ‘Het Akkoord’ te kostbare eisen worden gesteld aan de verbetering van de veiligheid. Als ze weigeren mee te werken, lopen ze het risico belangrijke Europese en Amerikaanse klanten te verliezen.
Hoewel ‘Het Akkoord’ in mei 2018 zou verlopen, kwamen de ondertekenaars in 2017 overeen om het tot 2021 te laten doorlopen, [13] omdat slechts 174 van de 1.620 fabrieken die waren gecontroleerd tot dusver [14] alle aanbevolen veiligheidsmaatregelen hadden doorgevoerd.
In April 2018 gelastte [15]een hooggerechtshof in Bangladesh de regering de jurisdictie van ‘Het Akkoord’ na 31 mei niet te hernieuwen nadat een lokale textielfabriek een petitie had ingediend tegen de groep.
De groep ging in beroep en de Hoge Raad in Bangladesh besloot tot verlenging [8] van het gezag voor 6 maanden onder een ‘overgangsregeling’. De Hoge Raad moet een definitief besluit nemen tijdens een hoorzitting op 21 januari 2019.
Het Akkoord is een van drie vergelijkbare initiatieven na de gebeurtenissen in Rana Plaza. De kleinere ‘Alliantie voor de Veiligheid van Arbeiders in Bangladesh’ (Alliance for Bangladesh Worker Safety) [16] bestond uit 28 detailhandelaren wereldwijd. Het vijfjarig mandaat werd op 31 december 2018 beëindigd (zij hebben niet geprobeerd om het te verlengen).
Deze Alliantie heeft gezorgd voor [17] brandveiligheidstrainingen voor ruim een miljoen arbeiders in 655 textielfabrieken. Vierhonderd fabrieken hebben de aanbevolen herstelwerkzaamheden uitgevoerd [18].
Een derde onderneming, het ‘Nationale Initiatief’ van de overheid, controleert 745 fabrieken [19]. Deze zullen vanaf 2019 allemaal worden overgedragen aan de RCC.
In een interview via email, besprak Global Voices het onderwerp met arbeidersactivist Kalpona Akter. [20] Zij is oprichter en directeur van het Centrum voor Arbeiderssolidariteit (Bangladesh Centre for Worker Solidarity),een groep die strijd voor de rechten van arbeiders.
Akter werkte vanaf haar 12e in een textielfabriek. Op haar 15e werd ze voorzitter van haar bond. Ze werd gearresteerd, bedreigd en ontving internationale prijzen voor haar activistische werk voor de bond.
[21]Kalpona Akter (@kalponaakter). Toestemming voor gebruik.
Global Voices (GV): Wat zijn de belangrijkste gevaren voor de textielarbeiders in Bangladesh?
Kalpona Akter (KA): Het belangrijkste probleem is constructie. Toen de industrie snel groeide was de infrastructuur van het land er niet op voorbereid. Veel van deze fabrieken zijn gevestigd in voor bewoning bedoelde gebouwen, die later illegaal werden uitgebreid zonder een goedgekeurd constructieplan (om zware machines te kunnen dragen, etc.). De elektrische bedrading in deze fabrieken was slecht en meestal was er gebrek aan nooduitgangen of brandinstallaties.
GV: Wat zijn de belangrijkste successen van Het Akkoord als het gaat om verbetering van de veiligheid op de werkplek in de textielindustrie in Bangladesh?
(KA): Men vond duizenden levensgevaarlijke situaties tijdens inspecties in ruim 1.600 fabrieken wat resulteerde in het herstel van meer dan 90% van de gevaarlijke situaties in de daaropvolgende perioden.
Arbeiders werden betrokken bij de inspecties om informatie over de veiligheid uit eerste hand te horen – om te weten wat de arbeiders vinden van de arbeidsomstandigheden in de fabriek. Ze hielden de arbeiders op de hoogte en deelden hun rapporten en verbeteringsplannen; daarmee gaven ze de arbeiders het vertrouwen dat hun leven ertoe doet in deze hele keten.
Bovendien was de transparantie van Het Akkoord groot; waar ook ter wereld konden inspectierapporten en de voorgestelde verbeteringen in al die fabrieken, op de website van Het Akkoord worden ingezien; dat was uitzonderlijk. Voor 2013 lieten honderden textielarbeiders hun leven doordat ze bezweken aan fabrieksbranden of een van de vele andere werkgerelateerde verwondingen. Nadat Het Akkoord aan het werk ging in Bangladesh is het dodental nul!
Dit is het belangrijkste onderwerp waarop we ons in de afgelopen jaren hebben gericht. Als er industrie is, zullen er rampen voorkomen, maar het is niet nodig dat arbeiders omkomen door gebrek aan veiligheid. Het werk van Het Akkoord heeft ons geleerd dat er altijd een ramp kan gebeuren of een ernstig ongeluk, maar arbeiders zullen nog altijd veilig zijn als de juiste maatregelen worden genomen!
GV: Waarom heeft de industrie een langere termijn van Het Akkoord nodig?
(KA): De overheid heeft nog NIET de middelen en deskundigheid in huis om de veranderingen die Het Akkoord heeft teweeggebracht, door te zetten. De regering en fabrikanten zeggen dat RCC (Remediation Co-Ordination Cell) klaar is om het werk van Het Akkoord over te nemen, maar dat klopt niet. De RCC is nog niet klaar om alle werkzaamheden en verantwoordelijkheden van Het Akkoord over te nemen om de fabrieken veiliger te maken. Het is echt noodzakelijk dat de verlenging van Het Akkoord wordt doorgezet tot 2021, en als het nodig is ook na die tijd.
GV: Wie is tegen de aanwezigheid van Het Akkoord in Bangladesh?
(KA): De overheid en de Fabrikanten Associatie (Manufacturer Associations [12]) zijn vanaf het begin tegen Het Akkoord. Een van de redenen kan zijn dat zij niet betrokken zijn bij de voornaamste besluitvormingsprocessen van Het Akkoord als het gaat om fabrieksinspecties, ze maken geen deel uit van het bestuur. Er gaan ook geruchten dat Het Akkoord door machtige buitenlandse naties is opgelegd aan de fabrikanten of dat Het Akkoord onderdeel is van een koloniaal stelsel.
GV: Wat gebeurt er met de honderden of duizenden textielarbeiders en de bedrijfstak als Het Akkoord uit Bangladesh vertrekt?
(KA): Dan zullen de fabrieken terugkeren naar de situatie zoals die was in Rana Plaza. De problemen in de confectie-industrie in Bangladesh zijn niet nieuw. Als de overheid en de fabrikanten echt meer om hun arbeiders zouden geven dan om hun winst, dan zouden zij al die vreselijke brandongevallen en instortende gebouwen niet hebben hoeven meemaken. Als arbeiders er echt toe zouden doen, dan zouden we in de afgelopen drie decennia niet al die arbeiders hebben zien sterven. Kortom, als Het Akkoord het land voortijdig verlaat betekent dat dat er opnieuw een onveilige industrie ontstaat