Op 3 juli 2011, de Wit-Russische Onafhankelijkheidsdag, werden de straten in verschillende plaatsen overspoeld door applaudisserende mensen.

Ze deden mee aan het applausprotest, ondanks dat applaudisseren officieel verboden was die dag en de internetgroep op netwerksite Vkontakte die de actie had gecoördineerd, verwijderd was. Zoals ze zelf zeiden kwamen ze niet zozeer om te protesteren maar om tegen hun eigen angst te vechten.

Is klappen strafbaar?

Evenals bij eerdere protesten [en] is de Wit-Russische regering uiterst creatief geweest in haar pogingen de mensen te ontmoedigen op straat samen te komen.

Op 28 juni zei Viktor Golovanov [ru], de Wit-Russische Minister van Justitie, dat als een grote groep mensen op “het plein” zou komen klappen, op dat moment “hun vrijheid eindigt en de vrijheid van hen […] die naar het plein komen voor de rust of om met hun kinderen te wandelen begint.” “Zij [de gewone mensen] hebben last van deze [klappende] menigte,” zei hij. Hij vervolgde dat de applaudisserende mensen naar een andere plek zouden worden gebracht.

Op 2 juli 2011 werd een video gepubliceerd [ru], waarin werd gezegd dat het geweldloze protest door de Verenigde Staten was opgezet en waarin Wit-Russen werden opgeroepen niet toe te geven aan propaganda van de VS.

http://www.youtube.com/watch?v=QV8FnS9bfqI

Twitterende politieagent @GUVD_Minsk bleef zijn rol van “good cop” spelen door advies te geven, foto's te plaatsen, te twitteren voor de vrijlating van journalisten en mensenrechtenactivisten proberen te helpen [ru].

Een groep op Vkontakte getiteld “Tegen de oranje revolutie in Wit-Rusland” [ru], die was opgezet tegen de geweldloze protesten, had weinig succes: de site heeft minder dan 2.000 leden.

Een 'vrouwtjestractor' en mogelijk de enige persoon in Minsk die mocht klappen. Foto door Anton Motolko, met toestemming gepubliceerd.

Op 3 juli werd Vkontakte-groep “Beweging van de toekomst” (met meer dan 216.000 leden)  gesloten [ru]. Pas op 4 juli kwam de site weer terug; op 6 juli hadden slechts 17.000 leden zich opnieuw aangemeld. Facebook-groepen (1, 2, 3) [ru], die werden gebruikt als vervanging, hadden maar een fractie van de leden van de verwijderde groep. Vkontakte legde uit [ru] dat de groep zich niet aan de gebruiksvoorwaarden had gehouden en dat de leden spam-mail hadden gestuurd aan andere gebruikers.

Kafkaëske optocht vs applaus-actie

De optocht ter gelegenheid van Onafhankelijkheidsdag was ook ongewoon dit jaar. Behalve de militaire parade deden ook Alexander Lukashenko en  zijn zoon Nikolay mee, beiden gekleed in een militair uniform. Sommige twitteraars concludeerden hieruit dat Lukashenko zijn opvolger al had gebonden. Er waren ook een aantal groteske kinderen met vlaggen met daarop “God met ons”, een mannetjestractor en een vrouwtjestractor, hockeyers op rolschaatsen en veel meer (een volledig verslag staat op Anton Motolko's blog [ru] en een video van Lukashenko's speech [ru]).

Op dezelfde dag vond op het Stationsplein in Minsk (evenals op andere plaatsen in Wit-Rusland) een minder bizarre, maar eveneens Kafkaëske actie plaats. De politie hield woord en arresteerde alle applaudisserende mensen (video's 1, 2).

De meest intense video's, die veelvuldig werden getwitterd, waren de volgende: 1, 2, 3:

Behalve offline acties zijn de Wit-Russische veiligheidsdiensten ook bezig geweest internetsites te blokkeren. De sociaal-netwerksite  LiveJournal is enige tijd instabiel geweest [ru]; de upload-snelheid was opzettelijk beperkt [ru] tot 2 megabytes per seconde.

Samenvattend

Het hardhandige optreden leidde tot scherpe reacties. Een Zweedse twitteraar, Minister Carl Bildt van Buitenlandse Zaken, twitterde [en]:

Onafhankelijk denken niet toegestaan op Onafhankelijkheidsdag in Wit-Rusland. Ze hebben de sociale media afgesloten. Een regime dat vroeg of laat in elkaar zal storten. #belarus

Pavel Sheremet, een Russische journalist, schreef [ru]:

Лукашенко страшно, очень страшно. Он сходит с ума, когда слышит аплодисменты. Поэтому в воскресенье хлопать президенту не разрешали даже ветеранам.
[…]
Спецслужбы бесятся. Они начали массированную атаку на молодежь еще накануне. Еще в субботу арестовали несколько десятков человек, как им казалось, – организаторов акции.
[…]
Но люди все равно вышли. Тысячи людей по всей стране.