Eduardo Galeano door de Argentijnse cartoonist Pablo Fernando Chumbita “Chumbi”. Afbeelding genomen van Instagram met goedkeuring.

De Uruguayaanse auteur Eduardo Galeano hield ervan om te schrijven over historische gebeurtenissen die plaats vonden in april. Hij schreef over de militaire coup in Brazilië in 1964, over de dood van Picasso in Frankrijk in 1973, de voltooiing van een muur doorheen de Sahara in Marokko in 1987 en vele andere. Het was ook op een dag in april dit jaar dat Galeano stierf op de leeftijd van 74 jaar na een maandenlange strijd tegen longkanker.

De Uruguayaanse krant Brecha [es], waarvan Galeano de stichter was en van oudsher medewerker, publiceerde het volgende over zijn dood:

A veces, la muerte miente, escribió hace poco más de un año, impactado por el fallecimiento de su amigo Juan Gelman. Y dijo más, aseguró que el poeta seguiría “vivo en todos los que lo quisimos, en todos los que lo leímos, en todos los que en su voz hemos escuchado nuestros más profundos adentros”.

Hoy, cuando su propia muerte nos obliga a miramos en el espejo de aquellas palabras, amanecemos con tristeza a la noticia de que se nos fue Eduardo Galeano, fundador y referente de nuestro semanario, integrante durante años de su Consejo Asesor y colaborador asiduo de sus páginas.

Hasta siempre.

Tus compañeros de Brecha

Soms liegt de dood, schreef hij een jaar geleden toen hij aangedaan was door de dood van zijn vriend Juan Gelman. Hij zei dat de dichter “zou overleven in al wie van hem hield, in al wie hem las en in iedereen bij wie zijn stem tot zijn/haar diepere zelf doordrong.”

Vandaag, wanneer zijn eigen dood ons dwingt naar onszelf te kijken in de spiegel van die woorden, vernamen we bij het ontwaken het droevige nieuws dat Eduardo Galeano heengegaan is, onze stichter, die gedurende veel jaren lid was van onze Adviserende Raad en een vaste medewerker was.

Vaarwel.

Je vrienden van Brecha

In de jaren 1970 verwierf Galeano wereldwijde waardering voor het boek ‘The Open Veins of Latin America’ [De aderlating van een continent] dat in 1971 verscheen — hetzelfde boek dat Hugo Chávez [president van Venezuela tot zijn overlijden in 2013] aan Barack Obama gaf toen ze elkaar voor het eerst ontmoetten in 2009. Later bekritiseerde Galeano zijn eigen boek dat nog steeds gebruikt wordt in lessen over Latijns-Amerikaanse politiek.

In ‘Open Veins’ schreef Galeano [en] dat Chili met zijn enorme nitraatafzettingen, Brazilië met zijn weelderige regenwouden en de kleine steden van Venezuela met hun oliereserves “alle redenen hadden om te geloven in de vergankelijkheid van de rijkdommen die de natuur verleent en het imperialisme zich toe-eigent.”

De Braziliaanse theoloog en stichter van de ‘Liberation Theology’ [bevrijdingstheologie], Leonardo Boff, rouwde om Galeano's overlijden op Twitter:

Eduardo Galeano era um grande frasista. Sempre eteve ao lado das vítimas.Há dias em Monteviedo quis visitá-lo mas já não era tarde demais.

— Leonardo Boff (@LeonardoBoff) April 13, 2015

Eduardo Galeano was een groot stilist. Hij heeft altijd partij gekozen voor de slachtoffers. Een paar dagen geleden probeerde ik hem te bezoeken in Montevideo, maar het was reeds te laat.

Voordat hij als journalist werkzaam was, had Galeano veel andere jobs, van bankbediende en fabrieksarbeider tot cartoonist. Maar Galeano vond zijn roeping in de journalistiek, eerst bij de krant Marcha (gepubliceerd door Juan Carlos Onetti en Mario Benedetti) en later bij Brecha. Toen Uruguay een dictatuur werd, moest hij het land verlaten en spendeerde jaren in ballingschap in Argentinië en Spanje. Jaren later, in 1985, keerde Galeano terug naar Uruguay.  Hij steunde de allereerste linkse regering van Uruguay door een vermaard artikel te schrijven in ‘The Progressive’ met de titel ‘Where the People Voted Against Fear’ [en] [Waar de mensen tegen de angst stemden].  Vorig jaar verwelkomden fans het gerucht [es] dat Galeano zich kandidaat zou stellen voor een zetel in de Senaat, maar Galeano drukte het idee vlug de kop in. Zonder zelfs verkozen te zijn, bleef Galeano echter een politiek invloedrijke figuur.  De Uruguayaanse krant ‘El Pais’ schrijft: [es]

El 1° de marzo pasado recibió al mandatario boliviano, Evo Morales, en su casa y eso le significó un esfuerzo muy grande ya que se encontraba desde hacía tiempo con problemas de salud.

Op 1 maart laatstleden ontving Galeano bij hem thuis de Boliviaanse president Evo Morales, maar dit was moeilijk voor hem aangezien hij al gezondheidsproblemen had.

Gisteren betuigden bekende zangers, politici, journalisten en academici over heel Latijns-Amerika hun deelneming met de dood van Galeano. De Mexicaanse schrijfster Elena Poniatowska tweette: [es]

Galeano recogió episodios, sentimientos e ideas de nuestra historia que más lo impactaron y nos las devolvió de modo que no se nos olvidara.

— Elena Poniatowska (@Eponiatowska) April 13, 2015

Galeano verzamelde episodes, gevoelens en ideeën in onze geschiedenis die hem choqueerden en gaf ze aan ons terug om ze niet meer te vergeten.

Rene, van de Puerto Ricaanse muziekgroep ‘Calle 13′, publiceerde een brief op Facebook [es] hoe hij Galeano voor het eerst ontmoette:

“Eduardo, tengo un problema, soy muy despistado y a veces se me hace muy difícil seguir una conversación”. A lo que él me contesto, “yo también soy despistado y de los peores”. Desde ese momento en adelante todo fluyó de forma natural, como si fuésemos amigos de antaño. Eduardo empezó a hablar mientras mi esposa y yo escuchábamos. Fue como escuchar al tiempo narrando historias.

“Ik heb een probleem Eduardo. Ik ben snel afgeleid en soms heb ik het moeilijk om een conversatie te volgen.” Waarop hij antwoordde: “Ik ben ook verstrooid en wel één van de ergste.” Vanaf dat ogenblik was het alsof we oude vrienden waren. Eduardo begon te praten terwijl mijn vrouw en ik luisterden. Het was alsof we naar de tijd zelf luisterden die verhalen vertelde.

De Braziliaanse president Dilma Rousseff schreef op Facebook:

Hoje é um dia triste para todos nós, latino-americanos. Morreu Eduardo Galeano, um dos mais importantes escritores do nosso continente. É uma grande perda para todos que lutamos por uma América Latina mais inclusiva, justa e solidária com os nossos povos.

Aos uruguaios, aos amigos e à nossa imensa família latino-americana, quero prestar minhas homenagens e lembrar que continuamos caminhando com os olhos no horizonte, na nossa utopia.

Vandaag is het een droevige dag voor alle Latijns-Amerikanen. Eduardo Galeano, één van de belangrijkste schrijvers van ons continent is gestorven. Het is een groot verlies voor allen die vechten voor een Latijns-Amerika dat inclusief, rechtvaardig en solidair is met onze mensen.

Aan alle Uruguayanen, vrienden en onze enorme Latijns-Amerikaanse familie wil ik mijn respect betuigen en jullie eraan herinneren om de ogen op de horizon gericht te houden, in ons utopia.

Tot ziens Galeano! Je bent er niet meer, maar je stem zal blijven voortbestaan door middel van je teksten.