Als een inwoner van Myanmar vertelt dat hij of zij geen achternaam heeft [alle koppelingen [en], tenzij anders vermeld], vragen buitenlanders zich meestal af waarom dat zo is. Myanmar is een van de zeer weinige landen in de wereld waar zeker 90 procent van de bevolking geen achternaam of familienaam heeft. De leden van dezelfde familie kunnen allemaal totaal verschillende namen hebben en het aantal woorden in elke naam varieert aanzienlijk.

WhatIsMyanmar schrijft over het unieke naamsysteem in Myanmar:

But for us, Myanmar, last name is just a word in stories written in English. Believe it or not! We don’t have family name at all. And it’s apparently no space for another box beside the column of Name in any form to fill up IN MYANMAR.

Maar wij Myanmarezen kennen het woord achternaam alleen maar uit Engelstalige verhalen. Geloof het of niet, wij hebben helemaal geen achternaam. En in Myanmar is er op formulieren die je moet invullen ook geen ruimte voor een ander vak naast de kolom Naam.

Een verkoopster van suikerrietsap uit Myanmar. Foto van de Flickr-pagina van Michael Foley, gebruikt onder CC-licentie

WhatIsMyanmar legt uit hoe mensen uit Myanmar gewoonlijk formulieren invullen waarop naar een voornaam en een achternaam wordt gevraagd:

But whenever we try to fill up the online forms, we have no choice except filling the family name space as they make it mandatory. And, what do we fill? For me, I put first two words of my name as first name and last word as last name. So random? Well, at that point, you may wanna know how many words are there in each name? My wise answer is “it depends”. Yes, it totally depends of how creative the parents or whoever give the names are.

Maar als we onlineformulieren willen invullen, hebben we geen keus. We moeten het achternaamveld invullen, want dat is verplicht. Wat vullen we dan in? Ikzelf geef de eerste twee woorden van mijn naam op als voornaam en het laatste woord als achternaam. Zomaar? Nu wil je misschien weten uit hoeveel woorden een naam bestaat. Mijn wijze antwoord is “dat hangt er vanaf”. Ja, het hangt er helemaal vanaf hoe creatief de ouders of degenen die de naam geven zijn.

Twobmad vertelt dat Myanmarese namen lastig zijn in buitenlandse gemeenschappen:

I always got confused when it comes to filling the name such as first, middle and last name. The same thing happens, after living in a foreign country, friends who would like to know how they would call me. They are confused as well. Because when they will me by name first name, it is not either the way I have been called in my family as well as in my previous community. They would use my first name to call me but I would feel strange if I have been called by the name which I never heard before.

Ik raak altijd in de war bij het invullen van voornaam, tweede naam en achternaam. Hetzelfde gebeurt nu ik in het buitenland woon als vrienden willen weten hoe ze me moeten noemen. Zij raken ook in de war. Want als ze me bij mijn voornaam willen noemen, is dat niet de naam die wordt gebruikt door mijn familie of op de plek waar ik vroeger woonde. Ze willen me bij mijn voornaam noemen, maar voor mij voelt het vreemd om aangesproken te worden met een naam die ik nooit eerder heb gehoord.

Ba Kaung blogt over het naamsysteem in Myanmar, dat ook gebruik maakt van astrologie:

A few years later, after witnessing different cultural practices around the world, I realized that the Burmese custom of naming is fairly unique. It symbolizes the combination of the particular virtue for a person and astrological calculation of the day of the week that the person was born based on Burmese lunar calendar year.

Na een paar jaar, toen ik verschillende culturele praktijken overal ter wereld had meegemaakt, realiseerde ik me dat de Birmese naamgevingsgewoonten vrij uniek zijn. Er wordt een combinatie gebruikt van de bijzondere deugd van een persoon en een astrologische berekening van de dag van de week waarop die persoon is geboren, gebaseerd op het Birmese maanjaar.

Hij bespreekt ook de aanduiding in het Birmees die belangrijk is voor de bevolking maar die buitenlanders soms in de war brengt, zoals “U” (uitgesproken als Oe) in “U Thant” [nl]. Bovendien hebben mensen met een naam van één woord meestal problemen om een achternaam te bepalen, omdat het eerste woord, zoals “U”, “Ma”, “Daw” enzovoort technisch gesproken niet bij hun naam hoort:

Expression of respect is also a matter of utmost importance to address the name of Myanmar people. One can be addressed with an appropriate honorific salutation before the given name depends on the level of age, degree of relationship, and gender. It will be considered impolite way of calling someone’s name in a direct manner of speaking.

To address younger ones and peers before their names,
“Ko” is used as a masculine form.
“Ma” is used as a feminine and formal form.

“Maung” is used as a masculine formal form.

To address elder ones before their names,
“U” or “Oo” is used as a masculine and formal form.
“Daw” is used as a feminine and formal form.

Het uitdrukken van respect is ook uiterst belangrijk wanneer je Myanmarezen aanspreekt met hun naam. Hoe je iemand aanspreekt met de juiste eervolle begroeting voor de naam hangt af van de leeftijd, de relatie tot de persoon en het geslacht. Het wordt als onbeleefd gezien om iemand rechtstreeks met zijn naam aan te spreken.

Voor de naam van jongere mensen en gelijken gebruik je:
“Ko” als mannelijke vorm
“Ma” als vrouwelijke formele vorm

“Maung” wordt gebruikt als mannelijke formele vorm.

Voor het aanspreken van ouderen gebruik je:
“U” of “Oo” als mannelijke formele vorm
“Daw” als vrouwelijke formele vorm

Omdat inwoners van Myanmar geen achternaam hebben, hoeven vrouwen hun naam niet gedeeltelijk te veranderen als ze trouwen, schrijft Dharana:

My third project has been to learn how to correctly pronounce my colleagues’ names. Burmese names depend on which day of the week a person was born  and they don’t have a family name component. This means women get to keep their entire given name even after marriage– something my female colleagues seem to take quite some pride in!

Mijn derde project was leren hoe ik de namen van mijn collega's moet uitspreken. Birmese namen hangen af van de dag van de week waarop iemand is geboren en ze hebben geen achternaamgedeelte. Dat betekent dat vrouwen hun hele naam mogen houden als ze trouwen, iets waar mijn vrouwelijke collega's nogal trots op lijken te zijn!

Aan de andere kan gebruiken sommige etnische groepen in Myanmar (afstammelingen van Indiërs en christenen) wel de gewoonte om een achternaam te hebben. Lionslayer schrijft dat sommige mensen in Myanmar een achternaam hebben:

Some people likes to take their father’s name using British naming system. Aung San Suu Kyi is daughter of Aung San and Hayma Nay Win is daughter of Nay Win. Yet you may rarely see those kinds. Burmese people tends to name their new born babies according to astrology rather than naming after someone. Some of ethnics in Myanmar do have family names. And some Muslims and Christians also name after their fathers or grandfathers

Sommige mensen stellen het op prijs om hun vaders naam te gebruiken, volgens het Britse naamsysteem. Aung San Suu Kyi [nl] is de dochter van Aung San [nl], en Hayma Nay Win is de dochter van Nay Win. Dat zie je niet vaak. Birmese mensen geven hun pasgeboren baby's meestal een naam volgens de astrologie in plaats van ze naar iemand te vernoemen. Sommige etnische groepen in Myanmar hebben wel achternamen. En sommige moslims en christenen vernoemen kinderen ook naar hun vader of grootvader

Hij concludeert dat de Myanmarese overheid een familieregistratie moet opzetten, omdat het moeilijk is om je stamboom te onderzoeken:

There is a downside of not having a family name. It’s very difficult to trace someone’s ancestors for more than 5 generations. It’s not a big problem if Myanmar has a family registry office. I hope the government set up such a record and inquiry service. Anyway, We are not alone on Earth without family names. I just learned that there are some more Asian ethnics without family names too.

Geen achternaam hebben heeft een nadeel. Het is heel lastig om iemands voorouders verder dan 5 generaties terug uit te zoeken. Dat zou niet zo'n groot probleem zijn als Myanmar een burgerlijke stand had. Ik hoop dat de overheid zo'n registratie- en onderzoeksdienst opzet. Maar we zijn niet de enigen op deze aarde zonder achternaam. Ik heb net ontdekt dat er meer Aziatische etnische groepen zonder achternaam zijn.