Begin juni spoorde [en] de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties (UNHCR) China aan om een meer vooraanstaande rol te spelen bij het oplossen van vluchtelingencrises in de wereld. Hoewel de Chinese overheid hier nog officieel op moet reageren, hebben nationalistische netizens hun mening al laten horen. Zij noemen Yao Chen, de ambassadeur voor UNHCR in China, een ‘heilig boontje’ en het idee om vluchtelingen op te nemen ‘stompzinnig’.

Op Wereldvluchtelingendag (20 juni), deelde Yao Chen, een beroemde Chinese actrice en de eerste UNHCR ambassadeur [en] in China, via grote mediakanalen haar ervaringen over haar bezoeken aan vluchtelingenkampen. Via UNHCR's account op Weibo probeerde ze de Chinese samenleving te overtuigen meer steun aan vluchtelingen te geven:

难民是和我们一样的普通人，战争和灾难让他们沦为难民。希望有一天，他们能够再次成为普通人，享有一个普通人应当享有的权利。

Vluchtelingen zijn net als wij gewone mensen, die door oorlogen en rampen vluchteling zijn geworden. Ik hoop dat ze op een dag hun gewone leven weer kunnen oppakken zodat ze net als wij weer van hun rechten kunnen genieten.

Het media-event bracht een online tegenreactie teweeg. Veel Chinese netizens interpreteerden het nieuws als een teken dat de Chinese overheid meer vluchtelingen uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika wil accepteren, en hun angst daarvoor veranderde in haatgevoelens die ze op Yao Chen projecteerden. Hieronder staan de populairste commentaren onder de post over Wereldvluchtelingendag op UNHCR's Weibo-account:

姚晨唯恐中国不乱么，头发长见识短，还是收了钱了？连微博都禁止评论，怕被骂吧

Wil Yao Chen nog meer chaos in China? Ze mag dan knap zijn, erg intelligent is ze niet, of wordt ze betaald om dit te zeggen? Ze blokkeert zelfs reacties op haar Weibo-account. Is ze soms bang voor kritiek?

不要难民！！计划生育30年就是为了给难民腾地方么？姚晨你欢迎的话，就去你家住好了，吃你的喝你的用你的！

Nee tegen vluchtelingen!! Dertig jaar eenkindpolitiek was toch niet bedoeld om plaats te maken voor vluchtelingen? Als Yao Chen vluchtelingen welkom heet, moet ze die maar in haar eigen huis uitnodigen en ze zelf te eten geven.

先辈告诉我们山河只能靠自己守护，这些离弃自己国家的是难民还是懦夫？

Onze voorouders hebben ons geleerd ons eigen land te verdedigen. Deze mensen hebben hun eigen land opgegeven, zijn het vluchtelingen of lafaards?

De motieven voor deze negatieve reacties zijn vijandelijkheid tegenover “politieke en morele correctheid”, het gevoel slachtoffer te zijn van bevolkingsbeperking (de eenkindpolitiek in China) en nationalistische gevoelens.

Chinesen ‘beschermden het land van hun voorouders voor hun nakomelingen’

Hoewel ze door verschillende mensen zijn geschreven, lijken de bovenstaande online commentaren te zijn geïnspireerd door een viraal artikel met de titel “Heilig boontje bezoekt vluchtelingenkampen. In China ben je niet welkom!” (圣母婊滚到难民营去，中国不欢迎！) [zh], dat via het Maoïstiche linkse denktankaccount [zh] Chawang op het Sohu blogplatform werd gepubliceerd.

In het artikel werd Yao een “heilig boontje” genoemd en ervan beschuldigd hypocriet te zijn. Vervolgens werd een aantal bekende intellectuelen bekritiseerd die China hebben aangespoord zijn verantwoordelijkheid tegenover vluchtelingen te nemen:

这些人能提出如此无脑的主张，非蠢即坏。依照这些人的学识来看，很显然不可能是蠢，那就是坏了。不是收了野心家的钱，就是被西方白左思想洗脑了。

Iemand die voor zulke stompzinnige ideeën pleit is dom of slecht. Deze mensen hebben een intellectuele achtergrond, dus moeten ze slecht zijn. Ze hebben geld aangenomen van politieke intriganten of ze zijn gehersenspoeld door wit-links.

De term “wit-links”, de tegenpool van de “rode” of nationalistische linkse standpunten, wordt in China gebruikt om iedereen te bekritiseren die gelooft in universele waarden (zoals mensenrechten, democratie en individuele vrijheid) en culturele diversiteit.

Het artikel wijst er daarna op dat de eenkindpolitiek, die jarenlang zoveel leed veroorzaakte bij de Chinezen, bedoeld was om ruimte te creëren voor Chinezen en niet voor vluchtelingen. Voordat zij vluchtelingen helpt, moet de overheid er eerst maar eens voor zorgen dat het welzijn van de armen verbetert. In het artikel wordt ook beweerd dat het niet de verantwoordelijkheid van China is om vluchtelingen uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika op te nemen omdat China in deze regio's geen oorlogen is begonnen. Ten slotte prijst de auteur de Chinese oorlogsgeschiedenis:

抗日战争时，穷凶极恶的日寇在中华大地上肆虐，烧杀抢掠无恶不作，可是四万万五千万的炎黄子孙没想着当难民跑到别国去，而是拿起了武器，哪怕技不如人，也要和侵略者以死相拼。这才为后世子孙保住了祖先留下的土地。如果中国人也像这些难民一样，恐怕中国早就亡国了。

Tijdens de anti-Japanse oorlog [de tweede Chinees-Japanse oorlog, 1937-1945) moordden en roofden de wrede Japanse soldaten op Chinees grondgebied, maar de 450 miljoen Chinezen daar vluchtten niet, zij namen de wapens op en streden met hun leven als inzet tegen de indringers. Ze beschermden het land van hun voorouders voor hun nakomelingen. Als de Chinezen net als deze vluchtelingen waren geweest, zou China nu niet meer bestaan.

Vervolgens hekelt de auteur de moraal van vluchtelingen die uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika komen:

各位读者可以自己看看那些难民在欧洲干了些什么事儿。要救济、不干活，拒绝融入当地社会接受社会主流文化。[…]
这尼玛是难民？整个就是一群大爷啊。来了就要福利、要待遇，心安理得地做寄生虫，还可以动辄利用政治正确的大棒来逼着欧洲政府和白左给钱给住处，如此有恃无恐。

Onze lezers moeten zelf maar eens kijken hoe vluchtelingen zich in Europa gedragen. Ze willen subsidies en weigeren te werken of in de cultuur te integreren […]
Wat zijn dit in hemelsnaam voor vluchtelingen? Ze gedragen zich alsof ze de baas zijn, ze willen al bij aankomst sociale voorzieningen en zorg. Het zijn gemakzuchtige parasieten. Ze maken misbruik van de politieke correctheid van Europese regeringen en  “wit-links” om geld en huisvesting af te dwingen.

Er bestaat geen bewijs voor de stelling dat alle vluchtelingen in Europa weigeren te werken. Integratie is een ingewikkeld proces, en in het geval van Europa hebben de autoriteiten sinds het begin van de crisis fouten gemaakt, aldus Judith Sunderland [en] van de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch.

Hoe dan ook, UNHCR  waarschuwt ervoor [en] vluchtelingen als een homogene groep te zien, zoals de auteur op Chawang doet, en benadrukt hun individualiteit.

China's beperkte betrokkenheid bij vluchtelingen

Chawang heeft sinds 20 juni nog tientallen andere opinieartikelen [zh] over vluchtelingen op zijn website gepubliceerd die het onderwerp doen voorstellen als een westerse samenzwering tegen China.

Er is online veel commotie, maar eigenlijk vangt China niet veel vluchtelingen op. Er zijn momenteel 20 vluchtelingenkampen in het hele land. De meeste vluchtelingen in deze kampen zijn op doorreis en de maandelijkse bijdrage van bijna 400 euro die zij ontvangen, wordt door UNHCR betaald. In 2015 waren er ongeveer 138 vluchtelingen in China en werden er 410 asielverzoeken behandeld.

Bovenstaande informatie werd gepresenteerd in een “fact-check”artikel dat werd gepubliceerd door de aan de Chinese Communistische Partij gebonden krant Global Times. In dit artikel wordt er ook op gewezen dat China [zh] in 2016 alleen maar lid werd van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) om zijn interne migratie te helpen verbeteren:

中国加入这个组织是为了提升中国管理自己内部的移民治理问题，比如农民工进城，人口迁移等等。

China werd lid van deze organisatie om het Chinese beheer van interne migratie te verbeteren, zoals migratie van landbouwers op het platteland en andere binnenlandse bevolkingsstromen.

Een dergelijke bewering klinkt een beetje vreemd omdat de Chinese overheid er altijd de nadruk op legt dat buitenlandse machten zich niet mogen bemoeien met Chinese binnenlandse aangelegenheden. Bovendien zijn de interventiegebieden [en] van de IOM als internationale organisatie:

het bevorderen van internationale wetten, beleidsdiscussie en advies betreffende migratie, het beschermen van de rechten en gezondheid van migranten en het genderaspect van migratie.

China heeft de laatste jaren veel kritiek uit de internationale gemeenschap gekregen op onder andere de gedwongen repatriëring van Noord-Koreaanse overlopers [en] en het gebrek aan migratie- en naturalisatiebeleid dat het voor niet-Chinezen vrij moeilijk maakt om naar China te migreren.

Er wonen meer dan 600.000 buitenlanders in China en volgens het Chinese ministerie van Openbare Veiligheid [en] kregen in 2013 meer dan 7.300 buitenlanders een verblijfsvergunning. Datzelfde jaar werden er bijna een miljoen Chinezen [en] permanent ingezetenen in de Verenigde Staten (zie het artikel in Foreign Policy: “Waarom China geen Syrische vluchtelingen opvangt”) [en].

Zoals hierboven aangegeven zijn de wereldwijde migratiestromen niet in balans. Tijdens zijn eerste bezoek aan China begin juni riep [en] Filippo Grandi, de Hoge Commissaris van UNHCR, China op om een grotere rol te spelen bij het oplossen van de wereldwijde vluchtelingencrisis. Hij verklaarde:

UNHCR en China werken al 40 jaar samen. In die tijd is China een belangrijke speler geworden op het wereldwijde podium… Ook het mondiale vluchtelingenprobleem is groter en ingewikkelder geworden omdat de factoren die mensen overhalen om hun land te ontvluchten, steeds complexer worden.

Hij sprak tevens de hoop uit dat het Chinese ‘Belt and Road’-implementatieplan dat ontwikkelingsprojecten in 60 landen omvat, ook middelen zou kunnen bevatten om meer vluchtelingen en ontheemden op te vangen:

Het Belt and Road-initiatief gaat over vrede, welvaart en inclusie… We hopen dat China een aantal van deze middelen direct zal investeren in landen die grote aantallen vluchtelingen en ontheemden opvangen. Dit zou de positie van vluchtelingen en hun gastlanden versterken en een win-winsituatie betekenen voor iedereen. Door zijn vele ontwikkelingsprojecten kan China helpen om conflictgebieden te stabiliseren en de oorzaken van het vluchten bij de wortel aan te pakken.

Beijing heeft nog niet officieel gereageerd op de oproep van UNHCR. Maar “rood-links” en de nationalistische netizens hebben hun antwoord al gegeven.