Percussionist in de straten van Detroit, Michigan, Verenigde Staten van Amerika. (Foto gemaakt door de schrijver, geplaatst met toestemming).
Het is soms moeilijk om te praten over wat het betekent om te migreren, maar misschien kan men door tijd en afstand het proces van migratie beter begrijpen en gaan zien als een geheel dat bestaat uit oneindig veel onderdelen. Ieder migratieverhaal is uniek, maar deze verhalen zijn vaak ook met elkaar verbonden waardoor ze opvallen en hetzelfde blijken te zijn als andere levensverhalen. Kan dit mensen helpen die zich nu in het proces bevinden om hun thuis te verlaten, of die al zijn vertrokken? Voor hen bestaan geen woorden die krachtig genoeg zijn om hen steun te bieden of advies te geven. Niemand is ooit helemaal klaar voor vertrek.
In het Venezuela dat ik achterliet was ik onderdeel van een leven dat ik deelde met een hele groep mensen die nergens een verklaring voor nodig had. Alles was makkelijk te begrijpen: de gebaren, de gewoonten, de gevaren, het verleden en de vooruitzichten van een toekomst – zelfs toen die toekomst werd vertroebeld door mistige politieke instabiliteit. Doordat persoonlijke- en groepsidentiteit impliciet waren in al onze dagelijkse activiteiten, bestonden vragen als wie ben ik of wie zijn zij voor mij niet. In die tijd had het aantal emigraties uit Venezuela nog niet het schokkende aantal van tegenwoordig bereikt [1], en vertrekken had nog een romantische tintje: vertrekken hield automatisch in dat je het in dat nieuwe land goed zou doen.
Het Venezuela zoals dat in 1999 in ballingschap vorm begon te krijgen, werd absoluut niet begrepen door hen die Venezuela achter zich lieten. Klachten van de emigranten over hun nieuwe leefsituatie werden door hun landgenoten niet geaccepteerd. Landgenoten die tegelijkertijd gingen lijden onder wat tegenwoordig wordt erkend als de ergste politieke, economische en humanitaire crisis in de moderne geschiedenis van Venezuela. Emigranten hadden niets meer in de melk te brokkelen: hun politieke mening over hun thuisland deed er weinig toe door de afstand en omdat de problemen in hun nieuwe leven niet als zodanig werden erkend. Het beeld dat men vanuit het thuisland had, was dat een nieuw land een leven bood zonder echte problemen, tenminste als dat werd vergeleken met de problemen die men in Venezuela ondervond. Tegelijkertijd vond men in het land dat de emigranten ontving de kritiek van de nieuwkomers niet steekhoudend en accepteerde men hen veel minder als echte politieke spelers.
De anderen, buitenlandse realiteit en ondoordringbare werelden
Ik wist nog niets van alles waarop ik nu terugkijk, toen ik voor het eerst in de Verenigde Staten aankwam in de zomer van 2011. In die tijd kende ik slechts een paar begroetingen in het Engels en de nodige excuses omdat ik de taal niet sprak. (De mogelijkheid om vrienden in Venezuela te bellen om mijn hart te luchten was geen optie). Om te kunnen communiceren had ik de hulp van mijn man nodig; bij het schrijven en lezen, en bij het vertalen van alles wat ik tegen andere mensen zei en wat zij tegen mij zeiden.
Deze foto is genomen tijdens het Detroit Jazz Festival. Achter deze jonge vrouw, die rechtstreeks de camera inkijkt zonder een spoortje verlegenheid, staat een religieuze demonstrant die spreekt over vergeving en berouw. Dit staat in sterk contrast tot de jonge vrouw die voor mijn camera stil bleef staan en poseerde zonder dat ik het haar hoefde te vragen. (Foto gemaakt door de schrijver, geplaatst met toestemming).
Kortom, met mijn 26 jaar was ik een ongeletterde vrouw geworden die voor communicatie volledig afhankelijk was van haar man. De angst maakte dat ik mezelf thuis opsloot wat gepaard ging met eindeloze uren van totale isolatie. Als iemand zijn of haar vaderland verlaat, kan het meest onbeduidende voorval dat zich in de buitenwereld voordoet een enorm ontmoedigende kracht hebben die iemand in de diepst mogelijke onzekerheid kan storten.
Je verstoppen is daarom een van de wegen die je kunt bewandelen en dat was precies het pad dat ik geruime tijd koos.
In die tijd van opsluiting werden de ramen van mijn huis mijn favoriete camera. Deze grote openingen in de muren gaven me de gelegenheid om dicht bij de sociale dynamiek te komen die ik als ondoordringbaar beschouwde. Voor een deel komt de aantrekkingskracht van het observeren van anderen door de vragen die een buitenlandse realiteit oproept. Eveneens kan de aard van de antwoorden op deze vragen nog meer onbeantwoorde vragen oproepen.
Door te observeren, mezelf dingen af te vragen en te reageren, ontdekte ik dat de mensen die ik observeerde allemaal heel verschillend waren. Terwijl deze wereld, die zo vol verscheidenheid was, floreerde en zich ontwikkelde, verzwakte mijn persoonlijke identiteit. Ik werd niet langer als uniek individu gezien, iemand uit de stad Barquisimeto, maar als iemand uit Venezuela. Ik viel zelfs in een categorie die voor mij even nieuw als onbegrijpelijk was: ik was een latina, het etiket waarmee iemand werd aangeduid die net zo goed uit Tierra del Fuego kon komen als uit de stad Juárez in Mexico.
Toch heb ik van dit alles iets positiefs overgehouden: ik realiseerde me dat bijna zonder uitzondering, de Venezolanen zowel hier als in het thuisland, maar ook de Amerikanen in het hele land, de verhalen of beelden die afkomstig waren van een foto of een fotograaf niet afkeurden. Dit werd me duidelijk toen ik besloot niet meer alleen door mijn raam te blijven kijken en ik voor het eerst op pad ging met mijn camera als gezelschap.
Nu gaat de camera altijd met me mee.
Fragmenten van de wereld
Er is iets tegenstrijdigs in de simpele handeling van een foto maken. Het beeld dat wordt gevangen is een kleine trofee van een slimme kruimeldief die eigenaar wordt van een bevroren fragment van de wereld. De ruimte op straat verstilt en alle gebaren worden belangrijk zodat ik zie waarvoor ik me zou willen verstoppen, maar in plaats daarvan verzamel ik de beelden om ze in de stilte van de nacht te begrijpen als ik de foto’s van die dag beoordeel.
Ik, die mezelf een aantal jaren had opgesloten, vond opeens de moed om naar buiten te gaan en mensen met mijn camera tegemoet te treden. Toen ik in staat was wat te lezen, werden de eerste korte teksten opgenomen bij de beelden van mensen op straat. ze dienden om de beelden te versterken.
Ann Arbor, Michigan. (Foto genomen door de schrijver, geplaatst met toestemming).
Zelfs toen mijn mogelijkheden om te communiceren nog erg beperkt waren, kwamen mensen naar me toe om te vragen of ik hen wilde fotograferen. Dat ik de controle had in een situatie, waarin iemand uit deze onverschillige wereld, iemand die op een andere tijd mijn raam voorbij zou zijn gelopen zonder me te zien, me rechtstreeks aankeek, was een nieuwe manier om mijn immigrant zijn te ervaren. Het is ook een kleine overwinning op de onzekerheden waarmee alle immigranten moeten leven.
Als Venezolaanse heb ik, mede door mijn camera, voor mezelf een beeld gecreëerd van de Verenigde Staten – en ook van mijn eigen overleving. Door het delen van mijn beelden was ik in staat weer te communiceren, meer door gebruik van beeldtaal dan door mijn stem.
Door gebruik te maken van een camera leerde ik mijn nieuwe wereld kennen. Ik leerde spreken, alleen geen Engels of Spaans, maar Fotografie. En het belangrijkste; ik leerde hoe mensen me weer in de ogen konden kijken. Fotografie was de brug waardoor ik ontdekte dat ik die ‘ander’ ben in dit land, maar ook dat verschil goed is; er is niets wat niet kan worden gefotografeerd, niets wat het vertellen van een nieuw verhaal in de weg staat.
Meer foto's van Natali op Instagram [2].