Asupe, een woord uit de Japanse straattaal voor het aspergersyndroom. Oorspronkelijke afbeelding [1], breed verspreid op social media.
In een recent interview [2] [ja] met een populaire manga kunstenaar, wordt uit de doeken gedaan hoe de term ‘asperger’ in Japan enerzijds slecht wordt begrepen en anderzijds wijdverbreid wordt toegeëigend door de Japanse subcultuur.
De bekende manga kunstenaar Yamada Reiji (山田玲司) [3] [en] gaf begin april in een interview met de Japanse video-downloadwebsite Nico Nico commentaar op karakters met het aspergersyndroom [4] [en] in anime en manga.
Het aspergersyndroom is een autismespectrumstoornis [5] [en] die bij een procent van de Japanse bevolking voorkomt. Yamada Reiji is de maker van de non-fictie manga serie Zetsubō ni Kiku Kusuri [6] [en] (‘Medicijn voor Wanhoop’). Hij zegt dat het aspergersyndroom de perfecte protagonist is voor manga en anime:
最初に、ザックリ言ってしまうと、ちょっとイカれた変わり者が、何でもかんでも病名を付けられるというトレンドが、ここ20年ぐらいあるわけ。実際のところ、本当に障害なのか病気なのかは、定かではないし、専門家によっては、意見が分かれているんだけど、いわゆるアスペルガーヒーローみたいな人達が活躍する時代というのがあるのよ。
… Om eerlijk te zijn, is het pas sinds de afgelopen twintig jaar een trend om personen die een beetje “anders” zijn een label op te plakken en de een of andere klinische diagnose te stellen.
Hoewel ik niet zeker weet of het een ziekte of een handicap is – dat hangt af van de specialist waarmee je spreekt – zijn we nu aanbeland bij wat de “Asperger held” wordt genoemd.
Volgens Yamada, zijn mensen met het aspergersyndroom interessante hoofdpersonen, omdat ze een hoog niveau van rationaliteit, analytische vaardigheden en intuïtie hebben, maar weinig empathie:
ザックリと特徴を言うと、ずば抜けた能力がある。これは、合理的な能力。分析力、直感力も含めて、能力は高いんだよね。スペックが高いという。だけど、共感力に欠ける。つまり、自分だけの世界にいて、美意識が高く、どこか人を馬鹿にしている。
Over de kenmerken van personen met het aspergersyndroom kun je, zeer in het algemeen, zeggen dat ze uitmuntende kwaliteiten hebben zoals: een hoog niveau van rationaliteit en een sterk logisch, analytisch en intuïtief vermogen. Je zou kunnen zeggen dat ze “uitmuntende specificaties” hebben.
Personen met het aspergersyndroom voelen echter geen empathie. Ze leven in hun eigen wereld en hebben een hoge esthetische gevoeligheid, waardoor ze anderen misleiden.
De “Asperger held” als dramatische stijlfiguur
De figuren die Yamada “Asperger helden” noemt – karakters die geliefd zijn vanwege hun intelligentie, maar waarvan nooit echt wordt gehouden – zijn regelmatig voorkomende fictieve figuren in Japanse manga en anime.
Bij deze stijlfiguur wordt het gebrek aan empathie van de held getolereerd, omdat hij (het is meestal een jongeman) een of ander soort “super vermogen” heeft. Een bekend voorbeeld is het karakter ‘L [7]‘ [en] uit ‘Death Note [8]‘, een rechercheur die volhardend en vakkundig een seriemoordenaar achtervolgt die bekend is onder de naam ‘Kira [9]‘ [en].
‘L’ , de alto met lang zwart haar, is misschien wel het prototype van een Asperger. Zijn gebrek aan sociale vaardigheden wordt geaccepteerd omdat hij goed is in zijn werk.
De dramatische stijlfiguur van de “persoon met het syndroom van Asperger als held” bestaat niet alleen in Japan. Volgens Yamada, is de BBC dramaserie Sherlock [10] [en], met Benedict Cumberbatch in de hoofdrol en Martin Freeman als zijn assistent Watson, representatief voor dit karaktertype:
例えば、名探偵シャーロック・ホームズを現代に蘇らせたと評判になった。英国BBCのドラマ『シャーロック』…アスペルガーっていうのはバディー物に向いてるんだよ。クールでバンバンやっていく人の横に、一般的な人情派が付く。だから、『シャーロック』は見事。
Zoals Sherlock Holmes, die zijn wederopstanding meemaakt in de populaire televisieserie van de BBC … Het aspergersyndroom leent zich uitstekend voor de zogenaamde vrienden drama's [buddy films]. Er is een coole hoofdpersoon die al het werk doet, met aan zijn zijde een representatief “normaal” persoon. “Sherlock” is hiervan een perfect voorbeeld.
Het gebruik van “aspie” in Japanse straattaal
De titel van het artikel op de video-downloadwebsite Nico Nico met daarin het interview met Yamada luidt: “Waarom we van hoofdpersonen houden die ‘aspies’ zijn of een autismespectrumstoornis hebben” (Asupe Ya Hattatsu Shogai No Shujinko Ga Ai Sareru Riyu Wo Kangaete Mita, アスペや発達障害の主人公が愛される理由を考えてみた [11]).
In het artikel op de website van Nico Nico wordt een term uit de Japanse straattaal, asupe, gebruikt voor iemand met het syndroom van Asperger – in het Engels ongeveer vertaald als aspie [12] - in de betekenis van iemand die de kenmerken van het aspergersyndroom vertoont. Yamada gebruikt in het Japans de meer klinische term aspergersyndroom (アスペルガー症候群).
In Japan wordt de term asupe (アスペ [13]) gebruikt als speelse belediging, ook voor personen die zich anders gedragen dan de meerderheid of “raar” doen.
Op Twitter gebruikte iemand bijvoorbeeld de term asupe om een denigrerende opmerking te maken over Ozono Momoko, lid van de Japanse meidengroep AKB48 [14] [en]:
顔面から滲み出るアスペ臭 pic.twitter.com/p1gfp6nKst [15]
— ぼぶ田ぼぶ子 (@RIKACHAN_SUCHI) May 3, 2017 [16]
Ze heeft het gezicht van een asupe.
Deze internet trend in Japan werd onlangs opgemerkt door de Korea Times [17] [en]:
Japanse netizens tussen de twintig en dertig jaar gebruiken de term asupe om iemand met een verstandelijke beperking of “personen die zich anders gedragen dan de meerderheid” aan te duiden.
Het artikel in de Korea Times citeert uit een column over de Japanse taal van psychiater Hoshino Geinan.
Eind april schreef Hoshino in het Japanse weekblad Bunshun over het gebruik van de term asupe, klaarblijkelijk als antwoord op Yamada:
簡単に「お前まじアスペ」とは言えないはずです。なぜなら、精神医学を専門に学んだ医師でも「アスペルガー症候群」と診断を確定するには相当な勇気が要ります。それほど難しい診断なのに、人と違っているというだけで簡単に「アスペ」と言うのは、ただの誤診です。
Kort gezegd, zou je nooit, tegen niemand, mogen zeggen “Jij bent een aspie“. Omdat zelfs artsen met een specialistische opleiding psychologie voor honderd procent zeker moeten zijn voordat ze de diagnose van het aspergersyndroom kunnen stellen. Het is namelijk heel erg moeilijk om deze conditie te diagnosticeren. Iemand eenvoudig een aspie noemen zou een misdiagnose zijn.
Hoshino schreef ook kritische stukken over het gebruik van de term in een beledigende context:
その方々が、「アスペ」という言葉を聞いて、嬉しいと思うでしょうか。たとえ「お前まじアスペ」と軽い気持ちで言う相手が、通院などを要さない人であったとしても、周りで聞いたり見たりする人で間接的にショックを受ける人がいるかもしれません。それくらい繊細に考えるべきだと思います。
Ik vraag mij af of zij (personen met het aspergersyndroom) het leuk vinden dat het woord aspie in straattaal wordt gebruikt. Zelfs als plagend “je bent een echte aspie” wordt gezegd tegen iemand die is gediagnosticeerd met het aspergersyndroom, kan dit choquerend zijn voor degenen die meeluisteren.