Deze Venezolanen hebben wat ideeën voor Trump-tegenstanders

Image by Venezuelan cartoonist Eduardo Sanabria. Used with permission.

“Het recept is universeel. Zoek een probleem waar veel mensen last van hebben, iemand om de schuld te geven en een goed verhaal om te vertellen. Meng het door elkaar. Vertel de mensen met het probleem dat je weet hoe ze zich voelen en dat je de schuldigen hebt gevonden.” Afbeelding door de Venezolaanse cartoonist Eduardo Sanabria. Met toestemming gepubliceerd.

Het is niet voor het eerst dat in de burgermedia vergelijkingen tussen Trump en Chavez [en] zijn gemaakt — mensen hebben al gewezen op de manier waarop beide leiders vertrouwen op hun persoonlijkheid om hun politieke projecten te promoten — maar nu Donald J. Trump werkelijk president is geworden, richten sommigen die oppositie voerden tegen de voormalige Venezolaanse president Hugo Chavez en het systeem dat hij creëerde, zich openlijk tot diegenen die zich verzetten tegen het pas begonnen Trump-tijdperk.

Caracas Chronicles [en], een gezamenlijke site gewijd aan het uitleggen van de complexe, politieke situatie in Venezuela, deelde de ervaringen en ideeën van twee van zijn auteurs. Beide artikelen riepen aardig wat discussies op in de reacties, zowel van mensen die het eens als oneens waren. In de artikelen leggen de auteurs uit dat beide leiders hebben gesteund op het populisme om hun eigen weg te gaan, dat de sterkste retorische figuur een zelfgemaakte vijand is, en dat de Verenigde Staten kunnen leren van de fouten die Venezuela volgens hen heeft gemaakt.

In zijn artikel “Trump, Chávez en de persoonlijke ideologie over het zoeken van publiciteit” [en] analyseert Manuel Azuaje Álamo de manier waarop zowel Trump als Chavez bezorgde burgers en intellectuelen schokte. Ook onderzoekt hij hoe zij communicatiestrategieën toepasten die nog niet eerder waren gebruikt. Hun persoonlijkheid — en het personage dat ze voor zichzelf creëerden — was hun belangrijkste pluspunt:

Net zoals Chávez, heeft Trump zijn macht gebaseerd op een persoonlijke ideologie over het zoeken van publiciteit, waarbij ideeën en feiten altijd ondergeschikt zijn aan gevoelens en aan de schijn van ideeën. […] Het enige idee dat Trump consequent verdedigde is Trump. Venezolanen zien het en kunnen niet anders dan huiveren. Chavez verdedigde ook zichzelf voor al het andere, zelfs voor de nieuwe grondwet die hij op maat had laten maken voor zijn beginjaren als president.

Hij gaat verder:

Chavez en Trump delen deze obsessie voor het zoeken van publiciteit, spektakel en macht — of, om precies te zijn, het willekeurige pronken met macht gevolgd door de even willekeurige beslissing tot het niet uitvoeren van hun eigen voorstellen — die centraal stond in de relatie met hun aanhangers. Chavez werd een reality-tv-ster nadat hij president was geworden, Trump was een reality-tv-ster voordat hij president werd […] Wij in Venezuela weten hoe angstaanjagend aannemelijk het is dat over vier jaar een Trump-stemmer zal kijken naar zijn afnemende levensstandaard en niet Trump de schuld zal geven, maar een ‘economische oorlog’ met China of Mexico, geholpen door verraderlijke elites in Washington en linkse intellectuelen die altijd geestdriftig het nationale belang willen verraden.

Dit element, benadrukt in het artikel van Azuaje Álamo over het scheppen van een vijandbeeld, is ook een essentieel punt in het artikel van Andrés Miguel Rondón, “Hoe kweek je een populist in vier makkelijke stappen” [en]. Volgens beide auteurs is een van de hoofdstrategieën die deze leiders hebben gebruikt het identificeren van een vijand en het van daaruit ontwikkelen van een sterk politiek debat:

Het recept is universeel. Zoek een probleem waar veel mensen last van hebben, iemand om de schuld te geven en een goed verhaal om te vertellen. Meng het door elkaar. Vertel de mensen met het probleem, dat je weet hoe ze zich voelen en dat je de schuldige hebt gevonden. Plak er een etiket op: de minderheden, de politici, de zakenmannen. Maak een karikatuur van ze. Als vergif, kwade meesterbreinen, smakeloze hipsters, noem maar op. Schilder jezelf dan af als de redder. Spreek tot de verbeelding. Denk niet aan beleid en plannen, breng ze gewoon in vervoering met een goed verhaal. Een verhaal dat begint met woede en dat eindigt met wraak. Een wraak waaraan ze kunnen meewerken.

In de vier punten die volgen beschrijft Rondón de fouten die de Venezolaanse oppositie tegen het Chavismo [en] volgens hem heeft gemaakt en de resultaten die ze hebben geboekt. Hij stelt dat de strategieën die Chavez en Trump gebruiken, gedijen bij polarisatie.

Rondón zegt dat het laten blijken van minachting deze verdeeldheid voedt — iets wat veel mensen van de Venezolaanse oppositiebeweging niet zagen. Volgens de auteur kunnen strategieën om Trump te dwingen de macht op te geven rampzalig uitpakken en hij analyseert de Venezolaanse situatie om zijn punt duidelijk te maken.

Het uitgangspunt is simpel: voedt polarisatie niet, ontwapen het. Dit betekent het theater van gekwetst fatsoen achter je laten. De Venezolaanse oppositie heeft jaren geworsteld voordat ze dit snapte. Zij bleef maar doorgaan over hoe stom het allemaal was. Niet alleen tegen hun internationale vrienden maar ook tegen de Chavista's zelf. [Als je dit doet] Heb je de eerste slag verloren. In plaats van polarisatie te bestrijden, heb je het in de hand gewerkt. In dat geval: begin echt opnieuw, omdat je hem in elk geval […] niet moet proberen te dwingen om te vertrekken.

Hij legt verder uit:

Onze oppositie heeft van alles geprobeerd. Staatsgreep? Check. Rampzalige oliestaking? Check. Internationale interventie uitnodigen? Je raadt het al. Wil je weten hoe ze dat laatste deden trouwens? Door zichzelf van het stembiljet te verwijderen bij een parlementsverkiezing. Ja, ze hebben het Chavismo gewoon de volledige macht over het congres gegeven [en] als een soort ‘diplomatieke statement’. Echt waar. […] Maar het mislukte. Omdat we (het feit) uit het oog verloren dat een driftbui geen strategie is. De mensen die aan de andere kant staan en de cruciale Independents komen tegen je in opstand als je de indruk wekt dat je je verstand verliest. Het ergste van alles is dat je bewijst dat je juist datgene bent waartegen je zegt te vechten: een vijand van de democratie.

Hij stelt vast:

We kunnen het niet mooier maken dan het is: de weg die voor ons ligt is zwaar, met veel valkuilen. […] Maar als je onderdeel wilt zijn van de oplossing is de weg duidelijk: erken dat je de vijand bent die ze nodig hebben en toon bezorgdheid, maar geen minachting, voor de problemen van diegenen die Trump aan de macht hebben gebracht. Wees hoe dan ook geduldig met de democratie en worstel gestaag om je te bevrijden van de ketenen van de karikatuur die de populisten van je hebben geschetst.

Het is een hele opgave. Maar het alternatief is erger. Geloof me, ik weet het: ik kom uit Venezuela.

Start een discussie

Auteurs graag inloggen »

Regels

  • Alle reacties worden beoordeeld door een moderator. Verzend je reactie maar één keer, anders kan deze als spam worden gemarkeerd.
  • Wees respectvol tegen elkaar. Reacties met hatelijke opmerkingen, obsceniteiten en persoonlijke aanvallen worden niet goedgekeurd.