Vluchtwegen: val van de Berlijnse Muur in 1989. Ook in het jaar 2015 staan fysieke en culturele muren voor het lot van vele vluchtelingen. Op Flickr van Raphaël Thiémard (CC BY-SA 2.0)
1918, 1938, 1989: 9 november is een belangrijke dag in de Duitse geschiedenis, in Duitsland ook wel bekend als de “dag van het noodlot”. Naast de novemberrevolutie [1] op 9 november 1918, die op het einde van de Eerste Wereldoorlog tot de val van de monarchie leidde, worden in Duitsland in het bijzonder twee historische gebeurtenissen herdacht: de Kristallnacht [2], het eerste gewelddadige optreden tegen joden door het nationaal-socialistische regime op 9 november 1938 en de val van de Berlijnse Muur [3] op 9 november 1989. Beide gebeurtenissen zijn in het jaar 2015 meer dan ooit tegenwoordig: precies op deze dag wil in Duitsland de extreemrechtse beweging PEGIDA (Patriottische Europeanen tegen de islamisering van het avondland) oproepen om te demonstreren, zoals elke maandag al sedert meer dan een jaar.
In de nacht van 9 op 10 november 1938 werden in heel Duitsland duizenden synagogen, joodse vergaderplaatsen, joodse winkels, woningen en kerkhoven vernietigd. Deze dag markeerde de overgang van discriminatie naar systematische vervolging en moord op joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Gebruikers van sociale netwerken tonen hun medeleven. Hier een foto van een Stolperstein [4], een gedenkplaat die voor de huizen van vervolgden en gedeporteerden gelegd werd.
Wenn Mitläufer mitlaufen und Bürger ihre Demokratie nicht verteidigen… #9Nov [5] pic.twitter.com/9vVnLcpKKc [6]
— Steffen Voß (@kaffeeringe) 9. November 2015 [7]
Wanneer meelopers meelopen en burgers hun democratie niet verdedigen.
Een andere gebeurtenis was de val van de muur op 9 november 1989. De Berlijnse Muur, die meer dan 28 jaar lang de DDR (Duitse Democratische Republiek) en de BRD (Bondsrepubliek Duitsland) van elkaar scheidde, werd na protestacties van de bevolking op 9 november stap voor stap geopend. Een jaar later vond de Duitse eenwording plaats.
De herdenking op 9 november 2015 heeft echter een andere wending genomen, aangezien het de rechtse groepering PEGIDA op die dag, naast de vele herdenkingsactiviteiten, ook toegestaan werd om tot demonstraties op te roepen. De stad München verbood de groepering eerst om te demonstreren, maar een administratieve rechtbank in München hief dit verbod op. Voor veel Duitsers is de betoging van een rechtsgeoriënteerde groepering op deze dag onverdraaglijk. In het kielzog van de vluchtelingenstroom namen op veel plaatsen xenofobe misdrijven [8] [de] en overvallen op vluchtelingenopvangcentra toe en rechtse groeperingen tierden welig. De islamofobe groepring PEGIDA roept sinds de zomer van 2014 in heel Duitsland op om te demonstreren, vooral in Dresden gaven duizenden gehoor aan de oproep.
Op sociale netwerken wordt de optocht van PEGIDA fel bekritiseerd. Enkele gebruikers vergelijken het geweld tegen de joden in de Kristallnacht in 1938 met het xenofobe geweld in 2015:
Zwischen Nazis, die Synagogen abbrennen und Nazis, die Flüchtlingsheime anzünden, liegen heute 77 Jahre. #9Nov [5] #progromnacht [9]
— Georg Gauger (@georg_gauger) 9. November 2015 [10]
Tussen nazi's die synagogen afbranden en nazi's die vluchtelingencentra in brand steken, ligt vandaag 77 jaar.
9 november moet vooral dienen als herinnering dat vreemdelingenhaat en muren ook in het jaar 2015 geen oplossing zijn. Het overwinnen van fysieke en culturele muren is een uitdaging, waar Duitsland ooit al eens in geslaagd is.
Angst vor fremder Sprache, fremden Ritualen und fremder Kleidung? Wir haben das schonmal geschafft! #9nov [11] pic.twitter.com/kjcV3JcA9L [12]
— Felix von Ackern (@vonAckern) 8. November 2015 [13]
Angst voor een vreemde taal, vreemde rituelen en vreemde kleding? We zijn er al eens in geslaagd om te praten!
Zäune sind keine Lösung. Nicht 1989. Nicht 2015. #KeinZaun [14] #Mauerfall [15] #refugeeswelcome [16] https://t.co/cTc8ommxOk [17] pic.twitter.com/bsl16a8T6h [18]
— Amnesty Austria (@AmnestyAustria) 9. November 2015 [19]
Hekken zijn geen oplossing. Niet in 1989. Niet in 2015.