Dit artikel door Adeline Sire [en] verscheen oorspronkelijk in PRI.org [en] op 16 augustus 2017. Het wordt hier opnieuw gepubliceerd in het kader van een samenwerkingsverband tussen PRI en Global Voices.
Het is geen geringe prestatie voor een Franse moslima uit een kansarme buitenwijk van Parijs om het te maken op het podium, laat staan als stand-upcomedian.
Hier is Samia Orosemane.[fr].
Bij het begin van haar Parijse one-womanshow “Femme de Couleurs” komt de 37-jarige comédienne van Tunesische afkomst de scene op terwijl bekende thema's uit “Jaws” en “Star Wars” weerklinken. Van kop tot teen in het zwart gehuld, loopt ze onheilspellend te ijsberen over het podium. En dan zegt ze op een luide fluistertoon: “Ik ben je moeder.” Het publiek ligt in een deuk.
“Oh, ben je hier bang van?” zegt ze terwijl ze naar haar zwarte sluier wijst. “Niet bang zijn, ‘t is een cabrio.”
Ze trekt haar sluier af, en wat zit eronder? Een tulband.
Zo pakt Orosemane het hidjabtaboe aan. Frankrijk verbiedt alle religieuze symbolen, inclusief de hoofddoek, in openbare scholen en voor sommige overheidsambtenaren. Orosemane draagt een kleurrijke tulband in plaats van een hidjab – en volgens haar hebben sommige mensen daar een probleem mee. Ze zeggen dat ze bescheidener moet zijn en zichzelf zo niet tonen.
“Ik zou hun willen zeggen: ‘Bemoei je met je eigen zaken.’ Sommige mensen zeggen dat mijn tulband niet zo goed is als een echte hoofddoek omdat mijn oorlellen nog te zien zijn, en het is te sexy. Ik wil hun vertellen wat een komiek ooit tegen me zei: “Je wordt verondersteld naakt op het toneel te zijn, hoe ga je dat klaarspelen met een doek op je hoofd?” Maar het is gewoon een deel van wie ik ben, het is alsof ik tegen jou zou zeggen dat ik je kapsel maar niks vind. Ik ben hier om de mensen aan het lachen te brengen, niet om verstrikt te raken in een religieus debat. Mijn job is een comédienne zijn, en ik denk dat ik dat uitstekend doe.”
De dag waarop ik haar ontmoet, draagt Orosemane een zalmroze tulband en bijpassend jasje, rode lippenstift en roze oogschaduw. Zich kleden zoals ze wil is haar feministische stellingname.
In haar show maakt Orosemane grapjes over verschillende accenten en stereotypen, van Noord-Afrikanen tot het Parijse equivalent van een Amerikaanse Valley girl [en] (dom blondje). Het is bijtend satirisch, maar nooit echt kwetsend. Orosemane beschouwt haar soort comedy als een genre waarin alles en iedereen gelijke kansen krijgt om beledigd te worden, en het publiek is mee.
“Het is moeilijk om me vast te pinnen”, zegt ze. “Zelfs mensen met dezelfde achtergrond als ik hebben vaak niet door wat er aan de hand is. Omdat ik iedereen bekritiseer weet eigenlijk niemand wie ik ben. Ik ben zoals een ufo. Ik ben een meisje, geboren in Frankrijk, uit Tunesische ouders, gekleed als een Sub-Saharaanse vrouw die haar eigen leven leidt en een tulband draagt. Ik maak mijn eigen keuzes. Ik probeer niet in gelijk welke mal te passen, ik probeer niet te behagen.”
Orosemane steekt ook de draak met haar eigen Tunesische cultuur. De kern van haar show is haar jarenlang gevecht met haar moeder over haar relatie met een zwarte Fransman van Martinique die zich tot de islam bekeerd heeft. Orosemane speelt na hoe haar moeder reageerde toen ze vertelde dat ze met hem wilde trouwen. Het is een theatrale jammerklacht.
Het is een absoluut taboe in haar gemeenschap om te trouwen met iemand die geen Noord-Afrikaan is, zelfs al is hij een moslim.
“Mijn moeder vertelde me dikwijls: ‘Ik heb nog liever een Arabier die drinkt dan een zwarte die bidt’,” zegt Orosemane. “Het is het diepgewortelde racisme dat wijdverspreid is in de Noord-Afrikaanse gemeenschap, net als elders. Iedereen is bang van de andere. Dit aanpakken op een podium is een manier om de mensen erover te doen nadenken.”
Uiteindelijk kreeg haar huwelijk toch de zegen van haar moeder. Op het podium pocht Orosemane ermee dat ze een onconventionele vrouw is voor haar man.
“Thuis doet hij de was en de plas, doet boodschappen, maakt eten, en ik maak rommel”, zegt ze. “Als ik thuiskom gooi ik m'n sjaal hier, mijn jas daar en m'n handtas ginder, waarop hij: ‘Samia, een beetje respect voor mijn werk graag!'”
Ze beweegt snel over de scene en met een lachje voegt ze eraan toe: “Het is zo heerlijk niet vast te zitten aan een Arabier!”
En dan gaat ze verder: “Voor alle Arabische moeders in de zaal die me buiten zullen opwachten, noteer alsjeblief: ik zal ermee ophouden dit te zeggen als jullie je zonen leren opruimen.”
Hierop volgt gelach en krijgt ze applaus.
Orosemane wil mensen aan het lachen brengen met haar show, maar ze wil ook hun geesten verruimen.
“Ik probeer zo zinvol mogelijk te zijn. Als ik bruggen kan slaan waar muren zijn, dan ben ik heel gelukkig. Ik zal het sowieso proberen. Werkt het, geweldig, werkt het niet, dan zal ik me tot andere mensen richten.”