Tirannen brengen veroveraars met zich mee: wat gebeurt er als Rusland Assad aan de overwinning helpt?

”President

De president van Syrië, Bashar al-Assad, begroet de Russische president Vladimir Poetin in het Kremlin, oktober 2015. FOTO: Website van de president van Rusland (CC BY 4.0)

“Tirannen brengen veroveraars met zich mee.” – Ibn Khaldun (1332-1406)

Tijdens de val van het bevrijde Aleppo, een verschrikking die door media-activisten in real time uitgezonden werd, gingen duizenden mensen van over de hele wereld de straat op om te protesteren tegen de zich ontvouwende humanitaire catastrofe. Solidariteit is natuurlijk van wezenlijk belang, maar sommigen klagen verbitterd dat dit zes jaar eerder had moeten komen. De laatste enclaves van de publieke democratie en het creatief verzet worden nu de kop ingedrukt en het Syrische conflict komt in een veel duisterdere en angstaanjagendere fase terecht.

De overwinning van Assad in Aleppo was niet mogelijk geweest zonder de steun van Rusland. In september 2015 stond het regime op het punt van instorten toen Poetin op verzoek van het regime ingreep. In 2013 was het regime al een keer gered door Iran. Hetzelfde patroon als in Aleppo speelt zich af in andere dissidente gemeenschappen. Vanaf de grond worden steden belegerd en uitgehongerd door een voornamelijk buitenlands en sektarisch, sjiitisch burgerleger, gesteund door Iran. Vanuit de lucht regent het bommen en raketten uit de vliegtuigen van Assad en Rusland. Met gedwongen overeenkomsten tot capitulatie worden mensen, mogelijk voorgoed, uit hun huizen verbannen.

Aanvankelijk noemde Rusland het bestrijden van ISIS als reden voor de interventie. Maar meer dan 80% van de Russische bommen valt niet eens in de buurt van het grondgebied van de terreurgroep. Wie wel geraakt worden, zijn gemeenschappen die zich hebben verzameld in democratische, lokale raden, scholen en ziekenhuizen die artsen en leraren wanhopig draaiende proberen te houden, en vrijwillige hulpverleners die hun leven riskeren om doodsbenauwde en gewonde kinderen onder het puin vandaan te halen.

Gedurende de eerste 305 dagen van de interventie zijn door Russische luchtaanvallen 2074 burgers om het leven gekomen, waaronder 746 kinderen. Zowel Syrische als internationale humanitaire organisaties en mensenrechtenorganisaties bevestigen dat Rusland systematisch en opzettelijk ziekenhuizen als doelwit kiest bij wijze van oorlogsstrategie. Rusland greep in om de val van het regime te voorkomen en het regime te helpen verloren grondgebied terug te winnen, en dat is gelukt.

De historische band tussen Rusland en het regime van Assad dateert uit de Koude Oorlog. De Sovjet-Unie verkocht wapens aan de Syrische dictatuur en studenten uit Syrië studeerden vaak in Rusland of andere Oostbloklanden. In Tartus was een sovjet-marinebasis gevestigd, de enige Russische basis in het Middellandse Zeegebied. Syrië was een aanwinst voor Rusland, en Poetin heeft die relatie opnieuw kracht gegeven. Assad wordt aan de macht gehouden door Russische bommen, en Rusland beschermt haar satellietstaat in de Veiligheidsraad van de VN zoals de VS Israël beschermt.

Tijdens de interventie in Syrië heeft Rusland de marinebasis in Tartus uitgebreid tot permanente basis en in 2015 ten zuiden van Latakia een luchtbasis gevestigd. Dankzij overeenkomsten met het regime zullen Russische bedrijven profiteren van lucratieve contracten voor olie- en gasexploratie. Er wordt gepronkt met geavanceerde wapens en de wapenexport is toegenomen. Maar belangrijker is dat Rusland via Syrië de hegemonie van de VS in de regio met succes heeft betwist. Nu Obama zich na de afspraak over chemische wapens heeft teruggetrokken, worden internationale onderhandelingen geleid door Rusland. Daarnaast haalt Poetin de banden aan met andere regionale autoritaire leiders, zoals Erdogan in Turkije en Sisi in Egypte, met wie hij onlangs gezamenlijke militaire oefeningen heeft gehouden. Poetin heeft ook de banden met Israël versterkt door militaire drones aan Israël te verkopen en informatie over Syrië uit te wisselen.

Door de aanhoudende luchtbombardementen, waardoor duizenden mensen uit hun huis zijn verdreven, en het steunen van populistische, fascistische groepen in het westen, heeft Rusland ook bijgedragen aan de destabilisatie van Europa, dat toch al wankelde vanwege het mislukte economisch neoliberalisme en bezuinigingen. Via propagandistische media, zoals Russia Today, verspreidt Rusland een campagne van desinformatie, niet zozeer bedoeld om te overtuigen, maar om te verwarren.

Sommigen beweren dat de interventie van Rusland geen imperialisme kan zijn, omdat het leger van Rusland uitgenodigd is door het Syrische regime. Volgens die redenatie was de Amerikaanse interventie in Vietnam ook geen imperialisme, aangezien Amerika ook uitgenodigd was door de overheid van Zuid-Vietnam. Zulke commentatoren geloven dat soevereiniteit voor staten geldt en niet voor mensen, en dat degenen die een uitroeiingscampagne voeren tegen degenen die vreedzaam protesteren tegen hun heerschappij niettemin legitimiteit kunnen hebben.

Anderen zeggen dat de rebellen óók gesteund worden door regionaal en internationaal imperialisme van de VS, Turkije en de Golfstaten. Maar de rebellen hebben lang niet zoveel financiering en militaire steun ontvangen als het regime van haar bondgenoten. De belangrijkste ingreep van Obama was het vetoën van staten die de rebellen van luchtverdedigingswapens hadden voorzien. Het onvermogen van de rebellen om te reageren op Assads overweldigende gebruik van luchtaanvallen heeft de machtsbalans in het voordeel van het regime gehouden, aangezien het regime alle mogelijke alternatieven voor zijn heerschappij had vernietigd.

Door het verlaten van Aleppo is duidelijk geworden dat Turkije zich voornamelijk bezighoudt met het verdrukken van de Koerdische autonomie in het noorden van Syrië en Erdogans eigen autoritaire campagne tegen dissidenten. Ook de reactionaire Golfstaten hebben elk hun eigen agenda, steunen hun respectieve facties en dragen bij aan de verdeeldheid en onderlinge strijd van rebellen. Hun voornaamste motief is de regionale machtsstrijd met Iran, waardoor ze het vuur van het sektarisme en extremisme hebben aangewakkerd, die door het regime en haar financiers venijnig zijn geprovoceerd.

Het lijkt er niet op dat Trump substantieel zal afwijken van de isolationistische houding van Obama. Net als Obama ziet hij ISIS als de grootste bedreiging voor de Amerikaanse belangen. Dat biedt geen uitkomst voor de Syriërs die het regime, dat verantwoordelijk is voor meer dan 90% van de burgerslachtoffers en de belangrijkste oorzaak is voor volksverplaatsingen, als grootste obstakel voor de vrede zien. Obama en Poetin werken al een tijd samen aan de zogenaamde “oorlog tegen terreur”. Trump bewondert Poetin; hij zal waarschijnlijk direct samenwerken met zowel hem als Assad en nog minder lippendienst bewijzen aan kwesties als mensenrechten, democratie of de bescherming van burgers. Het maakt blijkbaar niet uit dat Assad en Poetin burgerlegers aanvallen die tegen ISIS strijden en bovendien de enige zijn die voor de burgers opkomen.

Het is nog maar de vraag of er zich tussen Iran en Rusland spanningen zullen ontwikkelen. De sektarische burgerlegers van Iran hebben geweigerd mee te werken aan de afspraak tussen Rusland en Turkije om Aleppo te evacueren. Hoewel de verstandhouding tussen Trump en Poetin steeds beter wordt, zijn Trumps naaste adviseurs tégen het nucleaire akkoord tussen Iran en Obama. Maar Rusland weet ook dat Assad zijn heroverde gebied niet kan vasthouden zonder Iraanse grondtroepen. Is het misschien het geval dat er meerdere poppenspelers aan de touwtjes trekken?

De val van Aleppo is mogelijk de laatste nagel aan de doodskist van de verweesde Syrische revolutie. De overwinning van Assad zou het einde betekenen van het civiel-democratische experiment van Aleppo, ooit een baken van hoop. Er zullen mogelijk honderden burgermaatschappelijke activisten en (medische) hulpverleners gearresteerd worden, bovenop de duizenden die al in de gevangenis zitten met weinig hoop op vrijlating. De vluchtelingen en de ontheemden zullen nooit terug naar huis kunnen. Extremistische groepen zullen steeds meer aan macht winnen wanneer ze niet langer onderhevig zijn aan de druk van de bevolking. Het land zal opnieuw worden geregeerd door angst.

Het Syrische volk heeft een hoge prijs betaald voor zijn verlangen naar vrijheid. Ze zijn gebombardeerd door zowel hun eigen als buitenlandse regeringen en binnengevallen door ‘s werelds meest fanatieke jihadisten. Het regime heeft zich nooit oprecht welwillend getoond om te onderhandelen. Assad is niet bereid om zijn macht op te geven of te delen. Tot nu toe hebben alle wapenstilstanden alleen maar grotere slachtpartijen en volksverplaatsingen ingeluid, wat door de internationale gemeenschap slechts “sterk veroordeeld” wordt. Assad, Rusland en Iran geloven in een militaire oplossing voor het conflict.

Het is nu aan mensen van over de hele wereld om een duurzame beweging tegen de oorlog op te bouwen en samen met het Syrische volk te strijden tegen alle staten die dit conflict in stand houden.

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op Open Democracy met een Creative Commons-licentie.

Start een discussie

Auteurs graag inloggen »

Regels

  • Alle reacties worden beoordeeld door een moderator. Verzend je reactie maar één keer, anders kan deze als spam worden gemarkeerd.
  • Wees respectvol tegen elkaar. Reacties met hatelijke opmerkingen, obsceniteiten en persoonlijke aanvallen worden niet goedgekeurd.