- Global Voices in het Nederlands - https://nl.globalvoices.org -

Een introductie #MeToo in Japan

Categorieën: Oost-Azië, Japan, Burgermedia, Digitaal activisme, Mensenrechten, Vrouwen & sekse, Wetgeving
[1]

Foto “Meili”, van Twitter. Gebruikt met toestemming.

In december 2017 bereikte de #MeToo-beweging eindelijk Japan [2] [en – alle links tenzij anders aangegeven] nadat drie vrouwen besloten om zich uit te spreken tegen hun verkrachters. De ervaringen van deze drie vrouwen geven inzicht in de moeilijkheden waarmee Japanse vrouwen worden geconfronteerd als ze zich uitspreken over hun ervaringen met seksuele intimidatie of geweld.

Terwijl algemeen wordt aangenomen dat de #MeToo [3][nl] beweging begon in oktober 2017, toen meerdere vrouwen een getuigenis aflegden over hun ervaringen met het seksuele wangedrag van Hollywood filmproducent Harvey Weinstein, begon de beweging in Japan in mei 2017, toen de hashtag #FightTogetherWithShiori [4] trending topic werd op het Japanse Twitter. De hashtag werd gecreëerd om een Japanse vrouw te steunen die in die tijd bekend was als ‘Shiori’ en die op televisie een verklaring aflegde dat ze in 2015 was verkracht door een bekende journalist [5].

In oktober 2017 besloot Shiori Ito, dankzij steun in heel Japan en wereldwijd [6], haar volledige naam bekend te maken en een boek te publiceren met de titel Black Box.

Ik steun Ms. Shiori Ito. Tijdens het lezen, kwamen er veel herinneringen naar boven die ik hier niet kon opschrijven. Dank je wel.

Shiori Ito, beter bekend als ‘Shiori’, verschijnt regelmatig in talloze interviews waarin ze gerechtigheid zoekt en aandacht vraagt voor het probleem van seksueel misbruik in Japan [10].

Nadat Shiori voor het eerst in de publieke belangstelling had gestaan – en omdat de #MeToo-beweging [11] in de Verenigde Staten en andere landen in een stroomversnelling terecht was gekomen – lieten ook andere vrouwen hun stem horen op sociale media.

In december 2017 bracht een blogger die bekend is onder de naam Hachu, de #MeToo-hashtag naar Japan [2] toen haar verhaal door Buzzfeed Japan [12] werd gepubliceerd. Hachu, een populaire schrijfster en blogger, onthulde dat ze seksueel was misbruikt door een van haar managers [13], een bekend artistiek directeur in de Japanse reclamewereld, toen ze voor de reclamegigant Dentsu werkte.

Hachu's tweet over het Buzzfeed-verhaal werd 17.000 keer gedeeld op Twitter:

Een artikel over mijn eigen verhaal over seksuele intimidatie en pesten op de werkvloer door Kishi Yuki, voorheen van Dentsu, is nu gepubliceerd. Tijdens de interviews van de afgelopen maanden worstelde ik met de vraag of ik naam van de dader openbaar zou maken, maar de #MeToo-beweging heeft me het laatste zetje gegeven. Ik ben dankbaar voor alle betrokkenen die het risico hebben willen nemen om te getuigen.

Hachu's verhaal, dat halverwege de maand december 2017 voor het eerst werd gepubliceerd, was voor anderen aanleiding om ook hun verhalen te delen. Eind januari 2018 veroorzaakt een derde #MeToo-verhaal gesprekken op sociale media in Japan. Het internetmagazine wezzy [17] kwam met het verhaal van actrice Shimizu Meili (‘Meili’ op sociale media en in interviews) die op Twitter onthulde dat ze was verkracht door haar stage producer Takeuchi Tadayoshi.

Tadayoshi en Meili werken beide in het 2,5D anime-theatergenre [18] waar dramatiseringen van manga's [19] [Japanse stripverhalen] op muziek worden gezet. Het 2,5D-theater kent een grote schare fans en daarom zocht Meili eerst de openbaarheid door te tweeten over haar verkrachting zonder de naam van de dader te noemen. Meili gaf haar Tweets de titel “The Reason I Cried at the February Performance” [20] [Waarom ik huilde tijdens de performance in februari].

Dit is de reden waarom ik huilde tijdens de performance in februari. Omdat ik was verkracht, kon ik alleen nog maar aan mijn lichaam denken als iets vies, en ik haatte het. Ik heb er bijna een jaar over gedacht om te stoppen met mijn toneelcarrière en ben zelfs een tijdje gestopt met acteren.

Nadat in december haar Twitter-berichten overal op internet werden verspreid, werden ze opgepikt door het internetmagazine wezzy [22]. Later die maand, toen het #MeToo-verhaal van Hachu door Buzzfeed werd gepubliceerd, voelde Meili zich geroepen om haar aanrander met naam en toenaam te noemen. Wat er de maand erna gebeurde, geeft een beeld van de strijd die slachtoffers van seksueel geweld in Japan moeten voeren.

In Japan is het moeilijk om verkrachting te bewijzen

Was het voor Hachu al moeilijk om te bewijzen dat haar manager bij Dantsu haar had verkracht, voor Shiori en Meili was het nog moeilijker om te proberen te bewijzen dat ze seksueel waren misbruikt. Shiori's zaak werd afgewezen nadat deze door de openbaar aanklager was onderzocht. En de zaak van Meili werd door de politie niet eens voorgedragen aan de openbaar aanklager.

Dat het voor Shiori en Meili moeilijk was om de openbaar aanklager ervan te overtuigen dat er sprake was geweest van seksueel misbruik, is het gevolg van de bestaande Japanse wet. Volgens de Japanse wet op seksuele misdaden die in juni 2017 werd herzien [23], moeten slachtoffers nog steeds aantonen dat de verkrachting daadwerkelijk heeft plaatsgevonden, door een bewijs te leveren van wat in de wet “seksueel misbruik of intimidatie” wordt genoemd.

In een interview met Global Voices (GV) vertelde Meili dat de politie de zaak onmiddellijk afwees, zonder zelfs de vermoedelijke dader te ondervragen, omdat ze niet kon bewijzen dat de verkrachting, feitelijk, had plaatsgevonden.

Meili zegt dat er verschillende redenen waren waarom ze niet kon bewijzen wat er was gebeurd. Haar ervaringen lijken op de beproevingen die Shiori moest doorstaan bij de politie [24] toen ze haar zaak tegen haar vermoedelijke aanrander aanhangig maakte.

In Black Box [25], het in oktober 2017 verschenen boek dat ze over haar aanranding schreef, vertelt Shiori dat de politie haar dwong om haar verkrachting na te spelen met iets wat leek op een crashtestdummy, terwijl mannelijke politieagenten toekeken en foto's maakten.

Evenals Shiori, zei Meili dat ze een bewijs van haar aanranding kon geven – op beeldmateriaal van de veiligheidscamera in het hotel is te zien hoe de vermoedelijke aanrander haar voor de aanranding meeneemt naar een hotelkamer. Maar de politie zei tegen haar dat het naar een hotelkamer meenemen met zijn armen om haar schouders geen seksueel misdrijf is en de aanklacht daarom niet gegrond was:

De veiligheidscamera van het hotel laat een duidelijk beeld van hem zien terwijl hij mij naar het hotel brengt. Maar de politieagent zei dat hij geen klacht vanwege proactieve verkrachting tegen hem kon indienen alleen vanwege het feit dat hij zijn armen om me heen heeft als we de hotelkamer binnengaan, en dat ze niet konden bewijzen dat het ooit heeft plaatsgevonden. De basis voor een aanklacht vanwege proactieve verkrachting is heel ‘strikt’ zeiden ze. Op dat moment kon ik alleen maar huilen.

Voor de rechercheurs waren Meili's videobeelden onvoldoende bewijs en zonder enig ander gegrond bewijsmateriaal werd Meili's aanklacht verworpen. Er vond geen onderzoek plaats en er werden geen arrestaties verricht.

‘Ik wilde ieder spoor wegwassen van wat er die dag was gebeurd.’

Een van de redenen waarom de verkrachtingen van Shiori of Meili niet konden worden bewezen is omdat er geen fysiek bewijsmateriaal [17] kon worden verkregen.

Volgens internetmagazine wezzy, die een verslag deed van Meili's zaak:

被害後24時間以内に(できれば)被害に遭ったままの服装、トイレやお風呂にも入っていない状態での使用が推奨されている。

Het wordt [algemeen] aanbevolen dat de [SOA-test] binnen 24 uur [bij voorkeur] na de verkrachting moet worden gebruikt, zonder zich te hebben omgekleed en zonder een douche of bad te hebben genomen.

Zowel Meili als Shiori zeggen dat dit praktisch onmogelijk is, omdat het eerste wat ze wilden doen is zichzelf wassen. Zoals Shiori in haar boek Black Box schreef:

都内に借りていた部屋へ戻ると、真っ先に服を脱いで、山口氏に借りたTシャツはゴミ箱に叩き込んだ。残りは洗濯機に入れて回した。この日起こったすべての痕跡を、洗い流してしまいたかった。シャワーを浴びたが、あざや出血している部分もあり、胸はシャワーをあてることもできないほど痛んだ。自分の体を見るのも嫌だった。(Black Box [25], pp. 55-56)

Toen ik in mijn huurflat in Tokyo was teruggekeerd, trok ik onmiddellijk mijn kleren uit, gooide het T-shirt dat Yamaguchi me had geleend in de wasmand en de rest van mijn kleren in de wasmachine. Ik wilde elk spoor van wat er die dag was gebeurd wegwassen. Ik nam een douche, maar had kneuzingen en sommige bloedden zelfs. Het deed zo'n pijn dat ik zelfs geen water op mijn borst verdroeg. Ik wilde zelfs niet naar mijn eigen lichaam kijken. (Black Box [25], pag. 55-56)

In een interview met GV zegt Meili dat ze ook niet onmiddellijk naar een dokter ging binnen 24 uur na haar verkrachting. In plaats daarvan ging Meili, nadat ze aangifte had gedaan bij het politiebureau, negen dagen na de verkrachting naar een kraamkliniek. Ze zegt dat ze naar de kraamkliniek wilde gaan om zelf het bewijsmateriaal te verzamelen waarvan ze dacht dat het nodig kon zijn voor een onderzoek.

Als we vragen hoe de politie haar heeft behandeld, zegt Meili:

 

[…] 証拠が不十分という理由で被害届も受理されず、アフターケアの体制もなく、今後は弁護士に相談してみて下さいという一言を言われただけで終わりました。

Ze wezen mijn aanklacht af op basis van onvoldoende bewijslast, boden geen nazorg en vertelden alleen dat ik een advocaat moest raadplegen. Dat was alles.

Meili zei ook:

支援センターは何処にあるのか知らなかった事もあり、行ったことはありません。正直調べる気力も無かったです。

Ik wist niet waar het hulpcentrum voor seksueel geweld was, en ben dus nooit gegaan. Eerlijk gezegd had ik niet de energie om het op te zoeken.

Shiori daarentegen schrijft in haar boek Black Box dat ze probeerde hulp te krijgen van wat zij geloofde dat het enige hulpcentrum voor slachtoffers van seksueel geweld was, maar omdat er voordat er informatie werd verstrekt een kort vraaggesprek moest plaatsvinden, zag ze af van een bezoek.

電話をすると、「面接に来てもらえますか?」と言われた。どこの病院に行って何の検査をすればいいのか教えてほしいと言ったが、話を直接聞いてからでないと、情報提供はできないと言われた。 (Black Box, p.48 [25])

Toen ik ze belde, zeiden ze dat ik moest langskomen voor een gesprek. Ik vroeg naar welk ziekenhuis ik moest gaan en welke tests ik moest doen, maar ze zeiden dat ze me geen informatie konden geven zonder dat ze mijn verhaal persoonlijk hadden aangehoord.

Weinig hulp voor slachtoffers van seksueel geweld

Slachtoffers van een verkrachting wordt aangeraden om zo snel mogelijk na de verkrachting een DNA-test te doen, dergelijke SOA-tests zijn vaak niet te verkrijgen. Wat het probleem nog erger maakt, is dat er in Japan nog steeds weinig maatschappelijke en medische veiligheidsnetwerken zijn die slachtoffers van seksueel geweld steun kunnen bieden.

‘Helaas hadden we op dat moment niet de capaciteit om Shiori [naar ons hulpcentrum] te vervoeren,’ zegt Tanabe Hisako in een emailgesprek met GV. Tanabe is bestuurslid van SARC Tokyo (Sexual Assault Relief Center Tokyo) [28], in Tokyo het enige spoedeisendehulpcentrum voor slachtoffers van seksueel geweld. Samen met SACHICO (Sexual Assault Crisis Healing Intervention Center Osaka) is SARC Tokyo een van de eerste 24-uurs crisisopvangcentra voor slachtoffers van seksueel geweld in Japan.

Volgens Tanabe moet het hulpcentrum SARC Tokyo een totaalpakket bieden aan slachtoffers van seksueel geweld en de noodzakelijke medische voorzieningen bieden om hen te helpen.

Tanabe zegt:

SARCにいらしていただきたいと案内したことにはそのような根拠があります。[…] 電話した時、「出かけていく気力も体力もなかった」と詩織さんは言われています。そういう方に、残念ながらお迎えに行ったりできる体制はありませんでした。警察通報ならば、機動力がありますから、車でお迎えに行ったりすることは可能だったでしょう。当時は、なんとかしてSARCに来ていただくしかなかったのです。現在であれば、被害者が無理なく来れそうな近くの協力医療機関を案内して、SARCから支援員が飛んでいくことは可能ですし、そうしています。

Dat was de achterliggende reden waarom we Shiori-san vroegen om naar het SARC te komen […] Helaas hadden we destijds niet de middelen om haar hiernaartoe te vervoeren. Als ze aangifte had gedaan op het politiebureau, hadden medewerkers van SARC haar met een auto kunnen ophalen. […] Tegenwoordig kunnen we het slachtoffer naar een samenwerkend ziekenhuis brengen, waar SARC-personeel ter plekke hulp kan bieden. Dat is tegenwoordig onze werkwijze.

‘Sinds Shiori's ervaring, bijna drie jaar geleden, zijn er in Tokyo meer hulpcentra voor slachtoffers van seksueel geweld,’ zegt Tanabe.

In juli 2015 kon SARC Tokyo meer vast personeel in dienst nemen dankzij financiële steun van het stadsbestuur van Tokyo [29]. Voor Shiori kwam dit, natuurlijk, te laat, omdat ze in april 2015 aangifte van verkrachting deed. De Japanse regering heeft plannen [30] om ook in de 47 prefecturen van Japan hulpcentra op te richten voor slachtoffers van seksueel geweld. Volgens Tanabe Hisako, zijn er al veertig van dergelijke instituten opgericht, maar het totale budget is slechts 163 miljoen yen (ongeveer 1.5 miljoen US$).

SARC東京ができてよかったことは、多くの被害者が泣き寝入りして、それでも心に深い傷を負って生活していて、そうした過去の被害を抱えた方の相談だけでなく、被害直後にお電話くださる方が増えたことです。

Een van de positieve aspecten van de oprichting van SARC Tokyo is dat hoewel veel slachtoffers nog niet durven te spreken en nog steeds lijden onder wat ze hebben meegemaakt, het aantal telefoongesprekken is toegenomen, zowel met slachtoffers die in het verleden een verkrachting hebben meegemaakt als met slachtoffers die net zijn verkracht.

Een boodschap voor de stilzwijgende #MeToo's in Japan en over de hele wereld

Als onderdeel van haar interview met GV, wilde Meili een boodschap sturen aan de overlevers van alle vormen van seksueel geweld. Aan alle nog steeds niet-gehoorde “MeToo's” op deze wereld:

孤独を感じてしまうかもしれません。

生きていたくないと思ってしまうかもしれません。

そう思ってしまう自分が嫌になってしまうかもしれません。

しかし、そう思ってしまう程の事があなたの身に起きてしまったのです。辛い時は辛いと言ってください。周りに助けを求めてください。決して独りではありません。

Misschien voel je je eenzaam. Misschien wil je niet meer leven. En misschien haat je jezelf omdat je zo denkt. Maar de reden dat je zo denkt is omdat je een traumatische gebeurtenis hebt meegemaakt. Dus als het moeilijk is voor je, zeg het. Zoek hulp. Je bent niet alleen. Nooit.

This article has been updated.