De Afrikaanse muzieklegende Papa Wemba is op 24 april 2016 overleden in Abidjan, nadat hij tijdens een van zijn optredens onwel was geworden op het podium. Hij speelde een actieve rol bij het populariseren van Congolese rumba in de internationale muziekwereld, en hij was de mentor van andere Afrikaanse sterren als Koffi Olomidé en King Kester Emeneya. Na zijn dood werd drie dagen nationale rouw afgekondigd. Op 4 mei 2016 kreeg hij een nationale begrafenis in de Our Lady of the Congo-kathedraal in Kinshasa. Volgens berichten woonden meer dan duizend mensen de plechtigheid bij:

Hoewel Papa Wemba beroemd was onder Afrikaanse muziekliefhebbers, is hij buiten Afrika nog niet echt bekend. Als je deze Afrikaanse legende nu pas ontdekt, geven we je hier vier hoogtepunten uit zijn glansrijke carrière.

Een man van voortdurende muzikale vernieuwing

De bijnaam van Papa Wemba was de koning van de Congolese rumba, een zichzelf voortdurend ontwikkelend muziekgenre waaruit andere stijlen zijn ontstaan, zoals Soukous en Ndombolo. Zoals de naam aangeeft, liggen de roots van de Congolese rumba in de Cubaanse rumba, die in de jaren 30 van de vorige eeuw in Congo werd geïntroduceerd. Hieronder zie je een video uit het programma “Africanités”, uitgezonden door TV5 Monde, waarin de geschiedenis van het genre wordt geïllustreerd met verschillende hits:

Papa Wemba en zijn collega's hebben op allerlei manieren bijgedragen aan de ontwikkeling van de Congolese rumba in de jaren 70, toen binnen het genre een voorkeur ontstond voor percussie-instrumenten in plaats van blaasinstrumenten. Ook werd het tempo hoger en werden lokale trends steviger gemengd met de Cubaanse origine van de rumba.

Tournee door Europa en Amerika met Peter Gabriel

In 1993 tourde Papa Wemba door Noord-Amerika en Europa met de “Secret World Live Tour” van Peter Gabriel, op dat moment een van de grootste sterren van de muziekindustrie. De internationale erkenning voor Papa Wemba was enorm. Hier zie je hoe de twee artiesten tijdens een concert samen “In Your Eyes” spelen. (Papa Wemba zingt vanaf 7:10 in het Lingala.)

Peter Gabriel is niet alleen bekend van zijn muzikale carrière, maar ook van zijn mensenrechtenactivisme, met name via de door hem opgerichte organisatie WITNESS. Peter Gabriel woonde de begrafenis van Papa Wemba vrijwel anoniem bij.

Schermafbeelding van het tv-programma Taratata waarin Nagui Papa Wemba en Peter Gabriel interviewt

Tijdloze hits

Gedurende zijn 40-jarige carrière nam Papa Wemba veel hits op. Dit zijn enkele van zijn bekendste nummers:

Yolele:

Maria Valencia:

Show Me the Way:

Papa Wemba stond er ook om bekend dat hij met veel Afrikaanse sterren had samengewerkt, zoals met Koffi Olomide in het nummer “Wake Up”:

Met Extra Musica in Etat Major:

Culturele impact ging verder dan muziek

In de jaren 70 richtte Papa Wemba een beweging op met de naam “SAPE”, wat stond voor de Société des Ambianceurs et des Personnes Elégantes (Vereniging van ambianceurs en elegante mensen). (Hier komt de Franse uitdrukking “sapé” vandaan, slang voor een opvallend maar goed geklede persoon.) Papa Wemba kleedde zich ook graag extravagant en werd halverwege zijn carrière ook wel de koning van de Sape genoemd. Congo staat nu bekend als het belangrijkste “Sape-land” ter wereld, wat grotendeels te danken is aan Papa Wemba. In de volgende documentaire wordt verteld waar de bijnaam “koning van de Sape” vandaan kwam:

En nu moeten we afscheid nemen van Papa Wemba, pionier van de Congolese rumba en de “koning van de Sape”. “Vaarwel, artiest, en dankjewel”, zegt Global Voices.