Dit mozaïek in de oude Romeinse villa Romana del Casale (286–305 n.Chr.) op het eiland Sicilië bevat een van de vroegste afbeeldingen van een bikini. FOTO: Publiek domein
Te midden van alle ophef over de boerkiniban, het verbod op het dragen van “openlijk religieus getinte kleding”, dat nu door de Franse Raad van State is ingetrokken [1] [en], richten we ons opnieuw op het verkeerde aspect van het verhaal: het effect, niet de oorzaak. En ik geloof dat de “oorzaak” religie of cultuur overstijgt. Nuances daargelaten, is het al eeuwenlang gemeengoed in veel landen en culturen.
De ban werd versterkt door de intussen berucht geworden foto's die viraal gingen [2] [en], waarop een politieagent een vrouw op een strand in de Franse badplaats Nice dwingt om de tuniek van haar boerkini uit te trekken. Wederom, en dit keer onder grote druk, wordt vrouwen verteld dat ze geen afwijzing mogen uitlokken en wordt onze maatschappelijke rol gereduceerd tot wat we wel of niet dragen.
Zouden we in plaats van vrouwen een kledingvoorschrift op te leggen niet beter kunnen proberen om jongens en mannen op te voeden die vrouwen respecteren ongeacht hun vorm, kleur of kleding? Zouden we alle energie die verloren gaat met het opleggen van verboden, discussies over een hoofddoek als aanvaardbaar teken van vroomheid of de vraag of het vrouwelijk decolleté provocerend is, niet beter kunnen aanwenden om seksuele intimidatie op straat te voorkomen en te bestraffen?
Zouden we in plaats van een vrouw op basis van haar kleding als “bescheiden”, “fatsoenlijk” of “ordinair” te bestempelen, haar karakter niet beter kunnen baseren op haar daden en ideeën? Als we nu eens zouden stoppen met woedend worden als we vrouwen in het openbaar borstvoeding zien geven? Als Facebook nu eens zou ophouden met het plaatsen van zwarte balkjes over onze borsten? Als wij, daarentegen, eens zouden protesteren tegen het routinematig tot object reducerend afbeelden van vrouwen in advertenties en modebladen?
via GIPHY [3]
Als al deze door de overheid gesubsidieerde inspanningen om hun “betrokkenheid” bij vrouwenrechten te tonen nu eens goed – en oprecht – zouden worden benut om huiselijk geweld te voorkomen?
Als vrouwen veiliger over straat konden lopen, zouden ze misschien niet de noodzaak voelen – of, in sommige gevallen, gedwongen worden – om zich te bedekken. Als het veiliger was op straat, zouden vrouwen zelf, en alleen zelf, keuzes kunnen maken over hun kleding en niemand zou het een bal kunnen schelen.
Als er niet zoveel aandacht zou worden geschonken aan symbolen en kleding zouden we misschien kunnen werken aan daadwerkelijk samenleven.
Het is droevig en verontrustend om te zien hoe alle partijen cultuur, traditie en, natuurlijk, religie als zondebok gebruiken. Waar het eigenlijk om draait is een diep geworteld verlangen van vrijwel alle maatschappijen om controle uit te oefenen over vrouwen. De patriarchale begrippen over wat wel en niet acceptabel is, liggen zo diep in onze psyche verankerd dat vrouwen geneigd zijn om daadwerkelijk te geloven – en het idee zelfs verdedigen – dat we werkelijk een keuze hebben. Maar is dat zo?
Gelukkig, woon ik niet in een land waar ik bang hoef te zijn dat er een politieman achter me aangaat omdat ik of niet vroom genoeg gekleed ga, of die me in naam van de vrijheid uitkleedt. Maar ik denk er wel twee keer over na wat ik aantrek als ik met het openbaar vervoer reis of langs een bouwplaats moet lopen. De kans dat ik lastig wordt gevallen wordt namelijk groter als ik bepaalde keuzes maak. Ik kan meevoelen met de wens of intentie om enigszins onzichtbaar te worden om ongewenste consequenties te vermijden. En hoewel ik geen moslima ben – en geen enkel geloof aanhang – steun ik mijn zusters in een hoofddoek volledig.
Dit Facebook bericht [4] [es] van Demonio Blanco vat de kwestie samen onder de noemer “purplewashing”:
Purplewashing es una expresión que refiere al uso del feminismo como excusa para actitudes intolerables, como la islamofobia.
Si te preocupa más que una deportista juegue con velo a que el resto lo hagan en bikinis minúsculos o a que los fotoperiodistas usen este tipo de encuadres, es muy posible que sea purplewashing.
Si odias el reguetón porque es machista pero no a Los Planetas, es posible que sea purplewashing.
Mujeres con velo, en bikini, que hacen punk o que perrean: somos todas hermanas y cada una se sacude el patriarcado como le da la gana.
Si realmente te preocupa mucho la opresión que sufrimos, echa un cable parando a tus colegas cuando nos tratan como a objetos en un bar o cuando hacen chistes de violaciones. No vale ver sólo la paja en el ojo ajeno.
— Vega Pérez-Chirinos Churruca.
Purplewashing refereert aan het gebruik van feminisme als excuus voor ontoelaatbare islamofobie.
Als je een sporter die met een hoofddoek speelt vervelender vindt dan dat de rest van het team in miniscule bikini's speelt of dat fotojournalisten framing gebruiken (close-ups van beachvolleybal), is dat zeer waarschijnlijk purplewashing.
Als je een hekel hebt aan reggeaton omdat het van mannelijk chauvinisme getuigt, maar wel van Los Planetas [5] (Spaanse indie-pop band) houdt, is dat zeer waarschijnlijk purplewashing.
Vrouwen met een hoofddoek of in bikini's, of ze nu punk dansen of twerken: we zijn allemaal zusters en we schudden allemaal naar eigen goeddunken het patriarchaat van ons af.
Als je je werkelijk zorgen maakt over de onderdrukking waaronder wij lijden, doe dan iets als je collega's ons in het café als objecten behandelen of grappen maken over verkrachting.
Het is onaanvaardbaar om de fout alleen bij de ander te zoeken.
— Vega Pérez-Chirinos Churruca. [6]
Dus, wat zouden we dragen als er geen religieuze voorschriften waren en we ons geen zorgen hoefden te maken over het ongemakkelijk staren van de ander, over aanrandingen of stigma's? Welke keuzes zouden we maken als niet waren opgevoed om ons zo bewust te zijn van onze lichamen en hun neveneffecten?
Zijn we echt goed bezig als we ons focussen op het boerkiniverbod en niet op het systematisch schenden van vrouwenrechten dat achter het verhaal van een badpak schuilgaat?