Hoe zit het met de menselijke kant van de brexit, de ‘echtscheiding’ van het VK en de EU? Er blijven niet alleen heel wat twistpunten, maar er is ook de noodzaak de boel te regelen om verder leed te besparen voor miljoenen mensen die gevangen zitten in bureaucratische onzekerheid of die geconfronteerd worden met willekeurige en onrechtvaardige regelgeving.

Volgens de krant The Sun [en – alle links] leven er momenteel ongeveer 3,6 miljoen EU-onderdanen in het VK, waaronder bijna 600.000 kinderen. Van die groep zijn het voornamelijk de Oost-Europeanen die door de ‘Leavers’ (voorstanders van de uittreding) bestempeld worden als “ongewenste” immigranten. Ze worden vaak getagd als “uitkeringsprofiteurs die onze jobs stelen”. Dit gevoelen is niet nieuw, ze voelden zich al tweederangsburgers vanwege de arbeidsbeperkingen opgelegd aan migranten uit Centraal- en Oost-Europa toen hun thuislanden toetraden tot de EU. En het is precies die beslissing van het VK om zijn arbeidsmarkt open te stellen voor deze landen die ertoe leidde dat de kiezers zich zo tegen migratie uit de EU keerden.

Fotograaf Deividas Buivydas publiceerde een aantal fascinerende foto's uit Boston, Lincolnshire, waar de wrevel tegenover Oost-Europeanen overduidelijk is en waar de ongerustheid over wat er na de brexit zal komen, toeneemt. Deze stad telde de hoogste score vertrekstemmers, 75,6 percent, en werd “de hoofdstad van de brexit” genoemd. Hier wonen overigens ook de meeste Oost-Europeanen van het land.

Het levensverhaal van Alexandra Bulat, een jonge wetenschapster uit Roemenië met een carrière aan de belangrijkste academische instituten van het VK, biedt een treffend voorbeeld van de beroemde uitspraak van premier May in januari 2017:

Ik ben een Roemeense PhD-studente, docent-assistente en onderzoekster. Een van @theresa_may‘s geprezen “slimsten en besten” van wie de “bijdragen welkom zijn”.

In deze #TuesdayThoughts wil ik mijn verhaal vertellen. Voor ik dit punt in mijn leven bereikte, was ik in veel opzichten een “ongewenste migrant” ⬇️

— Alexandra B (@alexandrabulat) 6 maart, 2018

Ik ben een Roemeense PhD-studente, docent-assistente en onderzoekster. Een van @theresa_may‘s geprezen “slimsten en besten” van wie de “bijdragen welkom zijn”.

In deze #TuesdayThoughts wil ik mijn verhaal vertellen. Voor ik dit punt in mijn leven bereikte, was ik in veel opzichten een “ongewenste migrant”

Mevr. Bulat vertelt haar verhaal in een reeks vaak geretweete tweets, die hieronder zijn samengevat.

Mijn eerste kennismaking met het VK was in 1997. Mijn vader had een tijdelijk contract van de  #NHS (Nationale Gezondheidsdienst) omdat er een tekort aan ervaren werknemers was. Ik ging gedurende 7 maanden naar de kinderopvang van het hospitaal maar mijn familie besliste dan naar Roemenië terug te keren. Mijn moeder was werkloos en mijn vader had slechts beperkt recht op arbeid.

Intussen scheidden mijn ouders. Ik  ging naar een vrije school en in mijn laatste middelbare schooljaren heb ik veel gespijbeld. Ik groeide op met “arbeiderskinderen” en deed soms gevaarlijke dingen. Maar ik behaalde wel de hoogste score in het Roemeense eindexamen, hetgeen veel deuren opende.

Toen ik 18 werd keerde ik terug naar het VK om er te studeren. Ik slaagde voor een IELTS examen (International English Language Testing System) maar dat was lang niet voldoende om nog maar de helft te begrijpen van wat mijn Britse collega's zeiden. Had men me toen moeten terugsturen omdat ik in die eerste maanden niet behoorlijk in het Engels kon converseren?

Drie jaar later studeerde ik af met een hoogste graad sociologie aan de universiteit van Sussex. Het was een leuke tijd maar ook wel moeilijk. Mijn moeder kwam over op zoek naar werk toen ik in mijn tweede jaar zat en op een gegeven moment deelden we een kleine studio. Ik had verschillende deeltijdse jobs. Ik ontmoette mijn Britse partner.

In 2015 kreeg ik zowel van de universiteit van Cambridge als van Oxford de aanbieding om aan mijn mastergraad te beginnen. Gedurende de zomer werkte ik om geld uit te sparen als assistente in Londen. We hadden immers geen spaargeld en al helemaal niet genoeg om de 10.000 pond inschrijvingsgeld te betalen. Had ik dan mijn droom moeten opgeven?

Ik leende voor mijn studiegeld bij de bank  en aanvaardde het aanbod voor mijn MPhil (Master of Philosophy) van Cambridge. Er was nauwelijks genoeg geld voor de eerste termijn van mijn verblijf en ik had geen idee van wat ik daarna zou doen. Mijn moeder was intussen ontslagen en het zag er niet zo goed uit.

Een van mijn collega's was ontsteld toen ze hoorde van mijn universiteitservaring. “Je kreeg dus geen voorbereidende lessen voor de Oxbridge interviews???” Nee dus. Misschien was het daarom dat ik zakte voor mijn Oxford interview, hoewel ik geslaagd was voor de schriftelijke proef. O, en natuurlijk mijn gebrekkige Engels.

Ik las in mijn MPhil-handleiding dat we best geen betaalde baan zouden hebben. Ik heb de hele tijd betaald werk gehad en maakte m'n studie af met een totaal van 72%. Mijn moeder vond opnieuw werk en tegen de diploma-uitreiking was alles weer normaal, na een jaar waarin ik de weg naar Sainsbury's Basic [een goedkopere supermarktketen]  goed leerde kennen.

Hadden mijn moeder en ik in die tijd uitgewezen moeten worden wegens onvoldoende middelen? “Als je geen nettobijdrage levert moet je naar huis worden teruggestuurd”, beweren sommigen. Het leven is meer dan alleen maar de aan te vinken vakjes van de immigratiecategorieën.

Alexandra Bulat. Courtesy photo used with her permission.

In 2016, na een zomer waarin ik met een tijdelijk contract werkte, kon ik beginnen aan mijn volledig gefinancierd doctoraat aan de University College London School of Slavonic & East European Studies . Dit was het beste wat me kon overkomen. Ik vond het spijtig om de universiteit van Cambridge achter te laten maar ik zou nooit hebben kunnen doctoreren zonder financiering. Een studietoelage krijgen in sociale wetenschappen is niet vanzelfsprekend.

In 2017 kreeg mijn moeder op haar werk weer te maken met herstructureringen. Na een paar maanden werk zoeken besloot ze naar Duitsland te vertrekken, ook al omdat ze ongerust was over haar #CitizensRights na de brexit. Die burgerrechten zijn nog niet gegarandeerd. Momenteel werkt ze in Duitsland, het VK is een geschoolde professional kwijt.

In 2018 loopt alles gesmeerd. Ik spreek vloeiend Engels, heb een lieve Britse partner en ben ongeveer halfweg met mijn doctoraat. Maar, zoals alle @The3Million en @BritishInEurope ben ik nog steeds @InLimboBrexit . Onze al beperkte #CitizensRights zijn niet gewaarborgd als er geen akkoord is.

Volgens veel mensen die onbeschoft reageren op #CitizensRights-posts zoals te zien in de verhalen verteld in artikels op @cliodiaspora, mogen we alleen blijven als we in staat zijn genoeg belastingingen op te hoesten. Het is belangrijk om te beseffen hoe complex de migratieverhalen kunnen zijn. Als het van die mensen afhing, had mijn moeder uitgewezen moeten worden telkens wanneer ze haar baan verloor en zou ik nooit zijn binnen geraakt met mijn gebrekkige Engels of “onvoldoende middelen”. Heel die tijd hebben we geen aanspraak gemaakt op welke bijstand dan ook, zelfs niet op een toelage voor werkzoekenden.

Tegen iedereen die zegt dat ik moet ophouden kritiek te spuien over de stand van zaken omdat “ik het wel zal redden, want ik ben een PhD-studente en een gekwalificeerde migrant”, zeg ik: nee. Ik zal de poort niet achter me sluiten alleen maar omdat ik erin slaagde een “aantrekkelijke migrant” te worden. #CitizensRights waren beloofd voor iedereen.

Op 1 juni 2016, een paar weken voor het brexitreferendum [nl], legden Michael Gove, Boris Johnson, Priti Patel, en Gisela Stuart een verklaring af:

Ten tweede, er zal niets veranderen voor EU-burgers die al wettelijk verblijven in het VK. Deze EU-burgers zullen automatisch de onbeperkte toestemming tot verblijf in het VK krijgen en ze zullen niet minder gunstig behandeld worden dan nu.

In oktober van hetzelfde jaar probeerde David Davis, de brexit-minister, de bekommernissen van mensen zoals Mevr. Bulats moeder te bagatelliseren door te stellen dat “Vijf op de zes migranten die hier verblijven al zo'n onbeperkte toestemming tot verblijf hebben of zullen hebben tegen de tijd waarop we de EU verlaten.” Maar  FullFact voegde hieraan toe:

Dit is nog niet gestaafd met bewijsmateriaal en het zal afhangen van de overeenkomsten die we maken wanneer we de EU verlaten. Wat er ook gebeurt, EU-onderdanen zullen niet en masse worden uitgewezen.

Fullfact constateerde ook nog andere onzekerheden die afhangen van de uitslag van de VK-EU onderhandelingen die nog in de maak zijn, en geacht worden afgerond te zijn tegen maart 2019. Zo is het bv. niet zeker dat het recht op permanent verblijf volgens EU-wetgeving de brexit overleeft, en zelfs als dat zo is, dan nog is er onzekerheid over de criteria ervoor zoals “of ze werk hebben, naar werk zoeken , zelfstandige zijn, studeren of in eigen onderhoud kunnen voorzien…”

Automatische toekenning van alle bestaande rechten zoals beloofd door het Uitstapkamp is nog steeds onzeker voor zowel EU-migranten als Britten in het Europa van de 27. Veel domeinen blijven onduidelijk en zitten in onderhandelingsfase, zoals bepaalde rechten op familiehereniging en politieke rechten (EU-migranten kunnen enkel stemmen in plaatselijke verkiezingen) …

Een recent protest van de groep Hooggeschoolde Migranten, die zegt meer dan 600 dokters, ingenieurs, IT-deskundigen, leraren en hun families in Engeland te vertegenwoordigen, probeerde meer aandacht te vestigen op de ‘discriminerende’ voorschriften van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Het ‘strenge migratiebeleid‘ treft zowel immigranten van ‘overzee’ als van de EU-lidstaten. De jongste data tonen een grote daling van EU-onderdanen die werk zoeken in het VK als gevolg van de brexitonzekerheid.

Mevr. Bulat eindigt haar verhaal met de volgende tweet:

We need a solution to protect all #CitizensRights, just as promised by Vote Leave. No more “bad migrant”-“good migrant” division games. People's lives do not fit in a tickbox. Politicians should listen to more real migrant stories to understand. #peopleb4politics

— Alexandra B (@alexandrabulat) 6 maart, 2018

We hebben een oplossing nodig om alle #CitizensRights te beschermen, precies zoals ‘Vote Leave’ beloofde. Gedaan met de goede migrant-slechte migrantspelletjes. Een mensenleven is geen afvinklijst. Politici zouden beter moeten luisteren naar echte migrantenverhalen. #peopleb4politics