Dit verhaal van Violet Lawen verscheen eerder op PRI.org [en – alle links] op 1 februari 2018. Het wordt hier opnieuw gepubliceerd als onderdeel van een partnerschap tussen PRI en Global Voices.

In mei 2016 stak Russell Low vanuit zijn thuis in San Diego (Californië) de Atlantische Oceaan over, en reisde naar twee afgelegen dorpen waar familie van zijn overgrootouders woonde in de zuidelijke Chinese provincie Guangdong. Voor de 64-jarige Low was het een zoektocht die een kwart eeuw had geduurd.

Eenmaal aangekomen in China, had Low geen enkele twijfel dat hij een deel van de stamboom van zijn familie had teruggevonden.

‘Mijn hele leven is er tegen mij gezegd dat ik er anders uitzie dan andere Chinezen. Maar daar, lijkt iedereen op mij. Dit is waar ik vandaan kom,’ zegt Low over zijn bezoek aan zijn voorouderlijk huis.

Lows familie was een van de tienduizenden families die uiteen werden gerukt door de strenge immigratiepolitiek van de Verenigde Staten die meer dan een eeuw geleden werd ingevoerd. De Chinese Exclusion Act [een Amerikaanse federale wet die in werking trad op 6 mei 1882 en de immigratie van Chinezen naar Amerika aan banden legde] verhinderde Chinezen generatieslang om te worden herenigd met hun familie in de Verenigde Staten. Degenen die erin slaagden om op illegale wijze en via mazen in de wet het land binnen te komen, hebben zich als zandkorrels over de natie verspreid.

Terwijl de regering Trump aandringt op een stop op immigratie in het kader van gezinshereniging – door sommige conservatieven ‘ketenmigratie’ genoemd – zeggen immigratiewetenschappers en deskundigen dat het belangrijk is om er bij stil te staan hoe een dergelijk beleid generatieslang impact kan hebben op families. Zulke restrictieve regels, zeggen ze, herinneren aan de dagen van de Chinese Exclusion Act, waarmee een moratorium werd geplaatst op immigratie vanuit China, waardoor immigrantenfamilies generatieslang versplinterd raakten.

‘De geschiedenis van de menselijke migratie is de geschiedenis van ketenmigratie,’ zegt Erika Lee, directeur van het Immigration History Research Center aan de universiteit van Minnesota. ‘Sinds de tijd dat mensen migreren, volgden familieleden, vrienden en buren elkaar naar dezelfde steden, regio's en landen. Pas sinds kort heeft het woord een negatieve connotatie gekregen door politici met een dubbele agenda. In de tijd van de Exclusion Act hadden Chinese immigranten niet de mogelijkheid om elkaar gemakkelijk achterna te reizen.’

President Donald Trump heeft zich negatief uitgelaten over ketenmigratie na een mislukte aanslag in een voetgangerstunnel in New York, eind 2017, gepleegd door een immigrant uit Bangladesh die jaren daarvoor daarvoor in de VS was aangekomen om zich te herenigen met zijn oom en neven. Trump greep de aanslag aan om kritiek te leveren op het huidige beleid waarin het genaturaliseerde immigranten is toegestaan om familieleden over te laten komen naar de VS.

Lucy Salyer, een professor geschiedenis aan de universiteit van New Hampshire die uitgebreid over de Exclusion Act heeft geschreven, zegt in een reactie dat Chinezen destijds als een bedreiging voor de binnenlandse veiligheid van Amerika werden gezien. Chinese immigranten werden er ook van beschuldigd banen af te pakken van autochtonen, ongenoegens die werden aangewakkerd door discriminerende houdingen.

‘De groep [die het doelwit is] kan veranderen, maar de retoriek blijft hetzelfde,’ zegt Salyer. ‘De factor angst blijft bestaan. We moeten er ons bewust van zijn hoe ons burgerschap- en immigratiebeleid is gevormd op basis van ras.’

De Exclusion Act, die van 1882 tot 1943 van kracht was, verhinderde Chinese Amerikanen om Amerikaanse burgers te worden; het merendeel van de nieuwe immigranten uit China werd teruggestuurd.

De wet gaf ook vorm aan het huidige immigratiesysteem. Het return certificate, dat alleen werd verstrekt aan Chinese Amerikanen die terug mochten komen, was de voorloper van de huidige green card [permanente verblijfsvergunning in de VS].

Later stond de Exclusion Act model voor de Immigration Act uit 1895, waarmee het poortwachtersregime officieel werd ingeleid. Exclusio [uitsluiting] werd de norm en markeerde wat sommigen een klap in het gezicht zouden noemen van het grondbeginsel dat Amerika alle immigranten omarmt.

Door het verbod dat voortvloeide uit de Exclusion Act was het voor Lows overgrootvader van vaderskant Hung Lai Wah – die China omstreeks 1860 had verlaten om als tiener te gaan werken in San Francisco aan de bouw van de Transcontinental Railroad – onmogelijk om zijn drie jongere broers over te laten komen. Toen hij opgroeide wist Low weinig over de wortels van zijn familie in Zuid-China.

Tijdens zijn bezoek in 2016, stond Low in het van grijze bakstenen gebouwde huis waar zijn overgrootvader Hung bijna 200 jaar geleden was opgegroeid. Hij heeft geknield voor het altaar van zijn voorouders en de hand geschud van een oudere inwoner van het dorp die hem vertelde: ‘Jij bent de eerste nakomeling die ooit naar het dorp is teruggekeerd.’

Pas toen hij in het dorp was, hoorde Low dat Hungs broers ook op eigen initiatief waren geëmigreerd, maar dat er nooit meer iets van ze is vernomen.

‘Wat is er met hen gebeurd? Ze hadden geen idee,’ zegt Low, terwijl hij nadenkt over het lot van de broers van zijn overgrootvader die uit het oog zijn verloren. ‘Dit geeft de scheuring aan die de Exclusion Act heeft bewerkstelligd.’

De Exclusion Act werd uiteindelijk in 1943 herroepen. De Immigration and Naturalization Act [Immigratie- en Naturalisatiewet, een wet die discriminatie verbiedt bij het verlenen van visa op basis van ‘ras, geslacht, nationaliteit, geboorte- of woonplaats’] uit 1965, werd bejubeld als een overwinning van de burgerrechten; de wet was echter geen lang leven beschoren.

‘Hoe ingrijpend Trumps voorstellen ook zijn, ze vertegenwoordigen een voortgaande trend in het immigratiebeleid van de afgelopen dertig jaar,’ zegt Lee. ‘Immigratiebeleid is en blijft een zeer effectieve manier om te bepalen wie het waard is om Amerikaan te zijn, en wie we buiten willen sluiten.’

De ironie wil dat op het moment dat de regering Trump een muur bouwt bij de Mexicaanse grens, er vanaf daar in de afgelopen jaren minder immigranten zijn aangekomen dan teruggekeerd. De grootste toename van nieuwe immigranten komt vanuit China, waarvan ongeveer 40% in het kader van gezinshereniging.

Advocaten zoals Hong Mei Pang van de in San Francisco gesitueerde non-profit organisatie Chinese for Affirmative Action, maken zich zorgen dat groepen waar ze zich het meest voor inzetten, het ergst worden getroffen.

Voor Pang is het huidige anti-immigratieklimaat in de VS een afspiegeling van dezelfde heftige, nationalistische gevoelens die hebben geleid tot de Exclusion Act. In mei 2017 was Pangs organisatie initiatiefnemer van de No More Exclusion Coalitie van plaatselijke groeperingen die een protestmars liepen in de buitenwijken van San Francisco ter herinnering aan de 135e verjaardag van de goedkeuring van de Exclusion Act.

Intussen werkt de coalitie aan het bouwen van een gezamenlijk front ten aanzien van immigratie in de diverse Chinese gemeenschap, die bestaat uit zowel nieuw aangekomenen als Chinese Amerikanen die al generatieslang in Amerika wonen.

Hoewel Low een vierde generatie Chinese Amerikaan is, heeft hij altijd de weerslag gevoeld die de Exclusion Act op zijn familie heeft gehad. In 2015 vroeg hij Sue Lee, voormalig uitvoerend bestuurder van de Chinese Historical Society of America in San Francisco, om hem te helpen met het terugvinden van zijn voorouderlijk dorp – met als aanwijzing slechts een veertig jaar oude foto en de fonetische naam van het dorp.

‘Als we de vroege ervaringen van onze voorouders beter gaan begrijpen, wordt je eigen ervaring verrijkt,’ zegt Lee, die in een nabijgelegen dorp naar de wortels van haar familie zoekt . ‘We weten dat we niet uit het niets zijn opgedoken.’

Lows zoektocht naar de wortels van de stamboom van zijn familie, laat zien hoe de scheuring in de Chinese gemeenschap en daarbuiten kan worden overwonnen.

‘We kunnen ons achter onze collectieve geschiedenis scharen,’ zegt Pang. ‘Ons doel is om solidariteit te creëren voor alle gemeenschappen die systematisch worden uitgesloten.’