[1]Dennis Sassou Nguesso via wikipedia CC-BY-20
4 presidenten in Afrika (in Rwanda, Burundi, Republiek Congo en de Democratische Republiek Congo) proberen hun mandaten te verlengen boven de limiet die door hun respectievelijke grondwetten toegestaan wordt. In Congo-Brazzaville werd door president Denis Sassou-Nguesso een referendum voorgesteld om zich opnieuw kandidaat te kunnen stellen. Deze electorale maatregel werd aangevochten door de politieke oppositie, wat meerdere doden als gevolg had tijdens verschillende demonstraties in de straten van Brazzaville, de hoofdstad van het land.
Sassou-Nguesso is president van de Volksrepubliek Congo [2] [fr] geweest van 1979 tot 1992 en is de huidige president van de Republiek Congo [3] sinds 1997.
[4]#Sassoudegage-betogingen via kabolokongo.com
Gewelddadige conflicten tijdens betogingen tegen het referendum
De grondwet van de Republiek Congo (ook Congo-Brazzaville genoemd) beperkt het aantal presidentiële mandaten tot twee en begrenst de leeftijd om president van de republiek te worden tot 70 jaar.
Aan het begin van het jaar 2015 organiseerde Sassou-Nguesso een reeks gesprekken met politieke persoonlijkheden van het land om een eventuele wijziging van de grondwet, geldig in het land sinds 2002, na te gaan. Deze poging is reeds hevig bekritiseerd door een oppositiepartij die daarin een list ziet van de president om zich een derde maal verkiesbaar te kunnen stellen voor het presidentschap van de republiek.
Toch organiseert Sassou-Nguesso een referendum om het Congolese volk te vragen of ze een grondwetsherziening wensen.
De oppositie roept op om het referendum te boycotten en voordat de volksraadpleging plaatsvindt, breken er in de grote steden van het land (vooral in Brazzaville en Pointe-Noire) betogingen uit tegen Sassou-Nguesso om te protesteren tegen het uiteindelijke doel. De autoriteiten melden 4 doden en 10 gewonden [5] [fr].
Op de sociale media worden hashtags verspreid zoals #Sassoufit [6] (een woordspeling met de voornaam van de president en ‘ça suffit’ dat het is genoeg betekent) en #Sassoudegage [7] (Sassou flikker op) om te protesteren tegen de bedoelingen van de aftredende president.
Ondanks de zwakke opkomst [8] [fr] (10%) keurt het referendum de hervorming van de grondwet goed.
[9]#sassoufit tijdens de betogingen tegen Nguesso via canalfrance info
Waar gaat het naartoe met Congo-Brazzaville ?
Voor de oppositie wijst de zwakke opkomst tijdens het referendum op het feit dat de bevolking tegen een hervorming [10] [fr] is die Sassou-Nguesso toelaat om president te blijven.
Ismaël Bowend NABOLE, verslaggever voor Omega fm in Brazzaville, schrijft dat de Congolese oppositie [11] [fr] het besluit dat na het referendum genomen is, verwerpt:
Une des deux principales plateformes de l’opposition a qualifié le référendum de « coup d’État constitutionnel », car « le scrutin n’a été ni libre, ni juste, ni équitable, ni transparent » et s’est déroulé « dans un état de siège ».
Een van de twee belangrijkste platformen van de oppositie heeft het referendum gekwalificeerd als “constitutionele staatsgreep”, aangezien de stemming niet vrij, niet rechtvaardig, niet billijk noch transparant was en plaatsvond “in een staat van beleg”.
De internationale gemeenschap en de verkiezingswaarnemers zijn ook sceptisch over de betrouwbaarheid van de aangekondigde resultaten [12] [fr]. Michel Taube, directeur van Opinion Internationale, legt het standpunt van Frankrijk [13] [fr] over deze stemmingsprocedure uit:
François Hollande, président de la République française, lâche Denis Sassou-Nguesso. Dans un communiqué tardif, après des propos tenus la veille qui avaient déçu toute l’Afrique, l’Elysée « condamne toute violence et soutient la liberté d’expression. [François Hollande] rappelle qu’il avait souhaité, lors de son discours prononcé à Dakar, le 29 novembre 2014, que les Constitutions soient respectées et que les consultations électorales se tiennent dans des conditions de transparence incontestables. » Or il est clair qu’avec son référendum constitutionnel prévu dimanche, Denis Sassou-Nguesso ne respecte pas la Constitution du Congo et n’offre aucune garantie de transparence incontestable.
François Hollande, president van Frankrijk, laat Denis Sassou-Nguesso in de steek. In een laattijdige verklaring, na de opmerkingen van de avond daarvoor die heel Afrika hadden teleurgesteld, “veroordeelt het Elysée elke vorm van geweld en ondersteunt de vrijheid van meningsuiting. [François Hollande] herinnert eraan dat hij tijdens zijn toespraak in Dakar op 29 november 2014 de wens uitgesproken heeft dat de grondwetten gerespecteerd moeten worden en dat de verkiezingsgesprekken doorgaan onder voorwaarde van onbetwistbare transparantie. Maar het is nu duidelijk dat Denis Sassou-Nguesso met zijn constitutionele referendum op zondag de grondwet van Congo niet respecteert en geen enkele garantie biedt op onbetwistbare transparantie.
Taube voegt eraan toe dat dit standpunt alle partijen zal dwingen hardere standpunten in te nemen en dat de oplossing van de crisis wel eens verrassingen zou kunnen inhouden:
Rappelons-le : en Tunisie comme au Burkina Faso, quelques heures avant, Ben Ali et Blaise Compaoré ne se doutaient pas qu’ils quitteraient dans la précipitation le pouvoir et que la démocratie l’emporterait enfin sur l’omnipotence d’un seul homme.
Vergeet niet dat zowel in Tunesië als in Burkina Faso, enkele uren daarvoor, Ben Ali en Blaise Compaoré, niet vermoedden dat ze snel de macht zouden kwijtraken en dat de democratie eindelijk de overhand zou krijgen over de almacht van één enkel man.
De Congolese jeugd is hoopvol, maar is ook wantrouwig over de politieke belangen die in het spel zijn. Josué Mfutila Kiangata, Aaron Malu Mukeba en Martin Nomapungu zijn jonge studenten en geven ons hun standpunten [14] [fr] over de democratie in Afrika:
Martin:
Certains candidats crient à la victoire avant les élections ; ils insinuent que les dirigeants des institutions chargées d’organiser les élections sont de telle obédience. Or ces institutions doivent être neutres, indépendantes. Cet organe est composé d’hommes politiques ; ils viennent avec leurs tendances politiques.
Bepaalde kandidaten kraaien al victorie vóór de verkiezingen; ze insinueren dat de leiders van de instellingen die verantwoordelijk zijn voor de organisatie van de verkiezingen gehoorzaam zijn. Maar deze instellingen moeten neutraal zijn, onafhankelijk. Dit orgaan bestaat uit politici; ze komen met hun politieke stromingen.
Aaron:
je pense que les principes démocratiques sont universels et que nous sommes censés respecter ces principes. Je ne suis pas de ceux qui pensent que le système héréditaire africain d’hier était un bon système.
Ik ben van mening dat de democratische principes universeel zijn en dat we deze beginselen moeten respecteren. Ik behoor niet tot hen die denken dat het Afrikaanse erfelijke systeem van vroeger een goed systeem was.
Josué:
La littérature nous enseigne qu’il faut organiser les élections dans un contexte apaisé. Or ici en Afrique, ce n’est pas le cas. Pourquoi ? Parce qu’il s’agit d’une culture empruntée, une culture des Occidentaux qu’on est venue imposer ici en Afrique.
Literatuur leert ons dat we verkiezingen moeten organiseren in een rustige context. Welnu, hier in Afrika is dit niet het geval. Waarom niet? Omdat het om een geleende cultuur gaat, een cultuur van de westerlingen die men hier in Afrika opgedrongen heeft.
Het bewind van presidenten die benoemd zijn voor het leven in Afrika wordt inderdaad ondermijnd door de Afrikaanse jeugd die een nieuwe dynamiek wil.