Begin dit jaar zei de Zambiaanse president Michael Sata tegen Chief Jumbe, de leider van het Kundavolk in het oosten van Zambia, dat hij wist wat deze besprak in zijn slaapkamer.

In een toespraak ter gelegenheid van de opening van de House of Chiefs, een vergadering van meer dan dertig traditionele leiders (die een deel van Zambia's 73 etnische groeperingen vertegenwoordigen) in Lusaka, zei [en – alle links] president Sata:

Every 24 hours I know what happens everywhere you go, in your bedroom all the 24 hours of the day […] Why did you criticize my introducing Paramount Chief Mpezeni [one of the two senior most chiefs in Eastern Province]? What did you want me to do? I was introducing the chief to the people and you saw something wrong with that.

Ik weet 24 uur per dag wat er gebeurt, waar je ook bent, in je slaapkamer elk uur van de dag […] Waarom had je kritiek toen ik Opperhoofd Mpezeni [een van de twee stamoudsten in de Oostprovincie] voorstelde? Wat wilde je dat ik deed? Ik stelde de chief voor aan het volk en jij had daar problemen mee.

Sata’s uitbarsting verraste niet alleen het land, maar bevestigde ook de vrees dat de zittende regering, die in september 2011 aan de macht kwam, de bevolking op grote schaal in de gaten houdt. Nog veel duidelijker werd dat enkele weken eerder, toen een afluisterapparaat werd gevonden onder de troon van Lubosi Imwiko II, de Litunga (leider) van de opstandige provincie Barotseland, waar burgers strijden voor afscheiding van Zambia.

Sjabloonafbeelding van een bewakingscamera. Foto van Paul Lowry op Flickr (CC BY 2.0)

Zambia Reports, een onafhankelijke nieuwssite, meldde dat het ‘afluisteren van telefoongesprekken van bepaalde mensen, waaronder kabinetsleden en vice-ministers’ een van president Sata's ‘favoriete hobby's’ was geworden. In het artikel staat verder:

[s]ources indicate that it is an elaborate scheme using state of the art portable devices obtained from China and Russia enabling the president to listen to conversations in real time as opposed to being handed a recording as has been the case previously […] The gadgets vary in size with the one being used almost looking like an ordinary internet modem and is user friendly.

bronnen zeggen dat het gaat om een uitgekiend systeem met geavanceerde apparatuur van Chinese of Russische makelij waarmee de president de gesprekken in real time kan afluisteren, anders dan vroeger toen men met geluidsopnamen moest werken […] De apparaatjes verschillen in grootte, het meestgebruikte apparaat is gebruiksvriendelijk en lijkt op een gewoon internetmodem.

Lezer Mpangula Mputyu reageerde op het verhaal, en wees op het tamelijk teruggetrokken leven dat Sata leidt:

[…] Will this country develop when the man in state house is busy napping and listening to things that do NOT add value to development of Zambia […] Is it reason Sata is always at State House and not moving OUT.

[…] Zal dit land zich ontwikkelen als de man in het State House middagslaapjes doet en luistert naar dingen die NIET bijdragen aan de ontwikkeling van Zambia […] Is dit de reden dat Sata altijd in het State House zit en niet BUITEN komt.

De vermeende afluisterpraktijken van president Sata maken de geruchten van eerder dit jaar die ontstonden na het ontslag van minister van Buitenlandse Zaken Given Lubinda, geloofwaardiger. Lubinda, lid van de Centrale Commissie voor beleid en besluitvorming, kreeg disciplinaire maatregelen opgelegd door zijn eigen regeringspartij Patriottisch Front (PF) en werd uit het kabinet verwijderd op basis van bewijs dat vermoedelijk was verkregen uit telefoontaps.

De PF-regering, aan de macht sinds 2011, heeft naar verluidt kritische burgermediasites zoals de Zambian Watchdog en Zambia Reports geblokkeerd in een poging hun berichtgeving over misbruik van politieke macht en corruptie te stoppen en Chinese technici in dienst genomen om het internetverkeer te monitoren. Ook moeten mobieletelefoonbezitters sinds kort hun SIM-kaarten laten registreren.

In een poging camerasurveillance op straatniveau te krijgen, heeft de Zambiaanse regering geprobeerd bewakingscamera's te installeren in de straten van hoofdstad Lusaka. Het project moest worden afgeblazen na geruchten van smeergeldbetalingen aan betrokken ambtenaren en klachten van burgers dat de camera's niet de 155 miljoen euro waard waren die de regering ervoor had betaald.

Misschien houdt Big Brother binnenkort alle Zambianen in de gaten, overal en bij alles wat ze doen.