Ontheemde Somalische vrouwen in Madina Camp. Foto Faaris Adam.
In oktober 2017 werd de 16-jarige Faiza Mohammed Abdi in haar onderbuik geschoten, omdat ze het seksueel geweld door haar belager in de Somalische havenstad Bosaso wilde stoppen. Abdi werd zwaargewond achtergelaten door Abdikadir Warsame, een soldaat van de veiligheidstroepen uit het Somalische semi-autonome district Puntland. Faiza verbleef lange tijd in een Turks ziekenhuis waar ze werd behandeld. Radio Dalsan deed verslag:
In Bosaso werd Faiza aangevallen door marinesoldaat Abdikadir Warsame die haar wilde verkrachten, maar ze verdedigde zich uit alle macht om haar belager van het lijf te houden. Toen hij zich realiseerde dat hij z'n zin niet kreeg, schoot hij haar in de onderbuik, waardoor ze zwaargewond raakte. Na enige tijd werd ze naar Mogadishu vervoerd om verder te worden behandeld, maar de doktoren vertelden dat ze haar helaas niet konden helpen, omdat ze een specialistische behandeling moest ondergaan waarvoor ze niet de expertise in huis hadden.
Helaas is Faiza niet het enige slachtoffer van seksueel geweld. Hoewel recent sommige semi-autonome districten in Somalië geprobeerd hebben om wetten tegen seksueel geweld door te voeren, draagt een cultuur van straffeloosheid ertoe bij dat veel geweldplegers hun praktijken ongehinderd kunnen voortzetten.
Verkrachtingen in kampen voor binnenlands ontheemden
Twee decennia burgeroorlog en hongersnood in Somalië hebben veel mensen gedwongen hun huizen te ontvluchten en te leven in kampen voor binnenlands ontheemden. Vrouwen en meisjes in de kampen buiten de grote steden zijn het meest kwetsbaar voor seksuele mishandeling. Ze krijgen totaal geen bescherming en de meeste verkrachtingen vinden ‘s nachts plaats of wanneer ze brandhout verzamelen in afgelegen gebieden. Door de afbraak van het strafrechtsysteem kunnen de slachtoffers vaak niet legaal op de noodzakelijke rechtsbijstand rekenen, zodat ze niet hun recht kunnen halen.
Fiican, een alleenstaande moeder van 45 jaar, die in het Buulo Ba'alay kamp voor binnenlands ontheemden verbleef, werd voor de ogen van haar kinderen verkracht. Tijdens een interview met Global Voices vertelde ze haar verhaal:
Het was middernacht toen een gewapende man in een Puntland politie-uniform mijn huis binnendrong, mij met geweld naar buiten sleepte en verkrachtte. Ik werd niet alleen verkracht, maar ook gefolterd. Hij liet mij achter met hevige verwondingen over mijn hele lichaam, die nog steeds veel pijn veroorzaken.
De nacht waarop Fiican werd verkracht, bezocht de Puntland-politie het Bula Bacley kamp voor binnenlands ontheemden in de centraal gelegen stad Galkayo. De mannen drongen de tenten binnen en Fiican en nog een moeder werden met geweld meegenomen. Vervolgens werden beide vrouwen verkracht, die maar moesten afwachten of ze nog een eerlijk proces voor het aangedane leed zouden krijgen. De overvallers werden weliswaar gearresteerd, maar ze zijn nooit berecht en voor hun misdaden veroordeeld.
De mensenrechtenorganisatie Puntland Human Right Defenders heeft in het Somalische semi-autonome district Puntland in 2017 80 verkrachtingen gerapporteerd. Het werkelijke aantal verkrachtingen is vele malen groter, omdat de slachtoffers er niet over durven te praten, want ze zijn bang om te worden worden gestigmatiseerd. Ze hebben duidelijk geen vertrouwen in het strafrechtsysteem en de gebrekkige toegang tot de gezondheidszorg.
Behalve het falende strafrechtsysteem worden slachtoffers van seksuele mishandeling geconfronteerd met de gebrekkige toegang tot de gezondheidszorg. Ook is er een tekort aan moderne medische apparatuur en hulpmiddelen, zodat adequate zorg niet kan worden gegarandeerd. Bovendien beschikt het gezondheidszorgstelsel niet over voldoende gekwalificeerd personeel dat kan omgaan met verkrachtingszaken.
Door regionale gebruiken staat de lokale cultuur vaak een normale rechtsgang in de weg en is het de gewoonte dat een slachtoffer met haar verkrachter moet trouwen of hij brengt bijvoorbeeld kamelen of vee in als ‘schadeloosstelling’ voor zijn vergrijp:
In grote delen van Somalië is verkrachting wijdverbreid en blijft vaak onbestraft, waarbij meespeelt dat decennialange conflicten een cultuur van geweld hebben gecreëerd en slecht functionerende instituten een normale rechtsgang tegenwerken. Volgens traditie worden slachtoffers van seksueel geweld gedwongen een ‘schadeloosstelling’ te accepteren – vaak in de vorm van kamelen of vee – en met hun verkrachter te trouwen; het is een eeuwenlange praktijk, bedoeld om een oorlog tussen rivaliserende stammen te beëindigen.
Kleine stapjes op de goede weg, maar is het genoeg?
Op 9 september 2017 kwam het semi-autonome district Puntland met het opzienbarende nieuws over de opening van het eerste forensisch laboratorium in de stad Garowe, voor het ophelderen en afhandelen van seksuele delicten.
In september 2016 kwam het district Portland ook als eerste met een wetsvoorstel tegen seksueel geweld. Het Parlement stemde met ruime meerderheid van stemmen (42 van de 45) voor de wet, die daarna officieel werd bekrachtigd
Op 6 januari 2018 volgde het Parlement van de zelf uitgeroepen staat Somaliland het voorbeeld van Puntland met een wetsvoorstel tegen seksueel geweld. Toch is er nog een lange weg te gaan voordat de wet door de Guurti - de Senaat – wordt aangenomen.
Hoewel verkrachtingszaken de laatste jaren bij de Somalische overheid en de internationale gemeenschap aandacht hebben gekregen, gaat het seksueel geweld tegen vrouwen en kinderen toch onverminderd door en blijft het aantal geweldplegingen groeien.
