Screenshot van de Gambay-kaart

Hoe kan je de diversiteit van de talen van de Aboriginals en de eilanders van de Straat Torres in Australië beter weergeven dan met een multimediale onlinekaart?

De kaart heet ‘Gambay’, wat ‘samen’ betekent in de taal van de Butchulla uit de regio Harvey Bay in Queensland. Het is een kleurrijke, informatieve kaart die informatie verschaft over meer dan 780 inheemse talen in Australië. Elke stip op de kaart staat voor een andere taalregio en de stippen die dezelfde kleur hebben, geven de talen aan die dezelfde eigenschappen zouden kunnen hebben. Slechts twintig talen worden dagelijks gebruikt door mensen die de taal vloeiend spreken. Door overeenkomsten tussen verwante talen op te sporen, kan er samengewerkt worden om die talen levend te houden.

First Languages Australia (Oorspronkelijke talen van Australië) werkt samen met het Queensland Indigenous Languages Advisory Committee (adviescomité voor inheemse talen in Queensland). Dit comité stelde zijn technische kennis beschikbaar, waarmee het Nyurrangu Ngardji had ontwikkeld. Dit is een soortgelijke kaart, maar dan met de talen van Queensland erop.

Screenshot van de Gambay-kaart met een taalpromotor.

Lokale taalpromotors (“Language Legends“) die zelf sprekers zijn van de Aboriginal-talen en de talen van de Straat Torres-eilanden, leverden waardevolle bijdragen. Deze mensen benadrukten in videoboodschappen hoe belangrijk het is om hun talen te onderhouden en nieuw leven in te blazen voor deze generatie en volgende generaties. Zo maken deze lokale leiders zich bij hun eigen gemeenschap bekend als mensen die zich inzetten voor hun taal en op wie een beroep gedaan kan worden voor advies en hulp.

Er lag veel nadruk op hoe de taalgemeenschappen zich wilden presenteren in deze videoboodschappen en op het onderzoeken van de locatie en de spelling van het woord waarmee zij hun taal aanduiden. Volgens Melinda Holden van First Languages Australia is dit heel belangrijk, omdat de Australische talen mondelinge talen waren voordat men zich ging vestigen. En:

they have been named/spelled various ways over the years by the missionaries, government officials, linguists and other researchers who have worked with the language communities; and by community members themselves.

door de jaren heen zijn de talen op verschillende manieren gespeld of hebben verschillende namen gekregen van missionarissen, overheidsambtenaren, linguïsten en andere onderzoekers die met deze taalgemeenschappen werkten, maar ook door de leden van deze gemeenschappen zelf.

Door deze kaart kunnen de leden zelf weer gaan beslissen over hoe zij zich presenteren.

Bridget is een spreker van de taal Warrgamay en ook een van de taalpromotors op de kaart. Zij schrijft:

I’m a Djambi in our language. That means old woman. I’m a linguist, I prefer to use the term community linguist or first language linguist. I translate resources from English into our languages, and look at the materials that we need to support language learning. I work a lot with our community. We have a lot to do with our people, talking and agreeing on ways to support language.

I live it and breathe it everyday. Language work is the best thing I can do. Who wants to go out and do other things, when I can be saving our languages?

In onze taal ben ik een Djambi. Dat betekent ‘oude vrouw’. Ik ben een taalkundige, maar ik gebruik liever de term ‘gemeenschapstaalkundige’ of ‘oorspronkelijke talenlinguïst’. Ik vertaal bronnen van het Engels naar onze talen en onderzoek wat we nodig hebben om talen te leren. Ik werk veel samen met de gemeenschap. We hebben veel te maken met onze mensen: we moeten praten en het eens worden over de manieren om de taal te ondersteunen.

Ik ben er elke dag mee bezig. Werken met taal is het mooiste wat ik kan doen. Waarom zou ik nog iets anders willen doen als ik onze talen kan redden?

In samenspraak met de taalpromotors en met regionale taalcentra worden nog andere manieren ontwikkeld waarop de Aboriginal-gemeenschappen die van de Straat Torres-eilanden bij kunnen dragen en mee kunnen doen aan Gambay. Ook wordt er gekeken naar hoe zij controle kunnen houden over hoe hun cultuur en taal in cyberspace wordt gepresenteerd. De inhoud van de kaart zou gebruikt kunnen worden op scholen bij allerlei vakken, zoals Engels, wiskunde, natuurwetenschappen, geschiedenis, aardrijkskunde en maatschappijleer. De informatie is verbonden aan het nationale schoolcurriculum van Australië en er is geschikte informatie voor elke jaarlaag te vinden.