“Een Olympische droom”, een nieuw stripboek over Samia Yusuf Omar, werd in april 2016 in het Engels uitgegeven. Met dank aan: SelfMadeHero

Dit artikel van Daniel Gross [en] werd op 19 juli 2016 gepubliceerd op PRI.org [en] als onderdeel van het Across Women's Lives project [en]. We publiceren het hier opnieuw als onderdeel van een content-sharing overeenkomst.

Teresa Krug hoorde het verschrikkelijke nieuws op een trieste YouTube video [so]: Samia Yusuf Omar, een Somalische sprintster die in 2008 meedeed aan de Olympische Spelen in Peking is verdronken toen ze de Middellandse Zee probeerde over te steken. Omar heeft naam gemaakt als sprintster. Atleten en journalisten reageerden ongelovig op het nieuws dat ze als vluchtelinge is gestorven.

‘Juist dit ongeloof heeft er voor gezorgd dat een Olympische atlete in de positie van een vluchteling terecht is gekomen,’ zei Krug, een freelance journaliste die in Somalië bevriend was geraakt met Omar. ‘Als het haar niet is gelukt, welke hoop is er dan voor anderen?’

Omar's leven is nu vastgelegd in het non-fictie stripboek “Een Olympische droom”, getekend door de Duitse striptekenaar Reinhard Kleist. Vier jaar na Omar's dood is haar verhaal relevanter dan ooit. De vluchtelingencrisis duurt voort en de Olympische Zomerspelen staan voor de deur. Dit jaar doet er zelfs een vluchtelingenteam van atleten [en – alle links] mee.

Door te focussen op Omar's bijzondere leven – en niet alleen op haar dood – maakt “Een Olympische droom” een crisis menselijk die te vaak abstract lijkt te zijn. Kleist's empathisch en emotionele portret van Omar dat grotendeels gebaseerd is op het verslag van Teresa Krug, is een voorbeeld van nieuwe journalistiek die de aandacht richt op mensen, niet alleen op politiek.

Detail uit “Een Olympische droom”. Met dank aan: SelfMadeHero

In 2008, het jaar waarin “Een Olympische droom” begint, is de familie van Samia Yusuf Omar op zoek naar een televisie. Ze struinen de straten van de Somalische hoofdstad Mogadishu af totdat ze er een hebben gevonden. Op het flikkerende beeldscherm zien ze hoe Omar op een atletiekbaan in Peking in de startblokken staat. Ze is mager. Als het startschot valt, ligt Omar op achterstand. Ze verovert de harten van het publiek – niet omdat ze de race goed loopt, maar vanwege haar onmiskenbare vastberadenheid.

Als ze weer terug is in Somalië, blijft Omar trainen. Kleists tekeningen zijn dynamisch en soms dramatisch. Op een plaatje rent Omar door de drukke straten van Mogadishu, terwijl ze religieuze hardliners van al-Shabaab ontwijkt. Als ze op de atletiekbaan van het gebombardeerde Conistadium loopt, krijgt ze flash-backs van Peking. Bij gebrek aan een stopwatch nemen twee kinderen haar rondetijden op.

Mogadishu is geen plek voor een Olympische atlete. Omar neemt uiteindelijk het besluit om haar leven en familie achter te laten en een droom na te jagen. Ze reist naar Ethiopië, op zoek naar een team. Dit was haar enige doel in het leven geworden,’ herinnert Krug zich, ‘een coach vinden en afgevaardigd worden voor de Olympische Spelen.’

Detail, “Een Olympische droom”. Met dank aan: SelfMadeHero

Kleist heeft het ongebruikelijke besluit genomen om grote delen van zijn stripverhaal – losjes gebaseerd op interviews met Teresa Krug en Omar's zus – te posten op Facebook. ‘Ik wil weer gaan trainen’, staat er op een post te lezen. ‘Peking blijft in mijn hoofd zitten. Vanaf de plek waar ik verbleef, kon ik de Olympische vlam zien. Het was alsof ik de wereld zag.’

Het is een elegante manier om een verhaal te dramatiseren dat al zo vaak werd gefilterd door het prisma van social media. Teresa Krug hielp Omar om een Facebook-account aan te maken en via dit platvorm bleven ze in contact. In een laatste bericht van Omar aan Krug legt Omar uit dat ze vanuit Ethiopië naar Libië is vertrokken en hoopt van daaruit naar Italië door te kunnen reizen.

Omars reis van Ethiopië naar Libië klinkt ons nu als een verontrustend bekend verhaal in de oren. Ze betaalt mensensmokkelaars die haar meenemen op een gevaarlijke reis door de woestijn – de route die al duizenden migranten hebben genomen. Kleists cartoons van de woestijn zien er onbarmhartig en desolaat uit. Een kleine auto waarin een twaalftal mensen zitten gepropt, rijdt met een lange stofwolk achter zich aan door de eindeloze woestijn.

Detail uit “Een Olympische droom”. Met dank aan: SelfMadeHero

Scènes zoals deze geven de lezers een indringend beeld van een crisis die onpersoonlijk lijkt te zijn geworden. ‘We letten niet eens meer op de aantallen,’ schrijft Kleist in zijn introductie. ‘Te vaak,’ zegt hij, ‘vergeten we dat abstracte cijfers mensenlevens vertegenwoordigen.

In 2012 gaf Teresa Krug op Al Jazeera haar reactie op Omar's dood. Ze voelde “ontkenning haar nooit weer terug te zullen zien, boosheid omdat ze te weinig had gedaan om Omar te helpen of omdat de media – mijn collega's – alleen aandacht aan haar schonken omdat ze er niet meer is.”

Krug staat sceptisch tegenover het feit dat er sindsdien veel is veranderd. In 2015 stierven duizenden Afrikaanse migranten tijdens hun poging om de Middellandse Zee over te steken. Honderdduizenden Syriërs zijn hun land ontvlucht en lopen hetzelfde gevaar.

Detail uit “Een Olympische droom”. Met dank aan: SelfMadeHero

Krug is echter enthousiast over nieuwe non-fictie verhalen zoals “Een Olympische droom”.

‘Ik heb me, misschien, niet gerealiseerd hoeveel kracht er van een stripboek uit kan gaan,’ zegt ze. ‘Zelfs als journalist raak je vermoeid. We moeten blijven zoeken naar nieuwe manieren om verhalen te brengen.’

Detail uit “Een Olympische droom”. Met dank aan: SelfMadeHero