[1]Soldaten op het strand van Madagaskar – via Blog My asa met toestemming
‘Wat als’ is in de geschiedenis in overvloed aanwezig. Zowel schrijvers als geschiedkundigen bedenken graag alternatieve scenario's indien een bepaalde gebeurtenis anders verlopen was. Wat als bijvoorbeeld de asmogendheden de Tweede Wereldoorlog gewonnen hadden [2] [en] (zoals bedacht door de Amerikaanse schrijver Philip K. Dick)? Wat indien Napoleon in 1811 met succes Rusland binnengevallen was [3] [en]? En wat als de president van de Verenigde Staten, John F. Kennedy, zijn moordaanslag in 1963 had overleefd [4] [en]?
Een van de minder bekende ‘wat als’-scenario's is het Madagaskarplan dat bijna in vervulling ging tijdens Wereldoorlog II. Het Madagaskarplan [5] was het voorstel van de naziregering van Duitsland om de Joodse bevolking van Europa naar het eiland Madagaskar te verplaatsen op het hoogtepunt van de oorlog. Het idee, voorgesteld door Franz Rademacher [6] [en], hoofd van het Joodse Departement van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, was om Madagaskar, dat toen nog een Franse kolonie was, over te dragen aan Duitsland als onderdeel van de Franse overgavevoorwaarden. Het project werd goedgekeurd door Adolf Hitler en op 15 augustus 1940 gaf hij Adolf Eichmann het bevel te beginnen met het verplaatsen van een miljoen joden per jaar, gedurende een periode van vier jaar, naar Madagaskar dat zou fungeren als een politiestaat onder de SS [7]. Het project werd uiteindelijk opgeschort, aangezien in plaats daarvan de nazi's opteerden voor de systematische genocide van de Joodse bevolking.
Magnus Brechtken, een Duitse professor aan de universiteit van Nottingham gespecialiseerd in de studie van dit aspect van Wereldoorlog II, lichtte in de hiernavolgende video (in het Engels) meer in detail toe wat het Madagaskarplan inhield:
Een van de redenen waarom het Madagaskarplan niet doorging houdt verband met het feit dat Duitsland er niet in slaagde om Groot-Brittannië te overwinnen en de controle over de vloot te bekomen, een noodzakelijke stap om de deportatie ten uitvoer te brengen. Het project werd door Hitler nog steeds in overweging genomen tot het jaar 1942. Toen de Britse strijdkrachten uiteindelijk de overmacht kregen over Madagaskar van Vichy-Frankrijk, maakte dit een definitief einde aan de plan.
De Malagassische blog My Asa Mada vond een collectie historische archieven terug die gevechten voorstellen tussen Britse troepen en troepen van het Vichy-regime in 1942 in Madagaskar. Hier zijn een aantal van de foto's en video's uit die periode gepubliceerd op hun blog [8] [fr]:
[1]RAF in Madagascar via My asa blog met toestemming
De hiernavolgende video toont de Britse marinevloot die in Madagaskar aankomt vergezeld door de vrije Franse troepen:
De dag na de herdenking van de holocaust [9] [en] in het Verenigd Koninkrijk (27 januari) nam de Malagassische bevolking hun toevlucht tot het web om na te denken over de implicatie van de vraag: “Wat indien het Madagaskarplan ten uitvoer gebracht was?”
Tomavana, een Malagassische blogger uit Genève in Zwitserland schreef dat alternatieve geschiedenis te veel variabelen bevat om er een relevante voorstelling van te geven [10] [en]:
Bien que l'idée 1) d'épargner plusieurs milliers de vies me soit séduisante, j'avoue manquer d'imagination pour imaginer un monde meilleur avec seulement des “si”. Jour après jour, mon action est plutôt dictée par le désir de léguer à nos descendants un monde moins pire que celui que nous avons reçu de nos parents … et inutile de dire que ce n'est pas aussi aisé
Hoewel het idee om mogelijk duizenden levens te redden me duidelijk wel aanspreekt, geef ik toe dat ik niet genoeg verbeelding heb om een betere wereld te verwachten gebaseerd op “wat als”. Ik probeer me dag na dag zodanig te gedragen dat ik hopelijk toekomstige generaties een minder erge wereld kan nalaten dan deze die we gekregen hebben van onze ouders… en het spreekt voor zich dat dit geen makkelijke taak is tegenwoordig.
Randiana, een Malagassische burger in Frankrijk vraagt zich af [11] [en] of de situatie in Madagaskar dezelfde zou zijn als de situatie in het huidige Palestina indien het Madagaskarplan was uitgevoerd:
Given the conflict in the occupied territories in Palestine today, the most pessimistic voices during the implementation of the Balfour Plan [12] (the establishment in Palestine of a national home for the Jewish people) have now been overtaken by the harsh reality. Imagination, at that time, wasn't gloomy enough to predict the human tragedy of modern Middle East. (As for Madagascar), the Colonial period had left too many wounds, and some of them were still wide open long after liberation. A nation, after all, reacts to difference like an individual. You can only accept the other if you are at peace with yourself. Anyway, the Madagascar Plan had the same evil roots as the Ghetto and the Final solution plan: a racial pyramid, glorifying the Aryen race, where Africans, of which Malagasy, Tziganes were not even considered as humans.
Gezien het conflict in de bezette gebieden in het huidige Palestina een vaststaand feit is, zijn de meest pessimistische uitlatingen gedurende de uitvoering van het Balfourplan [13] (de oprichting in Palestina van een nationale thuishaven voor het Joodse volk) ingehaald door de harde werkelijkheid. Op dat ogenblik was de verbeelding niet somber genoeg om de menselijke tragedie van het huidige Midden-Oosten te voorspellen. Wat Madagaskar betreft, heeft de koloniale periode te veel wonden nagelaten en sommige daarvan waren nog steeds open wonden lang na de bevrijding. Een natie reageert toch als een individu indien er onderscheid gemaakt wordt. Je kan de ander enkel aanvaarden indien je vrede hebt met jezelf. In elk geval heeft het Madagaskarplan dezelfde kwade wortels als het gettoplan en de uiteindelijke oplossing: een raciale piramide die het Arische ras verheerlijkte, waartoe Afrikanen, waaronder Malagassiërs en zigeuners niet als mensen beschouwd werden.
We zullen nooit weten wat er gebeurd zou zijn indien Duitsland het Madagaskarplan gerealiseerd had. Maar wat we wel met zekerheid kunnen zeggen, is dat Madagaskar een centrale positie innam bij veel besluiten die gedurende WO II zijn genomen. De meeste beslissingen echter die toen gemaakt werden, hielden blijkbaar geen rekening met het lot van het volk.