Een screenshot uit de film “Riding the Breeze” uit 2014.
Taiwan is op verschillende momenten in de geschiedenis een kolonie geweest van Nederland (1624-1662), Spanje (1626-1642), de Qing-dynastie uit China (1683-1895) en Japan (1895-1945).
Net als andere kolonisators heeft Japan Taiwan geëxploiteerd om aan grondstoffen te komen. Maar door de Japanse overheersing is het eiland ook in versneld tempo gemoderniseerd, waarbij de infrastructuur werd ontwikkeld en onderwijs en bestuur werden georganiseerd.
Dat is ook de reden dat in Taiwan een gevoel van nostalgie voor de Japanse overheersing voet aan de grond kreeg toen de Kwomintang (KMT) in 1949 op brute wijze in Taiwan de macht overnam. De KMT-regering van de Republiek China was na hun verlies van de communisten in de Chinese Burgeroorlog naar Taiwan gevlucht en voerde daar de staat van beleg in (1949-1987). Het militaire bestuur van de KMT zei tegen de Taiwanezen dat ze Japan moesten haten omdat het Taiwan had gekoloniseerd en China was binnengevallen, maar dit voorkwam niet dat de Taiwanezen nostalgische gevoelens voor de Japanse koloniale tijd ontwikkelden.
Tijdens de Koreaanse oorlog in het begin van de jaren 50 van de vorige eeuw werkten de twee landen samen om het leger van de VS te bevoorraden. Deze samenwerking duurde voort totdat Japan formele diplomatische betrekkingen aanging met de Volksrepubliek China en de betrekkingen met de Republiek China (Taiwan) in 1972 verbrak (vanwege het Een-Chinabeleid [1] [en – overige links, tenzij anders aangegeven]).
Na het einde van de staat van beleg in Taiwan in 1987 en nadat de Japanse keizer Showa in 1989 was gestorven, is er tussen Taiwan en Japan steeds meer uitwisseling geweest op cultureel en maatschappelijk gebied, waarbij herinneringen aan de vooroorlogse periode en de oorlog centraal stonden. De gecompliceerde relatie tussen beide landen is op verschillende manieren verwerkt, zowel in fictie als in non-fictie. De volgende films van Taiwanese en Japanse regisseurs, hieronder chronologisch aangegeven, behandelen niet alleen de lastige, complexe en vaak onderdrukte emoties over de Japanse koloniale overheersing van Taiwan, maar ze herdefiniëren tegelijk de band tussen het Taiwanese en Japanse heden en verleden.
1. ‘Strawman’ [2] (1987)
2. ‘Hill of No Return’ [3] (1992)
Beide films zijn geregisseerd door de Taiwanese regisseur Toon Wang [4].
‘Strawman’ is een satire over arme Taiwanese boeren die tijdens de laatste dagen van de Japanse overheersing een nog niet ontplofte bom vinden afkomstig van een Amerikaans legervliegtuig.
‘Hill of No Return’ is een tragisch liefdesverhaal gesitueerd in de jaren 20 van de vorige eeuw toen Taiwan nog een kolonie van Japan was. Het gaat over arme Taiwanese mijnwerkers die in een goudmijn in Noord Taiwan omkwamen.
3. ‘Shonenko’ [5] (2006)
Deze documentaire van de Taiwanese regisseur Liang-Ying Guo, vertelt het verhaal van Taiwanese kindarbeiders, in het Japans ‘shonenko’, die gevechtsvliegtuigen in de Japanse marine arsenalen in Koza, Kanagawa hielpen bouwen.
Deze film lokte veel discussie uit en zorgde ervoor dat sommige jonge Taiwanezen erachter kwamen [6] [zh] dat hun grootvaders shonenko waren geweest toen ze de film met hen bespraken.
4. Een trilogie: ‘Taiwan Jinsei’ [7] (2009), ‘Taiwan Identity’ [8] (2013) en ‘Taiwan Banzai’ ( 2017)
Geïnspireerd door de films van Ming-Liang Tsai [9] bezocht Atsuko Sakai, die in Japan ook journalist is, in 1998 Taiwan. Ze ontdekte tot haar verrassing dat er oudere Taiwanezen waren die nog Japans spraken en ze ging de geschiedenis van de Japanse kolonisatie van Taiwan bestuderen. De eerste twee films van de trilogie vertellen de levensverhalen van de generatie die leefde onder de Japanse koloniale overheersing.
5. ‘Cape No. 7’ [10] (2008)
Deze blockbuster van de Taiwanese regisseur Te-Sheng Wei [11] gaat over een Japanse leraar die verliefd wordt op een Taiwanese vrouw maar van Taiwan naar Japan moet terugkeren na de Tweede Wereldoorlog. Hij schrijft haar zeven liefdesbrieven, maar deze worden niet verstuurd. Nadat hij 60 jaar later is overleden, vindt zijn dochter de brieven en besluit ze naar Taiwan te sturen naar het oude adres van de vrouw, Cape No. 7.
Deze film zorgde in Taiwan voor heftige discussie omdat mensen vonden dat de film teveel genegenheid voor Japan toonde. Uiteindelijk werd de film in China gecensureerd [12] [zh] Tegelijk schreef een beroemde Japanse schrijver, Shuichi Yoshida [13], geïnspireerd door de film de roman ‘Ru’, over de bouw van de hogesnelheidslijn in Taiwan met hulp van een Japans bedrijf. Het boek werd in 2012 gepubliceerd.
6. ‘Seediq Bale I and II’ [14] (2011 en 2012)
Anders dan in Wei's eerste film gaan deze twee over de Musha opstand [15] — in 1930 vielen de autochtone Seediq in het Musha gebied de Japanse overheersers aan als reactie op de onderdrukking door de Japanse autoriteiten. Het Japanse leger kreeg de gebieden na heftige gevechten waarin het leger ook mosterdgas inzette, weer onder zijn controle. Maar het incident dwong de Japanners hun houding tegenover de Taiwanese autochtone volken te wijzigen.
7. ‘Kano’ [16] (2014)
Deze film van de Taiwanese regisseur Umin Boya, is gebaseerd op een waargebeurd verhaal over een baseballteam van een Taiwanese high school. Deze haalde de tweede plaats tijdens het Japanse high school baseballkampioenschap tijdens de Japanse overheersing van Taiwan. Het team was uniek voor die tijd omdat er Han Taiwanezen, autochtone Taiwanezen en Japanse studenten in zaten en zorgde voor ontspanning in de onderliggende etnische conflicten in een politiek gevoelige periode.
8. ‘Riding the Breeze’ [17] (2014)
Deze film van de Japanse regisseur Koji Hagiuda, is een roadmovie over een jong Taiwanees meisje en een oudere Japanse vrouw die samen door Taiwan fietsen.
‘Riding the Breeze’ is geïnspireerd door de ontwikkeling van het toerisme tussen beide landen. Deze heeft in de afgelopen jaren een snelle groei doorgemaakt: In 2016 bezochten ongeveer 1.9 miljoen [18] [zh] Japanse toeristen Taiwan en ongeveer 4.3 miljoen [19] [zh] Taiwanese toeristen kwamen naar Japan.
9. ‘Mom Thinks I Am Crazy to Marry a Japanese Guy’ [20] (2017)
De film van de Japanse regisseur Akihisa Yachida is gebaseerd op een waargebeurd verhaal en gaat over een Taiwanese vrouw en een Japanse man die elkaar via internet ontmoeten en uiteindelijk gaan trouwen. De film is geïnspireerd door de groeidende trend dat de landen elkaar beïnvloeden door contacten op individueel niveau.
10. ‘Wansei Painter – Tetsuomi Tateishi’ (2016)
“Wansei” verwijst naar Japanners die tijdens de Japanse overheersing in Taiwan werden geboren. De documentaire van de Taiwanese regisseur Liang-Yin Kuo en Japanse regisseur Shuhei Fujita, gaat over een beroemde Wansei schilder Tetsumi Tateishi.
11. ‘After Spring, the Tamaki Family’ (2016)
Aan de andere kant vertelt de documentaire van de Taiwanese regisseur Yin-Yu Huang de verhalen van de Taiwanezen die tijdens de Japanse kolonisatie werden aangemoedigd om naar Okinawa te verhuizen en na de Tweede Wereldoordlog niet naar Taiwan konden terugkeren. Zij bleven decennialang stateloos.
12. ‘Le Moulin’ (2016)
Deze film van de Taiwanese regisseur Ya-Li Huang gaat over een poëziegemeenschap die in de jaren '30 van de vorige eeuw ontstond. Ze gebruikte poëtische uitdrukkingen als verzet tegen de koloniale culturele overheersing en transformeerde de Taiwanese literatuur.