Scènes uit een Venezolaanse volksdansles, gedeeld door Camerino Company. Screenshot komt uit de online verspreide video.

Op Wereldfolkloredag, gevierd op 22 augustus, gingen de Venezolanen het internet op om enkele culturele uitingen waar zij zich mee identificeren uit te lichten. Hieronder vallen dansen die hun oorsprong vinden in Afrikaanse culturen die vandaag de dag een belangrijke rol spelen vanwege hun grote invloed op de Venezolaanse identiteit.

Een voorbeeld hiervan is de door dansstudio Camerino Company [es – alle links] (via Drone Venezuela) vertoonde video. Deze is bijna 300.000 keer bekeken en er zijn verscheidene nostalgische reacties achtergelaten door gebruikers die onderdeel uitmaken van de hedendaagse Venezolaanse diaspora.

De video laat een zogenoemde ‘drum dance’ zien. Deze dans komt oorspronkelijk uit de noordkust van Venezuela, en is waarschijnlijk de meest populaire Afro-Venezolaanse culturele kunstvorm onder jonge mensen. Zowel aan de kust als in de rest van het land is het de gewoonste zaak van de wereld om tijdens feesten ruimtes te reserveren om te luisteren naar en te dansen op muziek van drums.

De choreografie die te zien is in bovenstaande video laat invloeden zien van verschillende stijlen die traditioneel en modern combineren. Een dergelijke mix zou een groter publiek motiveren om er van te genieten of op te dansen. De video van Camerino Company is een goed voorbeeld van hoe culturele uitingen een plek kunnen innemen binnen een dansacademie, terwijl er tegelijkertijd een link is met populaire vieringen.

‘Afrika keert terug op de Caraïben’

Noord-Venezuela grenst over de gehele lengte aan de Caraïbische Zee. Dit heeft gezorgd voor belangrijke culturele gevolgen voor het land.

Zelfs voor de Spaanse verovering, was het grootste deel van de kust het toneel van migratie. De inheemse bevolking uit die regio werd van één kant van het continent naar het andere gedreven door krachtige commerciële en socioculturele dynamieken. Die stroom is nooit meer gestopt.

Op deze Britse kaart uit 1736 is het gebied afgebeeld dat bekend staat als West Indië: de Caraïben en de Bahama's. Daaronder is het vasteland zichtbaar van het hedendaagse Venezuela.

In 1498, tijdens zijn derde reis, arriveerde Christoffel Columbus in Tierra de Gracia, oftewel het ‘Land of Grace’. Hier regeerden de inheemse bevolking, genaamd Cariben. Dertig jaar later bracht Europa de eerste Afrikaanse slaven over die – samen met de inheemse bevolking – ingezet werden om de koloniale nederzettingen te bouwen in dit deel van de ‘Nieuwe Wereld’.

Zelfs vandaag de dag, na al die eeuwen, is de Venezolaanse kust een stille getuige van de geschiedenis. De vele Afro-Venezolanen die daar wonen representeren zowel het voorbije verleden als de rijkdom van hun hedendaagse aanwezigheid. Het culturele erfgoed dat deze gemeenschap generaties lang intact heeft gehouden is immens. Door de ontelbare verboden in de tijd van de slavernij is er een metaforische taal ontstaan die de pijn van gedwongen ontworteling verborg in verdrietige liefdesliedjes. Werkliederen daarentegen hielpen met het draaglijker maken van het onuitputtelijke werk, en slaapliedjes hielpen kinderen in slaap vallen.

Zowel muziek als dans waren een manier om te communiceren met de goden van de verschillende geloofsovertuigingen die de Afrikanen met zich meenamen naar West Indië. Goden die uiteindelijk onderdeel zouden gaan uitmaken van de religieuze rituelen van mestiezen, en invloed zouden hebben op seculiere vieringen.

Instrumenten zoals de quitiplás (een slagwerkinstrument), de marímbula (een lamellofoon) of de arpa tuyera (een soort harp) zijn een paar voorbeelden van de diversiteit van het muzikale erfgoed dat de Venezolanen erfden uit Afrika, en soms aanpasten aan hunzelf. In vele delen van het land worden deze instrumenten nog altijd bespeeld, wordt er nog gedanst op de muziek, en wordt de techniek doorgegeven.

De dansers uit de video van Camerino Company zijn zeker niet de enigen die bewondering hebben voor de drums en dansen van de Venezolaanse kust. Zij, en vele anderen, zetten een traditie voort die Venezuela en al haar diversiteit samenbrengt met de rest van de Caraïben, terwijl zij tegelijkertijd de pijnlijke wonden uit het verleden, die door tijd en nagedachtenis proberen te genezen, niet vergeten.