Kazachstan: Referendum van de baan, verkiezingen aangekondigd

Kort nadat Kazachstan het voorzitterschap van Europa's bekendste mensenrechten en veiligheidsorganisatie, de OVSE [en], had afgesloten en de topconferentie van de organisatie, die door velen werd bejubeld als grensverleggend (alhoewel er geen belangrijke besluiten werden genomen), had gehouden, heeft de situatie in het land een wel heel onverwachte wending genomen.

Een groep burgers had het initiatief genomen tot een handtekeningenactie voor een referendum [en] met als inzet de zittende president zonder verkiezingen aan de macht te laten blijven tot 2020. Een initiatief waarvan algemeen werd verondersteld dat het uit de koker van de regering onder president Nazarbayev kwam. Het initiatief werd actief ondersteund door de regeringspartij en lokale overheden. Het was dan ook geen verrassing dat rond de feestdagen van Kerst en Nieuwjaar in minder dan drie weken meer dan 5 miljoen handtekeningen werden verzameld, terwijl er normaliter maar 200000 handtekeningen nodig zijn om een aanvraag voor een referendum in te dienen (het inwoneraantal van Kazachstan is niet groter dan ongeveer 15 miljoen).

Het idee om de presidentiële verkiezingen, die op basis van de grondwet volgend jaar werden verwacht,  op een veel later tijdstip te laten plaatsvinden, werd openlijk en scherp bekritiseerd door het Westen. Zo veroordeelde [en] het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken op 4 januari dit Kazachstaanse initiatief voor het aan de macht houden van de leider van het eerste uur Noersoeltan Nazarbayev, die verheugde zich immers al in een groot aantal voorrechten, waaronder de status van Leider van de Natie, levenslange vrijwaring van vervolging van hem en zijn gezinsleden en het uitzonderlijke recht om zich net zo vaak verkiesbaar te stellen als president als hij maar wil. Ook de EU en OVSE kwamen met kritiek.

KZBlog stelt vast [en]:

Terwijl commentatoren in Kazachstan de kritiek uit de VS van de hand hebben gewezen door aan te voeren dat de VS eerst maar eens de hand in eigen boezem moet steken als onvervalste democratie de norm moet zijn of zelf andere landen zonder pardon de eigen wil oplegt, zal het interessant genoeg moeilijk zijn voor de Kazachstaanse overheid om de OVSE te bekritiseren zonder een schaduw te werpen over de glans van het eigen voorzitterschap.

Op 7 april kwam Nazarbayev met een tegenzet en sprak een veto uit over de beslissing van het parlement om een referendum te houden, maar een week later speelden de parlementsleden het klaar dit veto weer teniet te doen. Deze overduidelijk geregisseerde uitkomst kwam Kazachstan op een nieuwe lading kritiek van de internationale gemeenschap te staan, waarop de president de Grondwettelijke Raad verzocht een uitspraak te doen over de rechtsgeldigheid van het referendumvoorstel. Voor velen kwam het onverwacht dat de Raad zich uitsprak tegen het referendum. De bekendmaking van deze uitspraak kwam kort nadat de minister van Buitenlandse Zaken terugkwam van zijn reis naar Washington D.C. – met, mogen we wel aannemen, uitspraken van ernstige afkeuring in zijn bagage. Uiteindelijk maakte president Nazarbayev zijn besluit bekend om de presidentiële verkiezingen een jaar eerder te houden dan verwacht en stelde de datum vast op 3 april, waarbij er net twee maanden overblijven voor het registreren van kandidaten en het houden van campagnes.

KZBlog wijst verder op [en] een intrigerend element in de plot van het referendumverhaal:

De Centrale Verkiezingscommissie heeft een rechterlijk bevel uitgevaardigd dat alle handtekeningen moeten worden vernietigd […]. Wat dit zo intrigerend maakt is dat deze uitspraak werd gedaan op 13 januari, terwijl de initiatiefgroep de handtekeningen heeft ingediend op 14 januari. Vele critici van het referendum voor de verlenging van Nazarbayevs zittingstermijn tot 2020, waarbij de verkiezingen in 2012 en 2017 zouden komen te vervallen, hebben hieruit de conclusie getrokken dat de handtekeningen worden vernietigd om onderzoek naar onregelmatigheden de pas af te snijden.

Tynyk betreurt [en] de schijnbaar breed gedragen werkelijk aanwezige steun voor het referendum:

Ons land is tot een punt gekomen waarop het gelooft dat een rooskleurige toekomst volledig en direct in handen ligt van het staatshoofd. Alles wat het land tot stand heeft gebracht is op de een of andere manier gekoppeld aan zijn naam. De mensen geloven dat […] er niemand is die hem zou kunnen vervangen. Wat zal er gebeuren als de leider van de natie zich terugtrekt?

Bakhytzhan2010 heeft geprobeerd [ru] een tegeninitiatief voor handtekeningen op touw te zetten, waarbij ze de stemmen van mensen die bezwaar hadden tegen het referendum heeft verzameld. Van die mensen waren er niet veel – dat is primair te wijten aan een van oudsher gering politiek benul en lage actiebereidheid onder de burgers in Kazachstan, in plaats van dat deze burgers de zittende president nu zo oprecht zouden zijn toegedaan. Ondertussen schrijft [ru] seinlev over de procedurele kanten van het verzamelen van handtekeningen ter ondersteuning van een referendum:

Iedere burger moet de keuze hebben wel of niet te tekenen. In werkelijkheid is dat niet zo. Het gemeentebestuur ontbiedt directeuren van grote bedrijven, geeft hun de formulieren voor het verzamelen van handtekeningen en zegt van hoeveel handtekeningen zij zich moeten verzekeren. Vervolgens organiseren deze directeuren algemene personeelsbijeenkomsten en zorgen ervoor dat iedere medewerker vrijwillig niet vrijwillig zijn handtekening zet […]. De mensen willen gewoon geen vreemde eend in de bijt zijn, niet het zwarte schaap zijn of met problemen op het werk worden geconfronteerd.

TEVO ziet het somberder in [ru] als het gaat om de houding van de mensen:

Onze mensen zetten overal hun handtekening onder, zelfs onder een pact met de duivel. De autoriteiten zien het graag zo met de mensen. Niemand doet nog een mond open. De mensen weten wie hier voor vader speelt. Ze weten dat het niet klopt. Maar ze doen het zonder een kik te geven […]. Het is een gewoonte geworden, een ingehamerd patroon. Ze tekenen het zelfs zonder het te lezen […]. We laten ons vangen in de kaders van angst, hypnose of een totale apathie.

Slavasay, een mensenrechtenactivist en politiek waarnemer, ziet [ru] een positieve kant aan alle ophef rond het referendum:

De hele situatie rond het referendum biedt een geweldige kans om te zien wie wie is in de burgermaatschappij. Het wordt duidelijker wie betrouwbaar is en wie zich laat kopen als je een klein beetje druk op ze uitoefent. Met dank aan de initiatiefnemers van dit grandioze idee.

In ieder geval staan er nu verkiezingen voor de deur. Zoals adamkesher twittert [ru],

Een van de belangrijkste nationale tradities in Kazachstan is houden van vervroegde verkiezingen.

Start een discussie

Auteurs graag inloggen »

Regels

  • Alle reacties worden beoordeeld door een moderator. Verzend je reactie maar één keer, anders kan deze als spam worden gemarkeerd.
  • Wees respectvol tegen elkaar. Reacties met hatelijke opmerkingen, obsceniteiten en persoonlijke aanvallen worden niet goedgekeurd.