“In Spanje hebben we het beste systeem om ons van racisme te verlossen – ontkennen dat het bestaat”
Foto: Pixabay, gepubliceerd onder CC0-licentie in het publieke domein.
Het volgende artikel werd oorspronkelijk geschreven door Aitor Gorrotxategi, een jurist uit Madrid. Zijn analyse werd oorspronkelijk gepubliceerd op de Afroféminas website [es] en is bewerkt en gedeeld door Global Voices met toestemming van de websitebeheerder onder de betreffende uitgaverechten.
Het is ons gelukt. Nadat we er honderden jaren tegen hebben gevochten, is er geen racisme meer in Spanje. De paar gevallen van racisme zijn incidenteel. Spanjaarden zijn, afgezien van een kleine minderheid, geen racisten.
We gaan onze methode exporteren naar andere landen zoals de Verenigde Staten (kijk hen eens, met Donald Trump, de arme stakkers!) of Frankrijk (presidentskandidate Marine Le Pen kreeg heel veel stemmen, zulke fascisten!).
Wij zien films zoals ‘Mississippi Burning’ of '12 Years A Slave’ en zeggen tegen onszelf, wat een schoften, die rednecks! We zien de Kuk Klux Klan of politieke demonstraties van de extreemrechtse Franse politieke partij Front National, en menen dat wij anders zijn, beter.
Omdat wij geen racisten zijn. Helemaal niet. We zeggen dingen zoals ‘racisten vormen een kleine minderheid’, ‘het zijn oude mensen, vastgeroest in hun ideeën’ of ‘het zijn kleine extreemrechtse groeperingen uit de buitenwijken van een aantal Spaanse steden’. Dat zijn volgens ons fascisten.
Wat maakt het uit dat nazi's en racisten vrij spel hebben op de sociale netwerken? Wat geeft het dat er op veel van onze scholen problemen zijn met discriminatie en dat er gebrek is aan kansen, geen gelijke toegang tot dezelfde banen, politieke vervolging, afwijzing op alle niveaus, armoede, objectificatie, sociale uitsluiting en ga zo maar door? Wat geeft het dat Spaanse sportteams voortdurend racistische taal uitslaan? Of dat we, met toestemming van de meerderheid van de bevolking, vluchtelingenkampen [es] hebben waar duizenden immigranten tegen hun wil worden opgesloten vanwege de ‘misdaad’ op zoek te zijn naar een beter leven? Dat er ieder jaar honderden (gerapporteerde) racistische incidenten plaatsvinden. Wie maalt erom?
Racisme in Spanje is niet grof, het is subtiel. Racisme in Spanje gaat over het gebrek aan empathie. Meestal, wordt het slachtoffer beschuldigd van overdrijving, wat heel logisch is in onze sfeer van racisme-ontkenning. Het lijkt erg op wat er in het verleden met andere vormen van discriminatie is gebeurd. Vervolgens is er het gevoel van niet willen integreren.
Integreren in dit systeem betekent je mond houden en je nergens mee bemoeien.
Ik las kort geleden een antwoord van ‘Anon’ op een commentaar op een bericht op de Afroféminas website [es], waarin het volgende werd gezegd over Guillem Balboa, de onlangs benoemde, zwarte burgemeester van een stad op Mallorca:
La realidad es que estrictamente en su significado, la sociedad española no es racista, lo cual no significa que en España no hayan racistas, obviamente, pero en su conjunto los españoles no son partidarios del racismo, y en nuestra Ley no existe ese tipo de discriminación.
Una sociedad racista fue la que existió en EEUU cuando los negros tenían que sentarse en los últimos asientos del autobús, o incluso mucho antes, cuando existía la exclavitud. Eso es una sociedad racista, por definición aquella que mediante la exacerbación de un grupo étnico discrimina y persigue a aquellos con los que convive y no pertenecen a su “raza”. Una sociedad racista es la que existía en Sudáfrica durante el apartheid.
Lo que tú sufres es una sociedad estúpida con 4 racistas de libro y algunos racistillas de poca monta. Personas en posesión de prejuicios con mejor o peor voluntad, que a pesar de ello, puede elegir y elige democráticamente a políticos negros para ejercer cargos públicos, como lo es una alcaldía. Parece que no te sorprende este hecho, a lo mejor es que imaginas que todos los que han votado a este hombre eran negros, pero la realidad es que seguramente ni el 1% lo son. ¡Ah! No, perdona, los que han votado a este señor fueron los hippie guays, esa gentuza, esos racistas que te hacen la vida imposible, a ti y a tu hijo aparentemente blanco…
In werkelijkheid, volgens de letter, is de Spaanse maatschappij niet racistisch. Dat betekent, natuurlijk, niet dat er in Spanje geen racisten zijn, maar als collectief doen Spanjaarden niet aan racisme, onze wet kent geen racistische discriminatie.
Amerika was een racistische maatschappij toen zwarte mensen achterin de bus moesten zitten, en ook daarvoor, toen er nog slavernij was. Dat was een racistische maatschappij; per definitie, waarin discriminatie van een etnische groep werd aangemoedigd en waarin mensen die naast hen leefden maar niet tot hun ‘ras’ behoorden, werden vervolgd. Ook in Zuid-Afrika, tijdens de Apartheid, was er een racistische maatschappij.
Wat je nu ziet is een stomme maatschappij, met een paar racistische stereotypen en een kleine racistische minderheid. Mensen met vooroordelen, met goede of slechte bedoelingen, die kiesrecht hebben en op democratische wijze zwarte politici kiezen, op posities zoals die van burgemeester. Het lijkt alsof je hier niet verbaasd over bent; misschien ga je er vanuit dat iedereen die op deze man stemde zwart was, maar dat waren er in werkelijkheid slechts 1%. Oh! Nee, het spijt me, degenen die op hem stemden waren de coole hippies, dat tuig, die racisten die jou en jouw kind dat er blank uitziet het leven zuur maken …
Zijn toon is neerbuigend. De blanke man legt de zwarte vrouw uit wat racisme is en vertelt haar dat zij bitter en teleurgesteld is omdat ze, natuurlijk, denkt dat alle blanken slecht zijn. Dit opstandige praatje is altijd hetzelfde: niets om je druk om te maken. Je denkt dat je overal om je heen spoken ziet en je bent een beetje naïef. En nu in koor: Spanje is niet racistisch, omdat, kijk maar, een van onze steden heeft een zwarte burgemeester en we laten hem leven. Dit is belangrijk; het gevoel dat velen van ons hebben dat we hem een gunst bewijzen. Wij zijn goede mensen.
Wij blanken hebben een probleem. Wij houden er niet van om tegengesproken te worden. Alles wat ons geen leed toebrengt of onze levens niet beheerst is onbelangrijk; en daarom, is racisme in Spanje geen belangrijk onderwerp.
Sterker nog, we denken dat deze kleine problemen moeten worden opgelost. En wie kan dat beter dan wijzelf? We kunnen het. We hebben geen idee wat het betekent om te worden gediscrimineerd vanwege ras, geloof of afkomst. Maar wat geeft het? Wij kunnen de redders zijn.
Een duidelijk voorbeeld is het anti-racisme beleid dat wordt uitgevoerd door instituties. De meerderheid van instituties die met deze zaken te maken hebben, neemt bijna altijd besluiten die door blanken worden genomen, door witte mensen die zelf nooit te maken hebben met racisme of uitsluiting. Stel je een man voor die de leiding heeft over een vrouwenopvang of een raad voor evenredige vertegenwoordiging van mannen en vrouwen. Er zijn voorbeelden, maar ze worden tegenwoordig uitgejouwd. Zo zou het ook moeten zijn als het gaat over zaken die met racisme en immigratie te maken hebben.
Aan de andere kant, is dit beleid infantiel, zo niet beledigend, voor de groepen die ze verondersteld worden te helpen. Op zijn best, zijn ze ineffectief.
Op zoek naar informatie voor mijn werk voor het Antirumores-platform in Barcelona, een organisatie ter voorkoming van racisme, zag ik een foto van een aantal workshops [en]. Was er een buitenlander bij? Ik ga nog een stapje verder; was er iemand bij die niet blank was? Nee.
Dit is het ‘witte-redder-complex‘ [en]. Zelfs als we proberen te helpen, praten we over anderen. Zelfs als we zoiets als rassendiscriminatie en vreemdelingenhaat proberen uit te roeien, maken we er ons uiteindelijk zelf schuldig aan. Nog erger, we beseffen niet hoe schadelijk deze maatschappelijke structuren zijn die in onze wereld blijven voortbestaan.
Ik zeg niet dat mensen geen goede bedoelingen hebben, maar dat we moeten luisteren naar degenen die daadwerkelijk lijden onder racisme en uitsluiting. Deze vrouwen en mannen begrijpen het probleem beter dat wie dan ook. Zij moeten onze leiders in de strijd zijn, de frontlinie. Ze hebben geen afgevaardigden nodig. Ze kunnen zichzelf vertegenwoordigen en staan in hun eigen kracht.
Om ruimte in deze zaak in te nemen, een zaak die mij niet raakt, was niet gemakkelijk. Maar ik ben hier niet om te spreken tegen de zwarte lezers van Afroméminas, maar tegen mensen die op dezelfde trede van de maatschappelijke ladder staan als ik – de ladder die bestaat, of we het leuk vinden of niet. Afkomst of huidskleur zijn belangrijke elementen in de vorming van de verschillende privileges op deze ladder.
Als je weet dat racisme bestaat, maar meent dat het niet belangrijk is, ben je er medeschuldig aan. Ik weet dat het jou niet zal overkomen, zoals ook andere vormen van lijden jou niet zullen overkomen, maar wees niet zo gelaten; protesteer, doe mee of doe iets. Doe iets, omdat, sorry dat ik je moet teleurstellen, dit gebeurt in Spanje, in mijn land, met hen die niet zoals wij zijn.
Het is racisme.