Tunesië: de kiezers van nu en van de toekomst. Foto door Myriam Ben Ghazi, geplaatst met toestemming.
Op 26 oktober 2014 trokken 3,2 miljoen Tunesiërs naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen. Dit waren de eerste verkiezingen onder de nieuwe grondwet die in januari 2014 werd aangenomen [1] [En]. Ondanks kritische geluiden uit het westen, waar opiniepeilingen voorspelden dat de opkomst laag zou zijn, bracht 69% van de stemgerechtigden hun stem uit bij deze tweede democratische verkiezing sinds de val van president Ben Ali in 2011. Vier partijen kwamen als winnaar uit de bus en alle partijen en kandidaten hebben de uitslag geaccepteerd; het bewijs dat Tunesië zich ontwikkelt als democratie.
Bij de vorige verkiezingen in 2011 werd de Ennahda-partij, die in haar campagne de islamitische identiteit en haar non-conformistische verleden benadrukte, de grootste. Zij behaalde toen zowel een winst van 43% op de 217 Kamerzetels van de toenmalige interim-regering, als een meerderheid in de coalitie, en werd de regerende partij tot eind 2013. Na een jaar vol tegenslagen waarin onder andere twee politici werden vermoord, trad Ennahda in 2014 af en droeg de macht over [2] [En] aan partij-onafhankelijke politici. Ennahda had er ook in gefaald de beroerde sociale en economische situatie van het land te verbeteren, hoewel zij hierover grootse beloften had gedaan.
De werkloosheid in Tunesië blijft aanhoudend hoog met 16%, en onder jongeren zelfs met gemiddelden van 40% [3] [En]. Al langer dan twee jaar leeft het land in een ‘veiligheidsvacuüm’. Meer dan 30 leden van de nationale garde verloren het leven in ongeregeldheden aan de grens met Algerije. En tijdens een recente opstand [4] [En] in een buitenwijk van de hoofdstad Tunis kwamen zeven mensen om het leven, waaronder vijf vrouwen en een baby. De Tunesiërs hebben gestemd voor een verandering van de omstandigheden in de huidige status-quo.
De woensdag na de verkiezingsdag werd na de officiële telling bekend dat, zoals verwacht, de seculiere coalitiepartij Nidaa Tounes (de stem van Tunesië) de winnaar van deze verkiezingsronde is geworden. Deze partij werd twee jaar geleden opgericht onder leiding van Beji Caed Essebsi, een 87-jarige veteraan die heeft gediend onder de eerste president van Tunesië, Habib Bourguiba en later ook onder Ben Ali. De gedesillusioneerde kiezers stemden hiermee de drie andere grote partijen – Ettakatol, Al Jomhouri en Congres voor de Republiek – uit het parlement. Deze drie partijen, waarvan er twee actief waren in de voorgaande regeringen onder Ennahda, behielden slechts 4 van de 63 zetels die zij in 2011 hadden gewonnen. De partijen hebben verklaard de verkiezingsuitslag te respecteren en zullen zich nu gaan mengen in de strijd om het presidentschap, waarvan de verkiezingen zullen plaatsvinden op 23 november.
Kenneth Wollack is de president van het National Democratic Institute dat toezicht hield op de verkiezingen in Tunesië. Hij zei [5] [En] tijdens een persbijeenkomst voor internationale verkiezingswaarnemers dat de verkiezingen werden gekenmerkt door dialoog en een alomvattende kijk op politiek; een weerspiegeling van het karakter van de Tunesiërs.
Nidaa Tounes brengt functionarissen van het oude regime en nieuwe politici samen die zich gezamenlijk willen inzetten om de opkomst van het islamitisch extremisme in het land een halt toe te roepen. De campagneslogan van de partij was ‘Als u niet stemt voor Nidaa, stemt u voor Ennahda’. Uiteindelijk delen zij de stemmen: met 85 zetels voor Nidaa Tounes en 69 zetels voor Ennahda vertegenwoordigen zij samen 70% van de kiezers in de nieuwe regering.
Maar het bestempelen van de politieke strijd in Tunesië als seculair versus islamitisch is slechts een beperkte kijk op de huidige situatie, of zelfs op de vroegere situatie. In de nasleep van de recente verkiezingen zijn er drie nieuwe politieke partijen ten tonele verschenen. Deze vertegenwoordigen radicaal-links, het centrum en liberaal-rechts. Zij maken zich hard voor economische programma’s en strategieën die de ontwikkeling en welvaart van de bevolking in het land moeten waarborgen. Islamieten hebben nog steeds een politieke stem in het land en die zullen zij nog minstens vijf jaar behouden, maar wellicht hebben de Tunesiërs hun stem niet uitgebracht om bepaalde bevolkingsgroepen politiek te isoleren. Het is waarschijnlijker dat zij, door middel van deze verkiezingen, vooral hun recht wilden uitoefenen om op vreedzame wijze een verandering van de regering te realiseren.
De verkiezingen in Tunesië verliepen niet helemaal soepel [6] [Ar]. Het comité dat verantwoordelijk was voor de organisatie van de verkiezingen en verschillende andere groepen waarnemers registreerden overtredingen door meerdere politieke partijen, ook door Nidaa Tounes die een zetel verloor [7] [En] in de provincie Kasserine. Hoe dan ook, deze verkiezingen zijn niet een doel op zich. Het is een mechanisme om de pluriformiteit te herstellen en te versterken. De uitdaging voor Tunesië is om in de komende vijfjarige regeerperiode te werken binnen dit pluriforme, democratische kader, met de nieuwe grondwet als waarborg voor rechten en vrijheden.
Ondanks de angst dat Nidaa Tounes, met haar betrekkelijke meerderheid, een nieuwe vorm van een oligarchie zou kunnen vestigen, hebben diverse politici de belofte gedaan om zich in te blijven zetten voor hun partijen. De leider en president van de centrumlinkse partij Ettakatol, Mustafa Ben Jaafer, behield maar één van de twintig zetels die hij in 2011 won. Hij denkt dat de Tunesiërs centrumpartijen als Ettakatol hebben ‘gestraft’ en dringt er bij deze centrumpartijen op aan een nieuwe coalitie te vormen.
Tijdens een persconferentie die plaatsvond nadat de verkiezingsuitslagen bekend waren gemaakt zei Ben Jaafer: ‘De sociaaldemocraten waren te verdeeld en hebben niet de verantwoordelijkheid genomen zich te verenigen.’ Door de huidige polarisatie, die nodig was om het pluralisme in Tunesië te laten beklijven, moet er naar nieuwe alternatieven worden gezocht om de balans te behouden die Tunesië behoedt voor de conflicten en oorlogen waar de rest van de regio wel mee te maken heeft.
Tijdens diezelfde persconferentie benadrukte Scott Mastic, vertegenwoordiger van het International Republican Institute, dat een verkiezing nog geen democratie maakt. En het is waar dat de situatie in het land nog steeds onzeker is. Niet minder dan 27 kandidaten strijden in de presidentsverkiezingen aan het eind van deze maand en sommige Tunesiërs vrezen een consolidatie van de macht als Beji Caid Essebsi, de presidentskandidaat van Nidaa, de meerderheid van de stemmen wint. Andere kiezers maken zich zorgen over nieuwe coalities die het land mogelijk in een nieuwe groep van seculieren en islamieten zal verdelen – een langdurende spanning waar veel politieke partijen zich alleen overheen zullen willen zetten ten gunste van een regering van nationale eenheid.
Ahmed Medien was lokaal waarnemer in de recente verkiezingen in Tunesië. Volg hem op zijn Twitter-account: @ahmedmedien [8].