Vrijwilligersorganisaties geven hulp aan vluchtelingen in Duitsland

WIE_2

Vrijwilligers verdelen levensmiddelen en drank aan vluchtelingen die voor de Rijksdienst voor Gezondheid en Sociale Zaken (#LaGeSo) in Berlijn wachten. Foto van Tim Lüddemann op 13 augustus 2015 op Flickr. Niet-commercieel gebruik met vrije naamvermelding.

[alle links verwijzen naar Duitstalige pagina's]

Oorlog, crisis en armoede in het Midden-Oosten, Zuid-Europa en Afrika hebben het aantal vluchtelingen in Duitsland doen stijgen en veel steden en gemeenten blijken volledig onvoorbereid te zijn. Om de mensen te helpen die vooral uit Syrië, Albanië, Afghanistan en Irak komen, ontstaan over heel Duitsland veel spontaan opgerichte en zelf georganiseerde initiatieven van geëngageerde vrijwilligers.

Het merendeel van de projecten voorziet de vluchtelingen van giften in de vorm van kleding of natura, organiseert tolkopdrachten en begeleidingen naar autoriteiten en artsen, richten taalonderwijs in, zorgen voor Wifi, kinderopvang en vrijetijdsbesteding.

wie_4

Spelers bij een voetbaltoernooi voor ploegen met en zonder vluchtelingen van ‘Brood en Spelen’ e.V. Foto van Andi Weiland op 25 juli 2015 op Flick. Gepubliceerd onder de licentie CC BY-NC 2.0

Carla Scheytt engageert zich voor de kinderen van de open speelgroep van het Wohlfahrtstraßenetwerk in Bochum en meldt Global Voices dat de vrijwilligers het snel eens waren over een gesloten Facebookgroep en het gebruik van de webapplicatie Doodle. Via Facebook zou doelgericht opgeroepen kunnen worden om te doneren.

Veel van de initiatieven op dit gebied geven de voorkeur aan sociale media of e-mail om hun werk te coördineren. Bovendien blijven ze echter voor buitenstaanders vaak onzichtbaar, want voor het bouwen en de instandhouding van een eigen website ontbreekt het hen vaak aan tijd en personeel, vertelt journaliste Birte Vogel aan Global Voices in een gesprek:

Ziel dieser Initiativen ist es, loszugehen und zu helfen, Nägel mit Köpfen zu machen, nicht einfach rumzureden, sondern wirklich den Kontakt zu suchen und tätig zu werden. […] Die reden nicht so viel über das, was sie machen, sondern sie machen es einfach.

Het doel van deze initiatieven is te helpen, spijkers met koppen te slaan, niet enkel erover praten, maar daadwerkelijk contact zoeken en actief zijn. […] Zij praten niet zo veel over wat ze doen, maar doen het gewoon.

Om het voor geïnteresseerde vrijwilligers mogelijk te maken contact op te nemen met organisaties en om inspiratie voor verdere initiatieven te bieden, heeft Birte Vogel met haar blog “Hoe kan ik helpen?” een informatieportaal opgericht, waarop ze elk van de aan haar voorgestelde projecten uitvoerig onderzoekt, documenteert en categoriseert.

Want mensen die interesse hebben voor vrijwilligerswerk stoten bij de zoektocht naar een geschikt initiatief op het gebied van vluchtelingenhulp vaak op moeilijkheden. Welke initiatieven zijn er, wie zijn de contactpersonen, waar kan men terecht met zijn vaardigheden, of welke projecten nemen giften in natura aan? Deze vragen kunnen zelfs niet alle coördinatieorganisaties beantwoorden, als er überhaupt al zijn.

WiE

Een schap met babykleding in het pakhuis van het initiatief “Welkom in Essen“. Foto van Anne Hemeda op 3 september 2015.

De hulpprojecten balanceren vaak op een fijne lijn tussen een volksbeweging, waaraan relatief vrijblijvend en spontaan een groot aantal vrijwilligers deelnemen om op een acute noodtoestand te reageren en de noodzaak structuren te verstrekken, niet in de laatste plaats om de bescherming en de participatie van vluchtelingen bij de planning van de maatregelen veilig te stellen. Bestendiging van de hulpprojecten is niet altijd wenselijk.

Een studie van het Berlijnse Instituut voor empirisch Integratie- en Migratieonderzoek (BIM) gaat ervan uit dat in 2014 een kleine 40 procent van de volledige vluchtelingenhulp ten opzichte van de bestaande structuren voor vluchtelingen vrijwillig aangeboden werd. Daarbij nemen vrijwilligers in het bijzonder taken op zich die dikwijls van fundamenteel belang zijn, zoals het aanbod van accommodatie, mobiliteit en kleding:

Vielmehr sind Ehrenamtliche aber durch Tätigkeiten eingebunden, die durch strukturelle Mängel entstehen. Der größte Anteil ehrenamtlicher Arbeit wird investiert, wo Behörden versagen, angemessene Kommunikation und Umgang mit Asylbewerbern und Flüchtlingen zu ermöglichen.

Vaak doen vrijwilligers werkzaamheden die door structurele tekorten ontstaan. Het grootste deel van het vrijwilligerswerk wordt ingericht om, daar waar de autoriteiten falen, adequate communicatie en het contact met asielzoekers en vluchtelingen mogelijk te maken.

Hoewel in steden hectisch tentenkampen opgericht worden en de bevoorrading van de noodopvang georganiseerd wordt, werken vrijwilligers vaak samen met bevoegde instanties en sociale dienstverleners. In een noodopvang in Leipzig werkten in het begin van augustus de medewerkers van Johanniter Hulpverlening vrijwillig de klok rond en namen voor de medische verzorging en vervoersdiensten meer vrijwilligers uit de bevolking in dienst. Op hetzelfde moment kon vóór de Rijksdienst voor Gezondheid en Sociale Zaken in Berlijn de bevoorrading van vluchtelingen niet verzekert worden zonder het engagement van vrijwilligers.

“Vrijwillig engagement is belangrijk, maar mag het professionele welzijnswerk niet vervangen,” stelt de Amadeo Antonio Stichting vast in hun “10 punten voor een gemeentelijk welkomstoffensief“. Organisaties en vrijwilligers uit de vluchtelingenhulp eisen daarom dat lokale overheden, deelstaten en federale regering de verantwoordelijkheid op zich moeten nemen en zowel personele als financiële middelen ter beschikking stellen. Zonder een overeenstemmende politiek ontbreekt het de verwelkomingscultuur in Duitsland aan een kader, volgens de mensenrechtenorganisatie ProAsyl.

De vrijwilligers van de hulpprojecten hebben ook nood aan aanspreekpersonen, een professionele begeleiding of supervisie, aangezien zij omgaan met mensen die bij hun vlucht vaak traumatische ervaringen opgedaan hebben en emotioneel sterk belast kunnen worden, volgens Birte Vogel. Dat de begeleiding van getraumatiseerde vluchtelingen natuurlijk professioneel uitgevoerd moet worden, spreekt voor zich.

WIE_3

Bij de voorbereiding van een theateropvoering met jonge vluchtelingen in München. Foto van de Facebookpagina van het project “Welkom in München” van de districtsjongerenorganisatie van de stad München, geüpload op 7 augustus 2015, gebruikt met toestemming.

Voor de vrijwilligers gaat het behalve om de verbetering van de humanitaire situatie van vluchtelingen ook om het vormen van de maatschappij en het neerhalen van vooroordelen, volgens de BIM-studie. Daarmee treden de vrijwilligers op tegen de toenemende racistische hetze in Duitsland. Want al in augustus 2015 is het aantal extreem-rechts gemotiveerde misdrijven tegen vluchtelingenopvang in tegenstelling tot het voorjaar verdubbeld tot 335 zaken. En in de enquête van de studie “Fragiele midden-vijandige toestanden. Extreem-rechtse opvattingen in Duitsland 2014” voor de Friedrich-Ebert-Stichting keurt bijna de helft van alle bevraagde Duitsers (44 procent) opvattingen gebaseerd op vooroordelen jegens asielzoekers goed.

Gelijktijdig engageren zich de laatste jaren gemiddeld 70 procent meer vrijwilligers voor vluchtelingenwerk, volgens de BIM-studie. In de  ARD-Duitslandtrend van september 2015 zegt 88 procent van de bevraagde Duitsers dat ze aan vluchtelingen zullen schenken en 68 procent zal zich als vrijwilliger voor vluchtelingen engageren. Birte Vogel die in de laatste maanden naar schatting 400 projecten onderzocht en leren kennen heeft, zegt enthousiast dat ze ervaart dat de mensen in deze initiatieven met ongelooflijk veel creativiteit, met veel ideeën, zeer veel idealisme en zeer veel mensenliefde te werk gaan.

Daarmee leveren de initiatieven een belangrijke bijdrage aan een sociale en vreedzame samenleving. Het Duitse beleid heeft als taak de structurele voorwaarden voor deze welkomstcultuur te creëren.

Opmerking: De auteur ondersteunt actief het werk van Welkom in Essen.

Start een discussie

Auteurs graag inloggen »

Regels

  • Alle reacties worden beoordeeld door een moderator. Verzend je reactie maar één keer, anders kan deze als spam worden gemarkeerd.
  • Wees respectvol tegen elkaar. Reacties met hatelijke opmerkingen, obsceniteiten en persoonlijke aanvallen worden niet goedgekeurd.