[alle verwijzingen in Engels, tenzij anders aangegeven]

1 juli was een heel bijzondere dag in Rwanda, omdat het land 50 jaar onafhankelijkheid en 18 jaar na het einde van de Rwandese genocide vierde. Onafhankelijkheid van Belgie werd bereikt op 1 juli 1962 en de genocide liep officieel ten einde op 4 juli 1994.

interpeace.org schreef:

Het is een belangrijke week in Rwanda. 50 jaar geleden, op 1 juli 1962, kreeg Rwanda haar onafhankelijkheid. Dat is niet alles, want op 4 juli 1994 werden de Rwandezen bevrijd van het genocide regime. En pas vorige maand zijn de Gacacahoven in Rwanda officieel gesloten, en daarmee wordt het einde van een periode van overgangsrechtssysteem gemarkeerd.

Onbegraven beenderen van slachtoffers van de Rwandese genocide in een herdenkingscentrum. Foto door Flickr gebruiker DFID – UK Department for International Development (CC BY-NC-ND 2.0).

Maar, zoals president Paul Kagame in zijn toespraak aan het volk op 1 juli 2012 terecht opmerkte, heeft het Rwandese volk pas de afgelopen 18 jaar:

de waardigheid en identiteit herwonnen, die ze verloren had – eerst onder kolonialisme en toen, ironisch genoeg, ten tijde van de onafhankelijkheid.

Om het verband tussen deze twee perioden te kunnen begrijpen, legde de website newsofrwanda.com uit:

Op 24 maart 1957 schreef Grégoire Kayibanda, samen met de katholieke bisschop Perrudin, het beroemde Bahutu manifest, waarin voor het eerst een politiek probleem in verband werd gebracht met ras en waarin de emancipatie van Bahutu en een systeem met rassenquotum in het onderwijs en op de arbeidsmarkt werd geëist.

Margee Ensign, de huidige president van de Amerikaanse Universiteit van Nigeria, besprak de oorsprong van de Rwandese genocide:

Koloniale en religieuze structuren en politiek hebben bijgedragen aan de voedingsbodem voor de genocide van 1994, waarbij bijna een miljoen mensen het leven verloren. Terwijl de internationale gemeenschap de andere kant op keek, stopte het Rwandese Patriottische Front in 1994 de genocide.

Margee Ensign  zegt vervolgens in haar artikel:

Zo zag het land er in 1994 uit:

• Meer dan een miljoen mensen – vooral Tutsi—zijn vermoord
• De infrastructuur is op grote schaal vernietigd
• Sociale samenhang is afgebroken
• De belangrijkste sectoren van het land – onderwijs, landbouw, gezondheidszorg, rechtspleging en de economie – zijn uitgeroeid.

In de afgelopen 18 jaar is er veel bereikt op het gebied van verzoening en sociaaleconomische ontwikkeling.

Voor de nieuwe regering, die het belang van nationale verzoening inzag, was het van het grootste belang aan de overlevenden en de internationale gemeenschap te laten zien dat het recht zou zegevieren. Het vervolgen van alle betrokkenen bij de genocide, waarvan het aantal wordt geschat op rond de twee miljoen, zou in het moderne justitiële systeem jaren gaan duren. De regering introduceerde in 2001 de traditionele hoven, de Gacaca.

Jean Kayigamba lichtte op newint.org toe over Gacaca:

Bij deze rechtszaken krijgen de verdachten kortere straffen in ruil voor bekentenis van het misdrijf en worden aangemoedigd om vergiffenis te vragen aan de familie van het slachtoffer. De overlevenden kunnen er eindelijk  ook achter komen hoe hun geliefden om het leven zijn gekomen en waar de stoffelijke overschotten zijn achtergelaten.

Will Jones gaf zijn conclusie over het werk en de prestaties van Gacaca's:

Afgelopen juni rondde Rwanda een experiment af in naoorlogse gerechtigheid dat zijn weerga niet kent. Sinds 2001 zijn zo'n 11000 hoven in elke uithoek van Rwanda bijeengekomen om de stapel  misdrijven weg te werken, een nalatenschap van de Rwandese genocide, waarin zo'n 800.000 Tutsis en hun vermeende Hutu en Twa bondgenoten systematisch werden uitgeroeid. Deze hoven kwamen wekelijks bijeen. Ze hebben naar schatting 1,9 miljoen zaken verwerkt – rond de 400.000 verdachten van het plegen van genocide. Dat heeft bij elkaar zo'n $40 miljoen gekost.

Sinds het einde van de Rwandese genocide heeft het land merkbare sociaal-economische vooruitgang geboekt. Op het gebied van politiek valt Rwanda op doordat het het enige land ter wereld is waar meer vrouwen dan mannen zitting hebben in het parlement.

Maar Rwanda's rapportages op het gebied van mensenrechten zijn minder geweldig. In haar jaarlijkse rapport, ingediend bij de VN Commissie tegen marteling dat het gebruik van marteling en andere mishandeling aan de kaak stelt, wees Amnesty International president Paul Kagame's regime aan als schuldige. Jambonews.net bediscussieerde dit rapport:

De organisatie documenteerde 18 beschuldigingen van marteling en andere mishandeling. Het beschreef ook gevallen van gedwongen verdwijningen, onrechtmatige detentie en gebrek aan toegang tot advocaten, familieleden en medische hulp in strijd met het Verdrag tegen foltering en andere wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing.

Etnische verdeeldheid en spanningen na de onafhankelijkheid leidde in 1994 tot de genocide tegen de Tutsi. Geschat wordt dat meer dan een miljoen mensen de dood vonden in een periode van 100 dagen.