Vorig jaar maart opende café Doing, een feministisch café in Seoul. Sinds die tijd hebben ruim 10.000 mensen het café bezocht – de meeste van hen waren vrouwen, twintigers en dertigers. Het is de eerste locatie in zijn soort in Zuid-Korea, aldus eigenaar Kim Ryeo-il. Het café vierde laatst zijn eerste verjaardag, die ruim 50 aanhangers op de been bracht. Door: Ann Babe/PRI
Dit verhaal van Ann Babe [1] voor de Global Post verscheen oorspronkelijk op PRI.org [2] op 20 februari 2018. Het is hier opnieuw gepubliceerd vanwege de samenwerking tussen PRI en Global Voices.
Ha Yoon-na heeft altijd in feminisme geloofd, maar wilde zichzelf nooit ‘feminist’ noemen. In Zuid-Korea heeft dat woord een negatieve betekenis en Ha, een 30-jarige boekvertaalster, was bang dat ze zou worden veroordeeld en buitengesloten.
Vorig jaar overwon Ha haar angst nadat ze een feministische zaak in Seoul had bezocht. In café Doing, tussen de ruim 1.000 feministische boeken en talrijke bezoekers die daar graag over wilden discussiëren, voelde ze zich voldoende op haar gemak om er voor het eerst openlijk over te praten.
“Tot ik hier kwam had ik een lage dunk van mezelf. Ik was onzeker”, zei Ha kortgeleden, zittend aan tafel met een boek en citroenthee. “Café Doing heeft me mondiger gemaakt en daardoor durfde ik toe te geven dat ik een feminist ben.”
Weggestopt naast station Cheongdam in de duurste buurt van de hoofdstad, Gangnam (dat voorkomt in de hit van Psy uit 2012, “Gangnam Style [3]”), zou café Doing er onopvallend uitzien ware het niet dat de buitengevel helder geel is. Nader onderzoek maakt duidelijk dat het meer is dan een gewoon café – de tekst op de deur verklaart dat dit het ‘culturele thuis is van het feminisme’.
Op de helder gele kleur na ziet café Doing er aan de buitenkant onopvallend uit. Door: Ann Babe/PRI
In Zuid-Korea, waar een patriarchale houding en vrouwenhaat nog diep verankerd zijn in de heersende cultuur, is café Doing een nogal ongewone, zo niet revolutionaire, zaak. Het is het eerste feministische café in zijn soort in Zuid-Korea, aldus eigenaar Kim Ryeo-il. Ze voegt eraan toe dat er sinds de opening in maart 2017 al meer dan 10.000, vooral vrouwelijke, twintigers en dertigers zijn geweest uit het hele land. Een handvol andere lokale feministische locaties werden erdoor geïnspireerd.
Door de vele middelen en activiteiten van Doing – waaronder een feministische bibliotheek, kunsttentoonstellingen, lezingen, winkelverkoop, bijeenkomsten en een-op-een counseling (gegeven door Kim, die een graad heeft in feministische theologie) – probeert men jonge vrouwen zoals Ha te steunen in hun strijd voor gelijke rechten.
De eigenaar van het café, Kim Ryeo-il, wilde al heel lang een dergelijke zaak openen, maar kon zich niet voorstellen dat ze dat ook voor elkaar zou krijgen. Door: Ann Babe/PRI
“Dit café is bedoeld als culturele en maatschappelijke beweging”, zei Kim, die ook luistert naar de Engelse naam Liz. De meeste mensen kennen Doing via sociale media.
De vijftigjarige Kim hoopt dat de huidige beweging een grotere verandering teweeg zal brengen dan de eerste feministische golf in de jaren '90 – en dat het minder verzet zal kennen. “De wereld is niet beter geworden”, zegt ze hoofdschuddend. “De generatie vrouwen, de twintigers en dertigers van nu……leven niet in een betere maatschappij dan ik deed.”
Sterker nog, ondanks de wereldwijde reputatie van Zuid-Korea op het gebied van de modernste technologie en hippe popcultuur, loopt het land ver achter als het gaat over gelijkheid tussen de seksen. Volgens het World Economic Forum (Wereld Economisch Forum) scoort het land als een van de slechtste ter wereld, plaats118 van de 144 landen [4], en in de OESO staat het land onder aan de lijst als het gaat om gelijke lonen [5].
De Post-its op deze uitstalling in café Doing tonen de toekomstwensen van de klanten en bedankjes. Door: Ann Babe/PRI
Sociaal analisten zeggen dat de ongelijkheid in Zuid-Korea deels komt door de confucianistische cultuur, die starre sociale rollen en gendernormen oplegt. Ha voelt deze ongelijkheid ook binnen haar eigen familie. Haar ouders behandelen haar jongere broer als een ‘prins’, terwijl ze haar feministische overtuigingen bekritiseren en afdoen als een ‘vlucht uit de werkelijkheid’ en ‘zelfmisleiding’.
“Ik vond mezelf een buitenbeentje omdat mijn familie heel conservatief is en erg confucianistisch,” zegt Ha. “Ik voelde me eenzaam.” Net als de ouders van Ha zagen haar jongere broer en zus feminisme als ‘een gevaarlijke’ vorm van ‘vrouwelijk chauvinisme’ en zeiden dat ze haar interesse niet begrepen.
Dit is geen ongewone reactie in Zuid-Korea. “Feministische ideeën zijn voor veel mensen hier nog heel vreemd,” zei Helen Noh, professor Sociaal Welzijn aan de universiteit van Soongsil. “Feministische thema's kunnen voor veel ongemak zorgen.”
Op deze boekenplank in het café staat de tekst: “Cultureel Huis van Feminisme.” Door: Ann Babe/PRI
Dit is omdat feminisme nog steeds taboe is en wijd en zijd ten onrechte wordt gezien als mannenhaat of de superioriteit van vrouwen. “Als mensen het woord feminisme horen, hebben ze een heel extreem beeld,” aldus Noh. “Ze kennen de juiste betekenis niet.”
Zelfs Ha wist niet helemaal zeker wat de term precies inhoudt, hoewel ze zonder het te beseffen wel achter de betekenis stond. Dus sloot ze zich aan bij Doing, op zoek naar een beter begrip – vooral voor zichzelf, maar dat begrip verspreidde ze uiteindelijk ook onder de mensen om haar heen.
“Mijn idee over feminisme was heel vaag. Ik wilde het feminisme uitleggen, maar kon dat niet omdat ik geen concreet beeld had,” zei ze. “Nu deel ik mijn visie met mijn jongere broer, die nu wil weten wat feminisme en seksegelijkheid inhouden.”
Ha Yoon-na heeft altijd in feminisme geloofd maar durfde zich geen ‘feminist’ te noemen tot ze bij café Doing kwam. Door: Ann Babe/PRI
Vijftien jaar geleden, toen Kim gescheiden was en twee kinderen in haar eentje opvoedde, droomde ze van een feministische zaak, maar kon zich niet voorstellen dat dit ooit werkelijkheid zou worden. In die tijd was ze louter bezig de eindjes aan elkaar te knopen.
In mei 2016 veranderde alles. Op een avond stak een man een jonge vrouw dood [6]in een toilet in Gangnam; hij had ruim 50 minuten staan wachten terwijl 6 verschillende mannen het toilet gebruikten en viel daarna de eerste de beste vrouw aan die binnen kwam. Later bekende de man, “Ik deed het omdat vrouwen me altijd hebben genegeerd.” Hoewel de moord niet werd gezien als haatmisdaad maar als een psychische aandoening, reageerden het land geschokt [7] en wakkerde de dialoog aan over de ingesleten vrouwenhaat.
Reden voor Kim om aan het werk te gaan en Doing te openen.
Doing vulde een enorm gat. “Er zijn niet veel plekken in Korea waar dit soort thema's worden besproken,” aldus Ha. “Het helpt mensen die zijn geïnteresseerd in het feminisme, maar bang zijn zichzelf feminist te noemen. Het brengt hen bij elkaar en zij kunnen er hun ideeën delen.” Ha is ervan overtuigd dat Doing, als startpunt voor bewustwording en educatie, een breder Koreaans publiek bekend kan maken met het feminisme.
Toch begrijpt nog niet iedere bezoeker de missie van Doing. “Toevallige passanten kennen het doel van dit café niet,” zei Kim, die ook wel eens mensen heeft ontmoet die zomaar binnen stapten en die uiteindelijk anti-feministische gesprekken voerden, homohaat verkondigden en opschepten over het ‘kopen’ van goedkope sex.
Bovendien was het eerste jaar financieel gezien zo zwaar dat Kim er vaak over dacht de zaak te sluiten, maar door de diepe dankbaarheid van haar bezoekers gaat ze door. “Misschien kunnen we uiteindelijk echt voor een betere wereld zorgen,” zei ze. “Dat is mijn droom.”
De 17-jarige Casey Kim, die non-binary is (een sekse die niet helemaal man of vrouw is), hoorde voor het eerst van de zaak toen ze in Gangwon-do woonde, dat in de uiterst oostelijk gelegen provincie ligt, waar in Pyeongchang de Olympische Winterspelen zijn gehouden. De afstand weerhield haar er niet van om regelmatig naar het café te reizen, waar ze zich thuis voelde.
Veel vaste klanten van het feministische café verschenen in het café om het 1-jarig bestaan te vieren met kimbap (Koreaanse sushi), wijn en muziek. In café Doing in Seoul is een feministische bibliotheek en winkel, er zijn kunsttentoonstellingen, lezingen, sociale bijeenkomsten en er is een-op-een counseling. Door: Ann Babe/PRI
Op een frisse avond in februari kwamen Casey Kim, Ha en ongeveer 50 andere aanhangers van café Doing bij elkaar om de eerste verjaardag te vieren. Het café bestaat op 1 maart een jaar. De sfeer was luidruchtig, het licht gedimd en een discobal weerkaatste stralend licht tegen de wand met kunst en boeken. De bezoekers spraken met elkaar, aten kimbap en dronken wijn tegen de achtergrond van zorgvuldig samengestelde muziek die vrouwen kracht geeft; alles onder leiding van café eigenaar Kim Ryeo-il.
Ze keek stralend naar de klanten. De menigte klapte en juichte.
“Door Doing heb ik mijn stem gevonden,” vindt Ha. “Ik zal in mijn leven niet meer meemaken dat vrouwenhaat totaal wordt uitgebannen… maar ik voel het als mijn plicht te zeggen ‘Het is verkeerd’ en uit te leggen waarom.”
Ann Babe deed verslag vanuit Seoul, Zuid-Korea.